Πρώτος Κρητικός Πόλεμος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Το [[205 π.Χ.]], ολοκληρώθηκε ο [[Μακεδονικοί Πόλεμοι#Α' Μακεδονικός Πόλεμος|Πρώτος Μακεδονικός Πόλεμος]] ενάντια στη [[Αρχαία Ρώμη|Ρώμη]]. Επιθυμώντας να πάρει τον έλεγχο του συνόλου του [[Αρχαία Ελλάδα|ελληνικού κόσμου]] και επωφελούμενος του γεγονότος ότι οι Ρωμαίοι ήταν απασχολημένοι σε πόλεμο κατά της [[Καρχηδόνα]]ς, ο Φίλιππος συμμάχησε με την Αιτωλική Συμπολιτεία και την Σπάρτη με στόχο την υποταγή της Ρόδου, της κυριότερης αντιπάλου του. Συμμάχησε επίσης και με αρκετές σημαντικές κρητικές πόλεις, ανάμεσα στις οποίες η Ιεράπυτνα και η Ολούς.<ref name = "Detorakis">Δετοράκης Θεοχάρης, ''«Ιστορία της Κρήτης»'', Αθήνα 1986 (β΄ έκδ. Hράκλειο 1990)</ref> Με τον στόλο και την οικονομία των Ροδίων κατεστραμμένα από την δραστηριότητα του σπαρτιατικού στόλου, ο Φίλιππος υπολόγιζε πως θα νικούσε εύκολα. Προκειμένου να επιτύχει ευκολότερα τους στόχους του, συμμάχησε επίσης με τον βασιλιά των [[Δυναστεία των Σελευκιδών|Σελευκιδών]], [[Αντίοχος Γ΄ ο Μέγας|Αντίοχο Γ΄ τον Μέγα]], ενάντια στον βασιλιά της [[δυναστεία των Πτολεμαίων|πτολεμαϊκής]] [[Αρχαία Αίγυπτος|Αιγύπτου]], [[Πτολεμαίος Ε' Επιφανής|Πτολεμαίο Ε΄]]. Έχοντας ολοκληρώσει τις προετοιμασίες αυτές, ο Φίλιππος επιτέθηκε κατά πόλεων της [[Θράκη]]ς και της [[Προποντίδα]] που ήταν σύμμαχοι της Ρόδου και του Πτολεμαίου. Το [[202 π.Χ.]], η [[Ρόδος]] και οι σύμμαχοί της, [[Πέργαμος]], [[Κύζικος]] και [[Βυζάντιο]], ένωσαν τους στόλους τους και νίκησαν τον Φίλιππο στη [[Ναυμαχία της Χίου (201 π.Χ.)|Ναυμαχία της Χίου]]. Λίγους μήνες μετά, ο μακεδονικός στόλος με τη σειρά του αναδείχτηκε νικητής στη [[Ναυμαχία της Λάδης (201 π.Χ.)|Ναυμαχία της Λάδης]]. Όσο όμως ο Φίλιππος ήταν απασχολημένος με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στα εδάφη της Περγάμου, ο βασιλιάς της, Άτταλος Α΄, μετέβη στην [[Αθήνα]] προκειμένου να προκαλέσει αντιπερισπασμό. Πέτυχε να έρθει σε συμφωνία με τους Αθηναίους, οι οποίοι κήρυξαν αμέσως τον πόλεμο στον Φίλιππο, ο οποίος επιτέθηκε κατά της Αθήνας με τον στόλο και το πεζικό του. Στο μεταξύ, οι Ρωμαίοι τον προειδοποίησαν πως αν δεν απέσυρε τις δυνάμεις του θα εμπλέκονταν και πάλι στη διαμάχη. Ο Φίλιππος γνώρισε νέα ήττα από το συνασπισμένο στόλο των Ροδίων και της Περγάμου, αφού όμως πρώτα κατέλαβε την [[Άβυδος Μυσίας|Άβυδο]], πόλη του [[Ελλήσποντος|Ελλησπόντου]]. Η πόλη έπεσε μετά από μακρά πολιορκία και η πλειονότητα των κατοίκων της αυτοκτόνησε.

