Νίκος Καζαντζάκης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

{{Πληροφορίες προσώπου}}

 

Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στο σημερινό Ηράκλειο της Κρήτης (τότε Χάνδακας), στις 18 Φεβρουαρίου/[[3 Μαρτίου]] του 1883, εποχή κατά την οποία το νησί αποτελούσε ακόμη τμήμα της [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικής Αυτοκρατορίας]].<ref name="ΙΜΚ">{{Cite web|url=http://www.historical-museum.gr/webapps/kazantzakis-pages/|title=Νίκος Καζαντζάκης|last=|first=|date=|website=www.historical-museum.gr|publisher=[[Ιστορικό Μουσείο Κρήτης]]|accessdate=28 Νοεμβρίου 2015}}</ref><ref>{{Cite web |title= Λύθηκε το «αίνιγμα» σχετικά με την ακριβή ημερομηνία γέννησης του Νίκου Καζαντζάκη |url= http://news.in.gr/culture/article/?aid=810018 |publisher= in.gr |date= 15 Ιουν. 2007 |accessdate= 28 Νοεμβρίου 2015}}</ref> Ήταν γιος του καταγόμενου από το χωριό Βαρβάροι (σημερινή [[Μυρτιά Ηρακλείου|Μυρτιά]], όπου βρίσκεται και το Μουσείο Καζαντζάκη) εμπόρου γεωργικών προϊόντων και κρασιού, Μιχάλη Καζαντζάκη (1856–1932) και της Μαρίας Χριστοδουλάκη (1862–1932) με καταγωγή από το χωριό Ασσυρώτοι, το σημερινό [[Κρυονέρι Ρεθύμνου|Κρυονέρι]] του [[Δήμος Μυλοποτάμου|Δήμου Μυλοποτάμου]] στο [[Νομός Ρεθύμνης|νομό Ρεθύμνου]]. Είχε δύο αδελφές, την Αναστασία (1884) και την Ελένη (1887),<ref name="Εταιρεία Φίλων">{{Cite web|url=http://amis-kazantzakis.blogspot.gr/|title=Διεθνής Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη (ΔΕΦΝΚ)|last=|first=|date=|website=amis-kazantzakis.blogspot.gr|publisher=|accessdate=28 Νοεμβρίου 2015}}</ref> και έναν αδελφό, τον Γιώργο (1890),<ref name=":0">{{Cite book|url=http://www.biblionet.gr/book/31744/|title=Τετρακόσια γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη|last=Καζαντζάκης|first=Νίκος|last2=Πρεβελάκης|first2=Παντελής|authorlink2=Παντελής Πρεβελάκης|publisher=Εκδόσεις Καζαντζάκη|year=1984|isbn=|location=Αθήνα|page=}}</ref> που πέθανε σε βρεφική ηλικία. Στο Ηράκλειο έλαβε τη στοιχειώδη μόρφωση κι έπειτα το 1897 γράφτηκε στη [[Γαλλική Εμπορική Σχολή του Τίμιου Σταυρού]] στη [[Νάξος (πόλη)|Νάξο]], όπου διδάχθηκε τη [[γαλλική γλώσσα|γαλλική]] και την [[ιταλική γλώσσα|ιταλική]] γλώσσα και ήρθε σε μία πρώτη επαφή με τον [[δυτικός πολιτισμός|δυτικό πολιτισμό]]. Το 1899 επέστρεψε στο Ηράκλειο και ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές σπουδές του.

 

Σε μία σχολική παράσταση έπαιξε τον ρόλο του [[Κρέοντας|Κρέοντα]] στην τραγωδία του [[Σοφοκλής|Σοφοκλή]], ''[[Οιδίπους Τύραννος]]''.<ref name=":0" />

 

Το 1902 μετακόμισε στην [[Αθήνα]] για πανεπιστημιακές σπουδές. Φοίτησε στη [[Τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών|Νομική Σχολή]] του [[Πανεπιστήμιο Αθηνών|Πανεπιστημίου Αθηνών]] και το 1906 πήρε το δίπλωμα του [[Διδάκτορας|διδάκτορα]] της [[Νομική|Νομικής]] με άριστα. Στο πτυχίο του Νίκου Καζαντζάκη φαίνεται και η υπογραφή του [[Κωστής Παλαμάς|Κωστή Παλαμά]], ο οποίος ήταν γραμματέας στο πανεπιστήμιο, θέση μία και μοναδική τότε.<ref name="Όφις και Κρίνο">{{Cite book |last= Καζαντζάκης |first= Νίκος |title= Όφις και Κρίνο |url= http://www.biblionet.gr/book/99164/Καζαντζάκης,_Νίκος,_1883-1957/Όφις_και_κρίνο |others= επιμέλεια: Πάτροκλος Σταύρου |publisher= Εκδόσεις Καζαντζάκη |location= Αθήνα |date= 2005 |isbn= 978-960-7948-01-4}}</ref>

 

Στον [[Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος|Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο]], το 1912, κατατάχθηκε εθελοντής, αλλά τελικά διορίστηκε στο γραφείο του πρωθυπουργού [[Ελευθέριος Βενιζέλος|Ελευθερίου Βενιζέλου]].

