Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Ετικέτες: Επαναφορά Επεξεργασία από κινητό Διαδικτυακή επεξεργασία από κινητό Προχωρημένη επεξεργασία από κινητό |
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 99:
Η '''Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών''' ([[Ρωσική γλώσσα|ρωσικά]]: Союз Советских Социалистических Республик, Σαγιούζ Σαβιέτσκιχ Σατσιαλιστίτσεσκιχ Ρεσπούμπλικ), συντομογραφικά αποκαλούμενη '''Ε.Σ.Σ.Δ.''' ([[Ρωσική γλώσσα|ρωσικά]]: СССР, προφέρεται σύμφωνα με το [[ΔΦΑ]]: [ˈɛs ɛs ɛs ˈɛr]), και συνηθέστερα '''Σοβιετική Ένωση''' (''Советский Союз, Σαβέτσκιι Σαγιούζ''), ήταν [[κράτος]] που βρισκόταν στην ανατολική [[Ευρώπη]] και τη βόρεια [[Ασία]], το μεγαλύτερο σε έκταση στον κόσμο,με πληθυσμό 295 εκατομμυρία κατοίκους. Η πρωτεύουσά του ήταν η [[Μόσχα]]. Ιδρύθηκε το [[1922]]. Διαλύθηκε το [[1991]]. Καθοδηγητής και πυρήνας της Σοβιετικής Κοινωνίας ήταν, σύμφωνα με το άρθρο 6 του [[Σύνταγμα|Συντάγματος]] της ΕΣΣΔ του 1977, το [[Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης]]. Έπειτα από τη διάλυσή της, το [[1991]], την ΕΣΣΔ αντικατέστησε η [[Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών]].
Η Σοβιετική Ένωση έχει τις ρίζες της στην [[Ρωσική Επανάσταση|Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917]], όταν οι [[Μπολσεβίκοι]], με αρχηγό τον [[Βλαντίμιρ Λένιν|Βλαντιμίρ Λένιν]], ανέτρεψαν την Ρωσική Προσωρινή Κυβέρνηση που είχε αντικαταστήσει τον [[Τσάρος|Τσάρο]] [[Νικόλαος Β΄ της Ρωσίας|Νικόλαο Β΄]]. Το 1922, η Σοβιετική Ένωση σχηματίστηκε μετά την ένωση της [[Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας|Ουκρανικής ΣΣΔ]], της [[Ρωσική Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία|Ρωσικής ΣΣΔ]], της [[Λευκορωσική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία|Λευκορωσικής ΣΣΔ]] και της Υπερκαυκασιανικής ΣΟΣΔ. Μετά τον θάνατο του Λένιν, και ένα σύντομο κενό εξουσίας, ο [[Ιωσήφ Στάλιν]] ανήλθε στην εξουσία το 1924. Η ιδεολογία που ακολούθησε ο Στάλιν ήταν ο [[Μαρξισμός-Λενινισμός]] (τον οποίο δημιούργησε) και εγκαινίασε μια οικονομία σχεδιασμένη από το κράτος. Ως αποτέλεσμα, η χώρα μπήκε σε μια περίοδο γρήγορης εκβιομηχάνισης και [[Κολεκτιβισμός|κολλεκτιβισμού]].
== Όνομα ==
Γραμμή 172:
|}
Η κάθε δημοκρατία είχε δικό της σύνταγμα, σημαία, εθνικό ύμνο και εθνόσημο. Ορισμένες μάλιστα ([[Ουκρανία]] και [[Λευκορωσία]]) απολάμβαναν και θέση στον ΟΗΕ ως κυρίαρχες Δημοκρατίες και ως οντότητες διέθεταν στοιχεία του διεθνούς δικαίου.
=== Θρησκείες ===
Γραμμή 181:
=== Ο Σχηματισμός της Ε.Σ.Σ.Δ. ===
Η [[Ρωσική Επανάσταση|Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση]] του [[1917]] καθοδηγούμενη από το [[Εργατικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Μπολσεβίκων]] εδραίωσε στην επικράτεια της Ρωσικής Αυτοκρατορίας το πρώτο Σοσιαλιστικό σύστημα.