Επιτιθέμενος και πάλι κατά της Αθήνας το [[200 π.Χ.]], ο Φίλιππος απέρριψε [[de facto]] το [[τελεσίγραφο]] των Ρωμαίων που τον προειδοποιούσε να σταματήσει να επιτίθεται κατά των πόλεων της νότιας Ελλάδας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την είσοδο της [[Ρώμη|Ρώμης]] στον πόλεμο την ίδια χρονιά. Με τον τρόπο αυτό ο Κρητικός Πόλεμος φτάνει στο τέλος του, παραχωρώντας τη θέση του στον [[Μακεδονικοί Πόλεμοι#Β' Μακεδονικός Πόλεμος|Δεύτερο Μακεδονικό Πόλεμο]], ο οποίος ολοκληρώθηκε το [[197 π.Χ.]] με τη συντριπτική νίκη των Ρωμαίων στις [[Μάχη των Κυνός Κεφαλών (197 π.Χ.)|Κυνός Κεφαλές]]. Οι όροι της [[Συνθήκη των Τεμπών|Συνθήκης των Τεμπών]] ήταν ιδιαίτερα αυστηροί, καθώς ο Φίλιππος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει όλες τις πόλεις της νότιας Ελλάδας που είχε υπό την κατοχή του, να παραδώσει ολόκληρο τον στόλο του, να αποστείλει τον γιο του, [[Δημήτριος (γιος Φιλίππου Ε')|Δημήτριο]], στη Ρώμη ως όμηρο και να πληρώσει μια τεράστια πολεμική αποζημίωση.

Το [[205 π.Χ.]], ο [[Πρώτος Μακεδονικός Πόλεμος]] έλαβε τέλος με τη [[Συνθήκη της Φοινίκης]], αφού είχε παρεμποδίσει την επέκταση του μακεδονικού κράτους προς τα δυτικά. Ακολούθως, η Ρώμη ενεπλάκη σε πόλεμο με την [[Καρχηδόνα]] και ο Φίλιππος Ε΄ ήλπισε να επωφεληθεί από την κατάσταση για να πάρει υπό τον έλεγχό του το σύνολο του υπόλοιπου ελληνικού κόσμου. Έτσι, ο Μακεδόνας μονάρχης έστρεψε τις φιλοδοξίες του προς την Ανατολή, και συγκεκριμένα προς το [[Αιγαίο Πέλαγος]], ξεκινώντας την κατασκευή ενός πολύ αξιόλογου στόλου.<ref name="Green305">Green, ''«Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age»'', σελ. 305</ref> Γνώριζε, επίσης, πως η σύναψη συμμαχίας με [[Κρήτη|κρητικές]] πόλεις θα τον βοηθούσε στους στόχους του.<ref name="Detorakis" /> Έχοντας νικήσει την Πέργαμο και δημιουργήσει συμμαχία με τους Αιτωλούς, δεν είχε στον υπόλοιπο ελληνικό χώρο άλλες ισχυρές δυνάμεις να του εναντιωθούν πέρα από τη Ρόδο. Η τελευταία ήταν την εποχή εκείνη ένα νησιωτικό κράτος το οποίο εξουσίαζε τη νοτιοανατολική [[Μεσόγειος Θάλασσα|Μεσόγειο]], τόσο στρατιωτικά όσο και οικονομικά. Μέχρι την εποχή εκείνη η [[Ρόδος]] ήταν φιλικά προσκείμενη προς το Φίλιππο, ωστόσο ήταν επίσης και σύμμαχος της Ρώμης, εχθρού της Μακεδονίας.<ref name="Detorakis" />