 

Το 1910 ήταν ένας εκ των ιδρυτών του [[Εκπαιδευτικός Όμιλος|Εκπαιδευτικού Ομίλου]],<ref name="Κατσίμπαλης"/> μέσω του οποίου συνδέθηκε φιλικά, το 1914, με τον ποιητή [[Άγγελος Σικελιανός|Άγγελο Σικελιανό]]. Μαζί ταξίδεψαν στο [[Άγιον Όρος]], όπου διέμειναν περίπου σαράντα ημέρες, ενώ περιηγήθηκαν και σε πολλά ακόμη μέρη της Ελλάδας αναζητώντας ''«τη συνείδηση της γης και της φυλής τους»''<ref name="Εκδόσεις">{{Cite web|url=http://www.kazantzakispublications.org/|title=Εκδόσεις Καζαντζάκη (Πάτροκλος Σταύρου)|last=|first=|date=|website=www.kazantzakispublications.org|publisher=|accessdate=28 Νοεμβρίου 2015}}</ref>: Αθήνα, [[Ελευσίνα]], [[Δελφοί]], [[Κόρινθος]], [[Μυκήνες]], [[Άργος]], [[Τεγέα (αρχαία πόλη)|Τεγέα]], [[Σπάρτη]], [[Μυστράς]] κ.α. Την περίοδο αυτή ήρθε σε επαφή και με το έργο του [[Δάντης Αλιγκέρι|Δάντη]], τον οποίο ο ίδιος χαρακτηρίζει στα ημερολόγιά του ως έναν από τους δασκάλους του, μαζί με τον [[Όμηρος|Όμηρο]] και τον Μπεργκσόν, ενώ ο [[Παντελής Πρεβελάκης]], φίλος και βιογράφος του, θεωρεί πως τότε άναψε και η πρώτη σπίθα που θα έδινε έπειτα από 24 χρόνια την ''Οδύσεια''.<ref name="Εκδόσεις"/>

 

Το 1923 χώρισαν οι δρόμοι του Καζαντζάκη και του Σικελιανού. Ξαναέσμιξαν έπειτα από 19 χρόνια, το 1942.<ref name=":0" />

 

{{Rquote|right|''Γιατί το Φως είναι ένα, αδιαίρετο,''<br />''κι οπουδήποτε νικήσει ή νικηθεί,''<br />''νικάει και νικιέται και μέσα σου.''|Νίκος Καζαντζάκης|Αναφορά στον Γκρέκο<ref>{{Cite book |last= Καζαντζάκης |first= Νίκος |title= Αναφορά στον Γκρέκο |url= http://www.biblionet.gr/book/31736/Καζαντζάκης,_Νίκος,_1883-1957/Αναφορά_στον_Γκρέκο |others= επίμετρο: Δρ. Πάτροκλος Σταύρου |publisher= Εκδόσεις Καζαντζάκη |location= Αθήνα |year= 2009 |isbn= 978-960-7948-26-7}}</ref>}}

 

Τον Απρίλιο, ο Καζαντζάκης, ξαναβρέθηκε στη Ρωσία, όπου γράφει ένα [[κινηματογράφος|κινηματογραφικό]] σενάριο για το ρωσικό κινηματογράφο με θέμα από τη [[Ελληνική Επανάσταση του 1821]], ''Το Κόκκινο Μαντήλι''.<ref name="Εκδόσεις" /> Τον Μάιο του 1929 απομονώθηκε σε ένα αγρόκτημα στην [[Τσεχοσλοβακία]], όπου ολοκλήρωσε στα [[Γαλλικά]] τα μυθιστορήματα ''[[Τόντα-Ράμπα]]'' (''Toda-Raba'', μετονομασία του αρχικού τίτλου ''Moscou a crié'') και ''Kapétan Élia''. Τα έργα αυτά εντάσσονταν στην προσπάθεια του Καζαντζάκη να καταξιωθεί διεθνώς ως συγγραφέας. Η γαλλική έκδοση του μυθιστορήματος ''Toda-Raba'' έγινε με το ψευδώνυμο Nikolaï Kazan. Το 1930 θα δικαζόταν, πάλι, ο Καζαντζάκης για αθεϊσμό, για την ''[[Ασκητική]]''. Η δίκη ορίσθηκε για τις 10 Ιουνίου, αλλά κι αυτή δεν έγινε ποτέ.

 

To 1931 επέστρεψε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε εκ νέου στην [[Αίγινα]], όπου ανέλαβε τη συγγραφή ενός γαλλο-ελληνικού [[λεξικό|λεξικού]]. Mετέφρασε ακόμη τη ''[[Θεία Κωμωδία]]'' του Δάντη. Επίσης, έγραψε ένα μέρος των ωδών που ονόμαζε ''κάντα''. Αυτά ενσωματώθηκαν αργότερα σ' έναν τόμο με τίτλο ''[[Τερτσίνες (ποιητική συλλογή)|Τερτσίνες]]'' (1960). Αργότερα, ταξίδεψε στην Ισπανία ξεκινώντας παράλληλα τη μετάφραση έργων Ισπανών ποιητών. Το 1935 πραγματοποίησε ταξίδι στην Ιαπωνία και την Κίνα εμπλουτίζοντας τα ταξιδιωτικά του κείμενα. Λίγο αργότερα, πλήθος κειμένων του δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες ή περιοδικά, ενώ το μυθιστόρημά του ''[[Ο Βραχόκηπος]]'', που το είχε γράψει στα [[Γαλλικά]], εκδόθηκε στην [[Ολλανδία]] και τη [[Χιλή]]. Κατά την περίοδο της [[Κατοχή της Ελλάδας 1941-1944|κατοχής]], συνεργάστηκε με τον [[Ιωάννης Κακριδής|Ιωάννη Κακριδή]] για την μετάφραση της [[Ιλιάδα]]ς.

