|
}}
Η '''Τιθορέα''' είναι χωριό του νομού [[νομός Φθιώτιδας|Φθιώτιδας]] και ανήκει στο διευρυμένο [[Δήμος Αμφίκλειας - Ελάτειας|Δήμο Αμφίκλειας - Ελάτειας]]. Είναι κτισμένη στις ανατολικές πλαγιές του [[Παρνασσός|Παρνασσού]], σε υψόμετρο 440 μέτρων. Ο πληθυσμός της, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, είναι 630 κάτοικοι. Η Τιθορέα γνωρίζει τουριστική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια λόγω της μικρής απόστασης που την χωρίζει από τα χειμερινά θέρετρα του Παρνασσού.
Η σημερινή Τιθορέα ξεκίνησε την μακρόχρονη ιστορία της περίπου το 2000 π.Χ. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι η Τιθορέα ήταν κορυφή του Παρνασσού, στην οποία ανέβηκαν και σώθηκαν οι Φωκείς κάτοικοι της πόλης Νέων όταν μετά την μάχη των Θερμοπυλών (480 π.Χ.) η στρατιά του Ξέρξη στην πορεία της προς την Αθήνα έκαψε τις πόλεις της κοιλάδας του Κηφισσού.Την ονομασία ΤΙΘΟΡΑ – ΤΙΘΟΡΑΙΑ και επικράτησε ΤΙΘΟΡΕΑ οφείλει κατά τον ΠΑΥΣΑΝΙΑ στην ομώνυμη κορυφή του Παρνασσού.Επι πλεον και πριν το 2000 π.Χ. περίπου το 6000 π.Χ στην περιοχή της Τιθορέας μπορούμε να υποθέσουμε ότι υπήρχε μια κοινωνία κυνηγών τροφοσυλλεκτών, που κατοικούσαν σε σπηλιές.Η Τιθορέα,Θεωρείται η Μητρόπολη των Φωκέων όπου περίπου το 2000 π.Χ,εγκαταστάθηκε ο Φώκος με την γυναίκα του Αντιόπη,εδώ έζησαν πέθαναν και θάφτηκαν.Η Τιθορέα(Νεων),είναι το σημείο εκκίνησης και συνιδρυτες,μαζί με τις αλλες πόλεις του Βοιωτικού Κηφισσού,της Φώκαιας,αποικιας στα παράλια της Μικράς Ασίας,απέναντι από την Χίο,υπό τον Αθηναίο Φιλογένη.Οι απόγονοι των Φωκέων,Φωκαείς ίδρυσαν την Λάμψακο,στη Μαύρη Θάλασσα,τη Μασσαλία,Αντιπολη,τη,Νικαια,Αρελάτο (το σημερινό Arles), Αγάθη, Ιεράπολη,Μόνοικο,το σημερινό Μονακό,στην σημερινή νότια Γαλλία,την Ελεα Κάτω Ιταλία,Ολβια στη Σαρδηνία και Καλλίπολη (Βαρκελώνη) Άκρα Λευκή (Alicante), Κάλπη, Ημεροσκόπειον ή Αρτεμίσον, Μαινάκη (Malaca), Έβυσος (Ibiza),στην Ιβηρική Χερσονησο και η Τεγγις,η σημερινή Ταγγέρη του Μαροκο.Κατά την προσφατη συγκριση του γενετικού δείγματος Φωκεων-Φωκαεων και των Γάλλων από την Προβηγκία και την Κορσική δείχνει πως ένας στους περίπου δέκα άνδρες στη νότια Γαλλία να προέρχεται από αποικιστες Ελληνες Φωκείς,Φωκαεις.Οι σχολες επιστημών και φιλοσοφιας στη Μασσαλία,διέδωσαν και ακτινοβόλησαν τον Ελληνικό πολιτισμό στη Δύση».Η Μασσαλία ήταν τόπος καταγωγής του Ευθυμένη θαλασσοπόρου,εξερευνητή,γεωγράφου του Ατλαντικού,Νότια Αφρικης,όπως και του αλλου θαλασσοπόρου,της βόρειας Ευρωπης συμπατριώτη του Πυθέα.Η αγάπη των Μασσαλιατων,για τον τόπο καταγωγής τους,αποδεικνύεται και με το αφιερωμα,θησαυρο σε κτίριο που βρισκόταν κοντά στο Ιερό της Αθηνάς Προναίας,στους Δελφούς.