Η [[Κρήτη]] από την πλευρά της ήταν διαιρεμένη μετά τον [[Πόλεμος της Λύττου|Πόλεμο της Λύττου]], το [[220 π.Χ.]] Η σύρραξη αυτή είχε προκαλέσει τη διπλωματική ρήξη ανάμεσα σε πολλές πόλεις του νησιού, ενώ είχε γεννήσει και συμμαχίες, ισχυρότερες από τις οποίες ήταν εκείνη με επίκεντρο την Κνωσσό (σύμμαχο της Ρόδου και των Αιτωλών) και εκείνη με επίκεντρο τη [[Γόρτυνα Κρήτης|Γόρτυνα]] (σύμμαχο του Φιλίππου, της [[Αχαϊκή Συμπολιτεία|Αχαϊκής Συμπολιτείας]] και της [[Λυττός Ηρακλείου|Λύττου]]). Ωστόσο, στο εσωτερικό της δεύτερης ξέσπασε εμφύλια διαμάχη ανάμεσα στους υποστηρικτές της Κνωσσού και στους εχθρούς της. Τελικά οι πρώτοι υπερίσχυσαν, επιτρέποντας τη δημιουργία συμμαχίας ανάμεσα στις δύο πόλεις, η οποία κυριάρχησε στο νησί, με εξαίρεση την περιοχή της Λύττου,<ref>Πολύβιος, «Ιστορίαι» 4.53</ref> εχθρική προς την πολιτική τους. Μαζί τους ήρθαν και οι πόλεις [[Πολυρρήνια]] και [[Αργυρούπολη Ρεθύμνου|Λάππα]]. Οι πόλεις αυτές ήρθαν σε επαφή με το Φίλιππο Ε', ο οποίος επωφελήθηκε της περίστασης για να ασκήσει επιρροή σε ένα νησί με στρατηγική σημασία για την κυριαρχία του στο Αιγαίο.<ref name="Detorakis" /> Μεγάλο μέρος του νησιού περνά πλέον στα χέρια του Φιλίππου και, το [[216 π.Χ.]], οι Κρητικοί τον αναγνωρίζουν ''«προστάτη της Κρήτης»''.<ref name = "Tulard86">Tulard, ''«Histoire de la Crète»'', σελ.86</ref><ref>Πολύβιος, «Ιστορίαι» 7.12</ref> Κατά πάσα πιθανότητα αυτή είναι η περίοδος κατά την οποία οι πόλεις της Κρήτης οργανώθηκαν σε ένα ''«Κοινόν»'', μια συμπολιτεία δηλαδή, στο εσωτερικό του οποίου κυριαρχούν η Γόρτυνα και η Κνωσσός. Η συμπολιτεία αυτή περιελάμβανε ένα συμβούλιο και μια λαϊκή εκκλησία, τα οποία κυρίως συγκαλούνταν στην Κνωσσό. Φαίνεται πως στα πλαίσια του Κοινού έγινε προσπάθεια δημιουργίας νόμων και ρύθμισης των σχέσεων μεταξύ των κρητικών πόλεων προκειμένου να διατηρηθεί η ειρήνη. Έκτοτε, το Κοινόν αποτελεί εργαλείο στα σχέδια του Φιλίππου για κυριαρχία στο Αιγαίο.<ref name="Brulé34">Brulé, ''«La Piraterie crétoise hellénistique»'', σελ. 34</ref>

Πιστεύεται πως η Ρόδος είχε επωμιστεί απο την Πέργαμο και την [[Ρώμη]] το καθήκον της «αστυνόμευσης» των ελληνικών θαλασσών κατά τον [[3ος αιώνας|3ο αιώνα]]. Η πολιτική αυτή είχε σαν πρωταρχικό στόχο την καταπολέμηση της «πειρατείας» στην ανοιχτή θάλασσα.<ref name="Brulé29">Brulé, ''«La Piraterie crétoise hellénistique»'', σελ. 29</ref> Η σχετική ηρεμία που επικρατεί στο νησί βοηθά την τάξη των εμπόρων να ευημερεί και είναι εκείνη που εξωθεί το νησί στην «αστυνόμευση» των θαλασσών ώστε να προστατεύονται οι εμπορικές δραστηριότητες.<ref name="Brulé30">Brulé, ''«La Piraterie crétoise hellénistique»'', σελ. 30</ref>

Κατόπιν, οι Κρητικοί επιτέθηκαν για άλλη μια φορά στην [[Κάλυμνος|Κάλυμνο]] και την Κω. Σε αυτή την περίσταση οι αρχαίες πηγές δεν αναφέρουν την Ιεράπυτνα, αλλά «εχθρούς» που κατέφθασαν με ισχυρές δυνάμεις. Είναι μάλλον απίθανο μοναχά η πόλη αυτή να συμμετείχε στην επιδρομή, καθώς η έκταση της επίθεσης καθιστά αδύνατη την εκδοχή να είχε μια και μοναδική πόλη τα οικονομικά μέσα να τη φέρει σε πέρας. Ο [[Λύσανδρος (Κως)|Λύσανδρος]], ναύαρχος από την Κω, συνάντησε τελικά τον κρητικό στόλο νότια της [[Αντιμάχεια]]ς, όπου και πέτυχε σημαντική νίκη.<ref name="Brulé35-38">Brulé, ''«La Piraterie crétoise hellénistique»'', σελ. 35 - 38</ref>