 

Το 1943 ολοκλήρωσε το γράψιμο του μυθιστορήματός του ''[[Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά]]''.

 

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών, δραστηριοποιήθηκε έντονα στην ελληνική πολιτική ζωή, αναλαμβάνοντας την προεδρία της [[Σοσιαλιστική Εργατική Κίνηση|Σοσιαλιστικής Εργατικής Κίνησης]], ενώ διετέλεσε και [[Υπουργός Επικρατείας|υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου]] της [[Κυβέρνηση Θεμιστοκλή Σοφούλη 1945|κυβέρνησης]] του [[Θεμιστοκλής Σοφούλης|Θεμιστοκλή Σοφούλη]] από τις 26 Νοεμβρίου 1945 έως τις 11 Ιανουαρίου 1946. Υπήρξε μέλος του [[Ελληνοσοβιετικός Σύνδεσμος|Ελληνοσοβιετικού Συνδέσμου]]. Παραιτήθηκε από το αξίωμά του μετά από την ένωση των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων. Το Μάρτιο του 1945 προσπάθησε να πάρει μια θέση στην [[Ακαδημία Αθηνών|Ακαδημία της Αθήνας]], αλλά απέτυχε για δύο ψήφους. Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου παντρεύτηκε την Ελένη Σαμίου, στον Άι - Γιώργη τον Καρύτση, με κουμπάρους τον [[Άγγελος Σικελιανός|Άγγελο]] και την [[Άννα Σικελιανού]].

 

* Το 1947, από τον καθηγητή της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών [[Νίκος Βέης|Νίκο Βέη]]<ref>{{Cite web |title= Nobel Prize in Literature, Nomination Database, Πρόταση Νίκου Βέη (1947) |url= http://www.nobelprize.org/nomination/archive/show.php?id=3183 |publisher= [[Βραβείο Νόμπελ]] |accessdate= 28 Νοεμβρίου 2015}}</ref> (ο οποίος είχε προτείνει, την ίδια χρονιά, για βράβευση και τον [[Άγγελος Σικελιανός|Άγγελο Σικελιανό]], με διαφορετική πρόταση).

* Το 1950, από τον [[Γιάλμαρ Γκούλμπεργκ]] ''(Hjalmar Gullberg)'' της [[Σουηδική Ακαδημία|Σουηδικής Ακαδημίας]], σε μια κοινή πρόταση με τον Άγγελο Σικελιανό.<ref>{{Cite web |title= Nobel Prize in Literature, Nomination Database, Πρόταση Hjalmar Gullberg (1950) |url= http://www.nobelprize.org/nomination/archive/show.php?id=2849 |publisher= [[Βραβείο Νόμπελ]] |accessdate= 28 Νοεμβρίου 2015}}</ref>

*Το 1953, από τον [[Χανς Χάιμπεργκ]] ''(Hans Heiberg)'', πρόεδρο της Ένωσης Νορβηγών Συγγραφέων.<ref>{{Cite web |title= Nobel Prize in Literature, Nomination Database, πρόταση Hans Heiberg (1953)|url= http://www.nobelprize.org/nomination/archive/show.php?id=16439|publisher= [[Βραβείο Νόμπελ]] |accessdate= 7 Μαΐου 2016}}</ref>

Το 1947 διορίστηκε στην [[UNESCO]] με αποστολή την προώθηση μεταφράσεων κλασικών λογοτεχνικών έργων, με απώτερο στόχο τη γεφύρωση των διαφορετικών πολιτισμών. Παραιτήθηκε τελικά το 1948, προκειμένου να αφοσιωθεί στο λογοτεχνικό του έργο. Για τον σκοπό αυτό εγκαταστάθηκε στην [[Αντίμπ]] της Γαλλίας, όπου τα επόμενα χρόνια ακολούθησε μία ιδιαίτερα παραγωγική περίοδος, κατά την οποία ολοκλήρωσε το μεγαλύτερο μέρος του πεζογραφικού του έργου.