Μέχρι το 1926 ονομαζόταν Βελίτσα<ref>[http://pandektis.ekt.gr/dspace/handle/10442/168642 Πανδέκτης - Μετονομασίες]</ref> οπότε μετονομάστηκε σε Τιθορέα, λόγω της αρχαίας [[Φωκείς|φωκικής]] πόλης Τιθορέας, που βρισκόταν στην ίδια ακριβώς τοποθεσία. Τα ερείπια της αρχαίας Τιθορέας διακρίνονται ακόμα ανάμεσα στα σύγχρονα σπίτια του οικισμού, ενώ διασώζεται σε πολύ καλή κατάσταση το τείχος που περιέβαλλε την πόλη.
Οι Τιθορεις,μαζί με τους αλλους Φωκείς ήταν οι μόνοι από τις κεντρικές και βόρειες Ελληνικές χώρες που δεν πήγαν με το μέρος των Περσών όταν ο Ξέρξης, εκστράτευσε εναντίον της Ελλάδας και συμμετείχαν με αξιόλογο στράτευμα στην μάχη των Θερμοπυλών.
Η Τιθορέα,υπήρξε μια από τις περισσότερο σημαντικές Φωκικές Πόλεις που κυριαρχούσε για δεκαετίες στην κοιλάδα του Κηφισσού.
Τα τείχη της καταστράφηκαν πολλές φορές καθώς οι Φωκείς βρίσκονταν σε διαρκείς πολέμους. Αλλά πάντα ανοικοδομούνταν αφού η οχυρή της θέση ήταν μοναδική για την προστασία των κατοίκων της περιοχής.
Στο Γ΄ Ιερό πόλεμο (4οπ.Χ. αιώνα) η Νεών(Τιθορέα), καταστράφηκε, οι κατοικοί της την ανοικοδόμησαν, τότε έκτισαν το τείχος με τους δύο πύργους το οποίο υπάρχει και σήμερα. Επίσης έκτισαν και ένα μεγάλο Ναό στην θεά ΑΘΗΝΑ. Στην περιοχή της Τιθορέας υπήρχε Ναός του Ασκληπιού και Θεραπευτήριο. Πλησίον του Θεραπευτερίου αυτού θα πρέπει να βρίσκεται και το Θέατρο. Σύμφωνα με ένα εξαίρετο επίγραμμα στην Τιθορέα έζησε και πέθανε ο φημισμένος Αλεξανδριανός γιατρός ΔΩΡΟΘΕΟΣ. Επίσης στην περιοχή υπήρχε και το ΑΔΥΤΟΝ της ΘΕΑΣ ΙΣΙΔΟΣ. Από τον Διογένη τον Λαέρτιο στο έργο του «Βίοι Φιλοσόφων» αναφέρεται ότι η Τιθορέα γέννησε έναν αξιόλογο φιλόσοφο τον 4ον π.Χ. αιώνα που ονομαζόταν Θέων ο Τιθορεύς.