 

 

==Η στάση της Εκκλησίας απέναντι στον Νίκο Καζαντζάκη==

===Η Εκκλησία της Ελλάδος και το καζαντζακικό ζήτημα===

Στις 26 Ιανουαρίου 1954 ήλθε προς συζήτηση στη συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου το ζήτημα του βιβλίου ''Ο καπετάν Μιχάλης'' και τα μέλη της επικαλέστηκαν στο δημοσίευμα του ''Κρητικού'' στην εφημερίδα Εστία.<ref>Αντωνία Κυριατζή, Η εκκλησία στην Ελλάδα και το καζαντζακικό ζήτημα. Ιστορική αναψηλάφηση με βάση τις πηγές, εκδ. Ostracon Publishing p.c., 2016,σελ.139</ref> Η Ιερά Σύνοδος ανέθεσε στον Παντελεήμονα Χίου να μελετήσει το μυθιστόρημα ''Ο Καπετάν Μιχάλης'' και να υποβάλει σχετική εισήγηση.<ref>Αντωνία Κυριατζή, Η εκκλησία στην Ελλάδα και το καζαντζακικό ζήτημα. Ιστορική αναψηλάφηση με βάση τις πηγές, εκδ. Ostracon Publishing p.c., 2016,σελ.141</ref> Την κατέθεσε στις 23 Μαρτίου και στην οποία τόνιζε πως αρχικά έδινε την εντύπωση ενός πατριωτικού έργου, αλλά στη συνέχεια αποδεικνυόταν ένα ασεβές έργο προς το Θεό και τον κλήρο. Η Ιερά Σύνοδος έκρινε πως έπρεπε να αποστείλει το σχετικό δημοσίευμα της Εστίας και την εισήγηση του Παντελεήμονος Χίου στις αρμόδιες αρχές με σκοπό να χαρακτηριστεί ως ''αντιθρησκευτικόν'' και ''αντεθνικόν'' και να απαγορευθεί η κυκλοφορία του.<ref>Αντωνία Κυριατζή, Η εκκλησία στην Ελλάδα και το καζαντζακικό ζήτημα. Ιστορική αναψηλάφηση με βάση τις πηγές, εκδ. Ostracon Publishing p.c., 2016,σελ.143-145</ref>

Ο «Ζορμπάς» του Καζαντζάκη εκδόθηκε στο Παρίσι το 1947 και με την επανέκδοση του το 1954 βραβεύτηκε ως το καλύτερο ξένο βιβλίο της χρονιάς. Το 1955 ο συγγραφέας μαζί με τον Κακριδή χρηματοδότησαν την έκδοση της δικής τους μετάφρασης της ''Ιλιάδας'', ενώ την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε τελικά στην Ελλάδα ο ''Τελευταίος Πειρασμός''. Τον επόμενο χρόνο τιμήθηκε με το [[Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία|Κρατικό Βραβείο Θεάτρου]] στην Αθήνα για τους τρεις τόμους ''Θέατρο Α΄, Β΄, Γ΄'' και με το [[Παγκόσμιο Βραβείο Ειρήνης]] στη [[Βιέννη]], ένα βραβείο το οποίο προερχόταν από το σύνολο των τότε Σοσιαλιστικών χωρών. Καθώς μια από αυτές ήταν η [[Κίνα]], επιχείρησε δεύτερο ταξίδι εκεί τον Ιούνιο του 1957, προσκεκλημένος της κινεζικής κυβέρνησης. Επέστρεψε με κλονισμένη την υγεία του προσβληθείς από [[λευχαιμία]]. Νοσηλεύτηκε στην [[Κοπεγχάγη]] της [[Δανία]]ς και το [[Φράιμπουργκ]] (Freiburg im Breisgau) της [[Γερμανία]]ς, όπου τελικά κατέληξε στις 26 Οκτωβρίου 1957 σε ηλικία 74 ετών. Εντούτοις σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες η [[λευχαιμία]] εμφανίστηκε στον Καζαντζάκη κατά το χειμώνα του 1938, 19 χρόνια πριν απ' το τέλος του, το οποίο αποδίδεται σε βαριάς μορφής ασιατική [[γρίπη]].{{#tag:ref|Ο Καζαντζάκης, ταξιδεύοντας για την [[Κίνα]], έπρεπε να [[Εμβόλιο|εμβολιαστεί]] για [[ευλογιά]] και [[χολέρα]]. Το [[εμβόλιο]] όμως του προκάλεσε [[γάγγραινα]] και με έξοδα της κυβέρνησης της Κίνας μεταφέρθηκε πρώτα στην Κοπεγχάγη και στη συνέχεια στο Φράιμπουργκ. Η δυνατή του κράση βοήθησε στη θεραπεία της γάγγραινας. Είχε όμως προσβληθεί στην Κίνα από [[ασιατική γρίπη]] βαριάς μορφής, που τον οδήγησε τελικά στο θάνατο.<ref name=":0"/><ref>{{Cite book |last= Καζαντζάκη |first= Ελένη Ν. |title= Νίκος Καζαντζάκης, ο ασυμβίβαστος: Βιογραφία βασισμένη σε ανέκδοτα γράμματα και κείμενά του |url= http://www.biblionet.gr/book/31750/Καζαντζάκη,_Ελένη_Ν.,_1903-2004/Νίκος_Καζαντζάκης,_ο_ασυμβίβαστος |others= επιμέλεια: Πάτροκλος Σταύρου |publisher= Εκδόσεις Καζαντζάκη |location= Αθήνα |date= 1998 |isbn= 960-7948-00-3}}</ref>|group="σ"}}

 

Η σορός του μεταφέρθηκε στο [[Αεροπορική Βάση Ελευσίνας|στρατιωτικό αεροδρόμιο]] της [[Ελευσίνα]]ς. Στο Φράιμπουργκ μετέβη η δικηγόρος Αγνή Ρουσοπούλου.<ref>Αντωνία Κυριατζή, Η εκκλησία στην Ελλάδα και το καζαντζακικό ζήτημα. Ιστορική αναψηλάφηση με βάση τις πηγές, εκδ. Ostracon Publishing p.c., 2016,σελ.212</ref> Η Ελένη Καζαντζάκη ζήτησε από την Εκκλησία της Ελλάδος να τεθεί η σορός του σε λαϊκό προσκύνημα, επιθυμία την οποία ο [[Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών|αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος,]] [[Αρχιεπίσκοπος Θεόκλητος Β΄|Θεόκλητος Β΄]] απέρριψε με τη δικαιολογία του ότι υπήρχαν σχετικοί φόβοι πρόκλησης επεισοδίων εκ μέρους παραεκκλησιαστικών οργανώσεων. Μάλιστα εστάλησαν σχετικά τηλεγραφήματα προς τον Αρχιεπίσκοπο.<ref>Αντωνία Κυριατζή, Η εκκλησία στην Ελλάδα και το καζαντζακικό ζήτημα. Ιστορική αναψηλάφηση με βάση τις πηγές, εκδ. Ostracon Publishing p.c., 2016,σελ.213</ref> Έτσι, η σορός του συγγραφέα μεταφέρθηκε στο [[Ηράκλειο Κρήτης|Ηράκλειο]]. Συνοδευόταν από την σύζυγό του, τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον [[Ιωάννης Κακριδής|Κακριδή]]. Το αεροσκάφος για τη μεταφορά διέθεσε ο Αριστοτέλης Ωνάσης.<ref>Αντωνία Κυριατζή, Η εκκλησία στην Ελλάδα και το καζαντζακικό ζήτημα. Ιστορική αναψηλάφηση με βάση τις πηγές, εκδ. Ostracon Publishing p.c., 2016,σελ.214-215</ref> Έπειτα από μεγάλη λειτουργία στον [[Καθεδρικός Ναός Αγίου Μηνά|Ναό του Αγίου Μηνά]], η οποία εψάλη στις 11 το πρωί παρουσία του [[Αρχιεπισκοπή Κρήτης|Αρχιεπισκόπου Κρήτης]] [[Αρχιεπίσκοπος Κρήτης Ευγένιος|Ευγενίου]] και 17 ακόμη ιερέων, έγινε η ταφή του Νίκου Καζαντζάκη, στην οποία όμως εκείνοι δεν συμμετείχαν κατόπιν απαγόρευσης του Αρχιεπισκόπου. Η ταφή έγινε στην Τάπια Μαρτινέγκο<ref>{{Cite web|url=http://web.archive.org/web/20040812163232/http://www.clab.edc.uoc.gr/seminar/xandakas/promahonas%20Martinego.htm|title=Προμαχώνας Μαρτινέγκο|last=|first=|date=|website=|publisher=Σεμινάριο: Σχεδιασμός και ανάπτυξη ιστοσελίδων, Θέμα: Μνημεία του Χάνδακα στην περίοδο της Βενετοκρατίας. Τότε και σήμερα. [[Πανεπιστήμιο Κρήτης]]|accessdate=28 Νοεμβρίου 2015}}</ref>, πάνω στα βενετσιάνικα τείχη του Ηρακλείου, διότι η ταφή του σε νεκροταφείο απαγορεύτηκε από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος. Τη σορό συνόδευσαν ο τότε υπουργός Παιδείας [[Αχιλλέας Κ. Γεροκωστόπουλος]] και ο στρατιωτικός ιερέας Σταύρος Καρπαθιωτάκης, ο οποίος αργότερα τιμωρήθηκε με ποινή φυλάκισης 20 ημερών, επειδή απουσίαζε από την υπηρεσία του χωρίς άδεια.<ref>Αντωνία Κυριατζή, Η εκκλησία στην Ελλάδα και το καζαντζακικό ζήτημα. Ιστορική αναψηλάφηση με βάση τις πηγές, εκδ. Ostracon Publishing p.c., 2016,σελ.215-217</ref>

Στον τάφο του Νίκου Καζαντζάκη χαράχτηκε, όπως το θέλησε ο ίδιος, η επιγραφή: <br />

''Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, είμαι λέφτερος.''

 

{{Rquote|right|''Έβαλε τον εαυτό του κάτω εξήντα χρόνια μοναξιάς, τον έστιψε κι έβγαλε την καλύτερη σταγόνα που έχουμε. Κι αν ακόμη αρνηθείς όλο του το έργο, μένει ο ίδιος ο άνθρωπος.''|Ο [[Αλέξης Μινωτής]] για τον Νίκο Καζαντζάκη<ref>{{Cite web |last= Καζαντζάκης |first= Νίκος |title= Πέντε ανέκδοτες επιστολές προς τον Αλέξη Μινωτή |url= http://www.ekebi.gr/magazines/showimage.asp?file=34084&code=3606&zoom=800 |publisher= εισαγωγή: [[Αλέξης Μινωτής]]. η λέξη, τχ. 42, φλεβάρης '85, σελ. 114-118 |accessdate= 12 Σεπτεμβρίου 2015}}</ref>}}

 