Κατά την εποχή εγκατάστασης των Αιγυπτιακών θεοτήτων συναντώνται και οι Ναοί της ΙΣΙΔΟΣ του ΑΝΟΥΒΗ και του ΣΑΡΑΠΗ. Στο χώρο όπου υπήρχε ο Ναός του Σέραπη σήμερα υπάρχει το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στον περίβολο του οποίου βρέθηκαν οι έξη απελευθερωτικές επιγραφές δούλων.Η Τιθορεα υπήρξε το επιχειρησιακό κέντρο του Ονομαρχου,γεννηθέντα πλησίον της Τιθορέας στον οικισμο Παραποταμιοι,Βασιληα,Αυτοκράτορα των Φωκέων,ισχυρότερη προσωπικότητα της Ελλάδος από το 353 π.Χ εως 352 π.Χ,όπου την περίοδο εκεινη είχε καταλάβει το Θρόνιο στη Λοκρίδα, υπέταξε την Άμφισσα, κυρίευσε τη Δωρική Τετράπολη και τον Ορχομενό.Ο Ονόμαρχος ηγήθηκε ο ίδιος όλου του Φωκικού στρατεύματος και εισέβαλε δύο φορές στη Θεσσαλία (354-353 π.Χ.),οπου ύστερα από ισάριθμες νίκες αναγκασε το Φίλιππο το Β΄να επιστρέψει στη Μακεδονία,πλην όμως ο Ονόμαρχος στην τρίτη αναμέτρηση,με τους Μακεδόνες είχε μοιραίο τέλος στη μάχη που έγινε στη θέση Κρόκιον πεδίον κοντά στον Παγασητικό κόλπο όπου οι δυνάμεις των Φωκέων ηττήθηκαν και ο Ονόμαρχος σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια της μάχης.Ο Φίλιππος,ως αντεκδικηση,για τις ήττες που είχε υποστεί από τους Φωκείς,κατά το 338 π.Χ,κυρίευσε και ισοπέδωσε τις Φωκικες πολεις.
Οι Βελιτσιωτες(Τιθορέα),μετείχαν με 47μελη ομάδα κρούσης,κατά τη μάχη της Αράχωβας στις 18 και 24 Νοεμβρίου του 1826,αλλά και ολιγομελη συμμετοχή υπό τον λοχία Βαγενά και τον Αθανάσακο,στην έξοδο του Μεσολλογγιου.Βελιτσα(Τιθορέα),είναι και η καταγωγη του Λάμπρου Κατσώνη,ναυμαχου της Ελληνικής Επανάστασης.
Η Τιθορεα,στην μεταπελευθερωτικη περιοδο,με την ονομασια ως Βελίτσα,συστηθηκε στις 18.10.1835,ως οικισμος του νομου (Αττικής και Βοιωτίας),τα επομενα χρονια υπαγεται στο νομο Φωκίδος και Λοκρίδος,μετα Φθιώτιδος και Φωκίδος,στις 15.12.1873,αποσπαται απο το Δημο Ελατειας και ορίζεται έδρα του δήμου Τιθορέας,με Δημαρχο,τον πατερα του Ακαδημαικου,Πανεπιστημιακου Ανατομου Γεωργιου Σκλαβουνου.Στις 16.11.1926,η Βελιτσα,παιρνει την αρχαια Ελληνικη της ονομασια Τιθορεα.Η οικονομια της Τιθορεας ηταν κατ εξοχην,καπνοπαραγωγικη,κτηνοτροφικη,με μυλους,ταξη εμπορων τροφιμων,υποδημητοποιειων,κουρειων,ραφτων,τεχνιτων,οικοδομων και σιδηροκατασκευων.Για δεκαετιες λειτουργησε το Σχολαρχειο της Τιθορεας,με σπουδασαντες τον Ανατομο,Ακαδημαικο Γεωργιο Σκλαβουνο,τον Υπουργο Στρατιωτικων Γιαννακιτα,της περιοδου των Βαλκανικων πολεμων,τον ιδρυτη της Finos Film,Φιλοποιμενα Φινο,τον αποφοιτησαντα Ευαγγελο Γιαλουρη,Αντιπρόεδρο του Ελεγκτικού Συνεδριου,τον Κωνσταντινο Τριανταφυλλου,Υφυπουργο Γεωργιας επι Κωνσταντινου Καραμανλη.Η Τιθορέα είναι τόπος καταγωγής του Στάθη Γιώτα,άλλοτε Υπουργού των κυβερνησεων ΠΑΣΟΚ.
Απο τις 4.12.1997 η Τιθορεα,αποτελει κοινοτικο διαμερισμα του Δημου Τιθορεας και απο τις 7.6.10,του Δημου Αμφικλειας-Ελατειας.
<ref>[http://pandektis.ekt.gr/dspace/handle/10442/168642 Πανδέκτης - Μετονομασίες]</ref>
[[Αρχείο:Ancient tithorea.jpg|thumb|Τμήμα του τείχους της αρχαίας Τιθορέας]]
|