Το κύριο σώμα του έργου του αποτελείται από την ''[[Ασκητική]]'', η οποία είναι ο σπόρος απ' όπου βλάστησε όλο του το έργο, την ''[[Οδύσεια]]'', δίπλα στην οποία όλα τα υπόλοιπα χαρακτηρίζονται ως «πάρεργα», τους «21 σωματοφύλακες της Οδύσειας», τις ''[[Τερτσίνες (ποιητική συλλογή)|Τερτσίνες]]'', τις 14 τραγωδίες που περιέχονται στους τρεις τόμους ''Θέατρο Α΄, Β΄, Γ΄'', τα δύο μυθιστορήματα που έγραψε στα Γαλλικά και τα 7 μυθιστορήματα της όψιμης ηλικίας του, τις εντυπώσεις από τα ταξίδια του σε Ιταλία, Αίγυπτο, Σινά, Ρωσία, Ισπανία, Ιαπωνία, Κίνα, Αγγλία, Ιερουσαλήμ, Κύπρο και Πελοπόννησο, τις μεταφράσεις του Δάντη και του Ομήρου και τέλος τις επιστολές του προς τη Γαλάτεια Αλεξίου και τον Παντελή Πρεβελάκη.<ref name=":0" />

 

Τέλη 1924 ξεκίνησε να γράφει το [[έπος]] της ζωής του, την ''Οδύσεια''{{#tag:ref|Η ''Οδύσεια'' [γράφεται με ένα σίγμα] του Νίκου Καζαντζάκη είναι ένα εντελώς πρωτότυπο έργο, διαφορετικό και ανεξάρτητο από τη μετάφραση της [[Οδύσσεια|Οδύσσειας]] του [[Όμηρος|Ομήρου]]<ref>{{Cite book |last= Καζαντζάκης |first= Νίκος |title= Οφις και Κρίνο |editor= Νίκος Μαθιουδάκης |publisher= Έθνος |location= Αθήνα |year= 2014 |isbn= }}</ref>.|group="σ"}}. 33.333 17σύλλαβοι στίχοι χωρισμένοι σε 24 [[ραψωδία|ραψωδίες]]. Και περίπου 7.500 αθησαύριστες λέξεις, οι οποίες δεν υπάρχουν σε κανένα λεξικό της [[Ελληνική γλώσσα|Ελληνικής]].<ref>{{Cite web |last= Μαθιουδάκης |first= Νικόλαος |title= Ποιητικοί Νεολογισμοί στην 'ΟΔΥΣΕΙΑ' του Νίκου Καζαντζάκη: Χιλιάδες Αθησαύριστες Λέξεις Αναζητούν την Ταυτότητά τους |url= http://www.icgl.gr/files/greek/87-mathioudakis-905-918.pdf |publisher= Πρακτικά του 10ου Διεθνούς Συνεδρίου Ελληνικής Γλωσσολογίας. [[Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης]] |location= Κομοτηνή |year= 2012 |isbn= 978-960-99486-7-8 |accessdate= 28 Νοεμβρίου 2015}}</ref>

 

Ιδιόγραφη περίληψη της ''Οδύσσειας'' από τον δημιουργό της, στάλθηκε στον Παντελή Πρεβελάκη, τέλη Δεκέμβρη 1938.<ref name="Μουσείο"/><ref name=":0" />

 

<ref>Οι χρονολογίες στην πρώτη στήλη αριστερά αφορούν στο έτος γραφής του έργου</ref>

* 1906: [[Όφις και Κρίνο|'''«Όφις και Κρίνο»''']] (με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή) - ISBN 960-7948-01-7

=== Θεατρικά Έργα (τραγωδίες)===

* 1906: '''«[[Ξημερώνει]]»''' (δράμα 3 πράξεων) α' έκδοση σε βιβλίο το 2013 - ISBN 978-960-7948-45-8

* 1951: '''«Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος»''', πρώτη γραφή το 1944, η τελική το 1951. Α' δημοσίευση περιοδικό «Νέα Εστία» 1953

* 1956: '''«Βούδας»'''. Το έργο πρωτογράφτηκε το 1922, η τελική (σημερινή) μορφή του δόθηκε από τον Καζαντζάκη το 1956. Α' έκδοση σε βιβλίο το 1956, τελευταία 1998

<ref>Πηγή των πληροφοριών: http://www.kazantzaki.gr/index.php?level=5&lang=el</ref>

 

*1925 - 1938: '''«Οδύσσεια»''' - α' έκδοση 1938 - ISBN 978-960-7948-38-0

*1932 - 1937: '''«Τερτσίνες»''', α' έκδοση 1960 - ISBN 978-960-794-819-9

 

<ref>Οι χρονολογίες της αριστερής στήλης αναφέρονται στα έτη που έκανε τα ταξίδια του. Όπου δεν αναγράφεται ISBN, δεν υπάρχει</ref>

* 1926, 1927: '''«Ταξιδεύοντας: Ισπανία - Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά»''', α' έκδοση 1927, τελευταία 2000

* 1926, 1932, 1933, 1936: '''«[[Ταξιδεύοντας#Ταξιδεύοντας: Ισπανία|''Ταξιδεύοντας: Ισπανία'']]»''', α' έκδοση 1937 - ISBN 978-960-7948-52-6

* 1926, 1927, 1937: '''«[[Ταξιδεύοντας#Ταξιδεύοντας: Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά - Ιερουσαλήμ - Κύπρος - Ο Μοριάς|''Ταξιδεύοντας: Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά - Ιερουσαλήμ - Κύπρος - Ο Μοριάς'']]»''', α' έκδοση 1961, τελευταία 2004

 

 

* '''«Μέγας Αλέξανδρος»''', α' έκδοση 1978 - ISBN 978-960-7948-15-1

* '''«Στα Παλάτια της Κνωσού»''', α' έκδοση 1981 - ISBN 978-960-7948-16-8

 

* 1920 - 1924<ref>Οι χρονολογίες αφορούν στα έτη που καλύπτουν τα βιβλία</ref>: '''«Επιστολές προς τη Γαλάτεια»''', α' έκδοση 1958 ISBN 960-314-013-9

* 1926 -1957: '''«[[Τετρακόσια Γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη|Τετρακόσια Γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη]]''', α' έκδοση 1965, τελευταία 1984

 

====Φιλοσοφία====

* 1912: [[Φρίντριχ Νίτσε]], '''«Η γέννησις της τραγωδίας»'''

* 1914: [[Ανρί Μπεργκσόν]], '''«Το γέλοιο»'''

* 1915: [[Κάρολος Δαρβίνος|Κάρολος Δαρβίνος]], '''«[[Η καταγωγή των ειδών]]»''' - Η πρώτη μετάφραση του έργου στην Ελλάδα

====Λογοτεχνία====

* 1934:[[Δάντης]], '''«[[Θεία Κωμωδία]]»''', - ISBN 978-960-7948-32-8

* 1955: [[Όμηρος]], '''«[[Ιλιάδα]]»''' (σε συνεργασία με τον [[Ιωάννης Κακριδής|Ι. Θ. Κακριδή]]) - ISBN 978-960-231-167-7

 

====Θεατρικά έργα====

====Παιδική λογοτεχνία====

<ref>Οι χρονολογίες αντιστοιχούν στο έτος έκδοσης του έργου. Πλήρης κατάλογος των μεταφράσεών του http://amis-kazantzaki.gr/%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%B1/</ref>

 

====Ταινίες - διασκευές έργων του====

* 1957: '''«Εκείνος που έπρεπε να πεθάνει»''' ή ''«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται»'' γαλλικής παραγωγής, σκηνοθ. [[Ζυλ Ντασέν]] βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα <ref>http://tvxs.gr/news/sinema/%C2%ABo-xristos-ksanastayronetai%C2%BB-toy-zyl-ntasen</ref>

* 1973: '''«Δίαυλος Υ»''', μικρού μήκους ταινία βασισμένη στην «[[Ασκητική]]», σε σκηνοθεσία Διονύση Μαλούχου

* 1988: '''«Ο τελευταίος πειρασμός»''' αμερικάνικης παραγωγής σε σκηνοθεσία [[Μάρτιν Σκορσέζε]] και πάλι από το ομώνυμο μυθιστόρημα.

* 2017: '''«[[Καζαντζάκης (ταινία)|Καζαντζάκης]]»''' ταινία του 2017 διεθνούς παραγωγής σε σκηνοθεσία [[Γιάννης Σμαραγδής|Γιάννη Σμαραγδή]].

 

====Ντοκιμαντέρ====

====Τηλεόραση====

====Σενάρια====

Ενδεικτικά, αναφέρονται οι εξής τίτλοι:<br />

* ''Το Κόκκινο Μαντίλι''

* ''Αιώνια Ελλάδα'' (σχέδιο σεναρίου)

 

Το 2015 ο Οργανισμός Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ αντλώντας έμπνευση από το έργο του Νίκου Καζαντζάκη, ''[[Ασκητική]],'' παρουσίασε την έκθεση σύγχρονης τέχνης ''Η Υπέρβαση της Άβυσσος'' στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης [[Κρήτη|Κρήτης]]''.''<ref>{{Cite news|url=https://neon.org.gr/gr/exhibition/flyingovertheabyss-crete/|title=Η ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΗΣ ΑΒΥΣΣΟΣ - NEON|work=NEON|language=el-GR|accessdate=2018-07-25}}</ref> Η έκθεση έφερε το έργο του Καζαντζάκη σε διάλογο με δημιουργίες 34 ελλήνων και ξένων [[Καλλιτέχνης|καλλιτεχνών]] της σύγχρονης τέχνης, φωτίζοντας τη διαδρομή της ανθρώπινης ζωής, από το τραύμα της γέννησης, τον αγώνα για τη ζωή και τη δημιουργικότητα, έως το θάνατο.

 

Το χειρόγραφο της ''Ασκητικής'' εκτίθετο στο πλαίσιο της έκθεσης.

 

Ένα μουσείο για τον Καζαντζάκη βρίσκεται στη [[Μυρτιά Ηρακλείου]].<ref>{{Cite book|title=Ο Καζαντζάκης μέσα από τις Συλλογές του Μουσείου|first=|last=|publisher=ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ Α.Ε.|isbn=978-960-503-864-9|year=2018|location=|page=}}</ref> Σε αυτό έχει συγκεντρωθεί αρχειακό υλικό για τη ζωή και το έργο του συγγραφέα. Η ίδρυση του μουσείου ήταν καρπός των προσπαθειών του σκηνογράφου και ενδυματολόγου Γιώργου Ανεμογιάννη, ο οποίος συνδεόταν συγγενικά με την οικογένεια Καζαντζάκη. Για αρκετά χρόνια, ο μόνος χώρος αφιερωμένος στον συγγραφέα ήταν η ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, όπου, σύμφωνα με επιθυμία του ίδιου του συγγραφέα που διατυπώθηκε στη διαθήκη του το 1956, έχει ανασυσταθεί το γραφείο του όπως ήταν στην Αντίμπ, όπου έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του.

 

<references group="σ" />

 

<references />

 

{{refbegin|30em}}

* {{Cite book |last= [[Έλλη Αλεξίου|Αλεξίου]] |first= Έλλη |title= Για να γίνει μεγάλος: Βιογραφία του Νίκου Καζαντζάκη |url= http://www.biblionet.gr/book/88429/Αλεξίου,_Έλλη,_1894-1988/Για_να_γίνει_μεγάλος |publisher= Εκδόσεις Καστανιώτη |location= Αθήνα |date= 2004 |isbn= 978-960-03-3841-6}}

* {{Cite book |editor-last= Ζεβελάκης |editor-first= Γιώργος |title= Νίκος Καζαντζάκης: Ο άνθρωπος, ο δημιουργός, ο ιδεολόγος: Άγνωστες μαρτυρίες και ντοκουμέντα |url= http://www.biblionet.gr/book/125293/Συλλογικό_έργο/Νίκος_Καζαντζάκης |publisher= Ελευθεροτυπία |location= Αθήνα |date= 2007 |isbn= }}

{{refend}}

 

{{refbegin|30em}}

* Διαβάζω, ''Αφιέρωμα στον Νίκο Καζαντζάκη'', τχ. 190, 1988, σ. 26-74, σ. 83-10.

{{refend}}

 

{{refbegin|30em}}

 

{{refend}}

 

{{Βικιφθέγματα}}

* Βιβλιονέτ, [http://www.biblionet.gr/author/50/Νίκος_Καζαντζάκης Καζαντζάκης Νίκος].

* Pagina Philologiae, [https://web.archive.org/web/20130702160417/http://www.philology.gr/subjects/nef_kazantz.html Καζαντζάκης].

* [[Internet Movie Database]], [http://www.imdb.com/name/nm0443611/ Nikos Kazantzakis].

===Θεατρικά έργα διασκευασμένα για το ραδιόφωνο===

[http://www.iconsday.com/radiotheatro/authors-kazantzakis.html Θεατρικά έργα]

[https://query.wikidata.org/embed.html#SELECT%20DISTINCT%20%28%3Fitem%20as%20%3Fwd_%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%B9%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%B1_%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7%CF%82%29%20%3FitemLabel%20%3Ftheatre_seasonLabel%20%3FlocationLabel%20%3Fproduction_companyLabel%20%3FdirectorLabel%20%0AWHERE%20%7B%0A%20%20%3Fitem%20wdt%3AP31%20wd%3AQ7777570%3B%0A%20%20%20%20wdt%3AP50%20wd%3AQ214622%3B%0A%20%20%20%20wdt%3AP495%20wd%3AQ41.%0A%20%20SERVICE%20wikibase%3Alabel%20%7B%20bd%3AserviceParam%20wikibase%3Alanguage%20%22%5BAUTO_LANGUAGE%5D%2Cel%22.%20%7D%0A%20%20OPTIONAL%20%7B%20%3Fitem%20wdt%3AP2348%20%3Ftheatre_season.%20%7D%0A%20%20OPTIONAL%20%7B%20%3Fitem%20wdt%3AP276%20%3Flocation.%20%7D%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20FILTER%20NOT%20EXISTS%20%7B%3Flocation%20wdt%3AP31%20wd%3AQ194428.%20%7D%0A%20%20OPTIONAL%20%7B%20%3Fitem%20wdt%3AP272%20%3Fproduction_company.%20%7D%0A%20%20OPTIONAL%20%7B%20%3Fitem%20wdt%3AP57%20%3Fdirector.%20%7D%0A%7D%0A%20%20ORDER%20BY%20ASC%20%28%3Ftheatre_seasonLabel%29%0A Κατάλογος ελληνικών θεατρικών παραστάσεων έργων του Ν. Καζαντζάκη]

* datab.us, [http://datab.us/Search/Νίκος%20Καζαντζάκης Νίκος Καζαντζάκης]{{Dead link|date=Οκτώβριος 2019 }}.

* datab.us, [https://web.archive.org/web/20160305072551/http://datab.us/Search/Nikos%20Kazantzakis Nikos Kazantzakis].

 

* [http://www.youtube.com/watch?v=RzemngLHUuE Συνέντευξη του Ν. Καζαντζάκη στη Γαλλική Ραδιοφωνία (1957)].

 

* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος= Εκπομπές που Αγάπησα, Νίκος Καζαντζάκης - Μενέλαος Λουντέμης|αριθμός = 73494}}.

* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος= Εποχές και Συγγραφείς, Ο Νίκος Καζαντζάκης και η εποχή του|αριθμός = 8546}}.