Η Ρωσία μετά το τέλος του Εμφυλίου πολέμου προσπάθησε να συνενώσει τα κράτη που κάποτε αποτελούσαν τη [[Ρωσική Αυτοκρατορία]], βέβαια στα πλαίσια του σοσιαλιστικού συστήματος με λαϊκή εξουσία. Έτσι ο [[Βλαντιμίρ Λένιν]] πρότεινε τη δημιουργία της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών στη οποία θα εντάσσονταν: η [[Ρωσική Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία|Ρωσική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία]], η [[Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας|Ουκρανική ΣΣΔ,]] η [[Λευκορωσική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία|Λευκορωσική ΣΣΔ]] και η [[Υπερκαυκασιανή Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Σοβιετική Δημοκρατία|Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Υπερκαυκασίας]] (αποτελούμενη από την Γεωργία, την Αρμενία, και το Αζερμπαϊτζάν). Στις παραπάνω Δημοκρατίες οι εργάτες και το κόμμα τους το [[Μπολσεβίκοι|Μπολσεβίκικο]] (κομμουνιστικό) είχαν ήδη καταλάβει την εξουσία. Τον Δεκέμβριο του 1922 η Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών αποτελούσε πλέον ιστορικό γεγονός.
Η ΕΣΣΔ ήταν ένα κράτος βασισμένο σε μια κυβέρνηση όπου το Πανενωσιακό Κομμουνιστικό Κόμμα ([[Μπολσεβίκοι|Μπολσεβίκων]]), όπως τότε μετονομάστηκε το Εργατικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Μπολσεβίκων, καθιερώθηκε ως η πολιτική δύναμη που συνένωνε πλατιές λαϊκές μάζες και κυβερνούσε.
Στον οικονομικό τομέα ο Λένιν αναγκάστηκε να εφαρμόσει αρχικά τη [[Νέα Οικονομική Πολιτική]] (ΝΕΠ, ''Новая экономическая политика - НЭП, νοβάγια εκονομιτσέσκαγια πολίτικα''), που προέβλεπε τη μη συμμετοχή του κράτους στην οικονομία και τη δημιουργία μια τάξης ευπόρων προερχομένων από τις τάξεις του [[Προλεταριάτο]]υ. Κύριος ιδεολόγος του οικονομικού αυτού σχεδίου ήταν ο [[Νικολάι Μπουχάριν]]. Η ΝΕΠ είχε ως αποτέλεσμα το [[1927]] η ΕΣΣΔ να έχει τους υψηλότερους δείκτες χρήσης και κατανάλωσης αγαθών για όλη τη μετα-επαναστατική και προπολεμική περίοδο (12-18/Июня/Огонёк/2006).
Γραμμή 199:
Το [[1936]] η νέα ηγετική ομάδα υπό τον Στάλιν ξεκίνησε μαζικές εκκαθαρίσεις, κυρίως εσωκομματικών της αντιπάλων: παλιοί σύντροφοι του Λένιν, ιστορικά στελέχη από την εποχή της παρανομίας, στρατηγοί του [[Κόκκινος Στρατός|Κόκκινου Στρατού]] και μέλη ξένων κομμουνιστικών κομμάτων, πολλές χιλιάδες μέλη του κόμματος χαρακτηρίστηκαν «εχθροί του λαού» και εκδιώχθηκαν, εξορίστηκαν στα [[Γκούλαγκ]] ή εκτελέσθηκαν. Αποκορύφωμα των εκκαθαρίσεων ήταν οι ''[[Δίκες της Μόσχας]]'' (1936-1938), με τις οποίες οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα ως ''ελιτιστές'' και ''[[Τροτσκισμός|τροτσκιστές]]'' παλιοί επαναστάτες όπως οι Ζινόβιεφ, Κάμενεφ, [[Νικολάι Μπουχάριν|Μπουχάριν]], Ρίκοφ και ο [[Ουγγαρία|ούγγρος]] [[Μπέλα Κουν]]. Το [[1937]] εκτελέσθηκε και ο θρυλικός στρατηγός Τουχατσέφσκι. Από τα έξι (πλην Στάλιν) μέλη του Π.Γ. των [[μπολσεβίκοι|Μπολσεβίκων]] που έκανε την επανάσταση το 1917, οι τέσσερις εκτελέσθηκαν, ο πέμπτος ήταν σε εξορία ([[Λέων Τρότσκι|Τρότσκι]]) και ο έκτος (Λένιν) είχε πεθάνει νωρίτερα. Επίσης από τους 1.966 συνέδρους του 17ου συνεδρίου του ΚΚΣΕ (1934, το τελευταίο πριν τις εκκαθαρίσεις), οι 1.108 συνελήφθησαν - οι περισσότεροι εκτελέσθηκαν ή πέθαναν σε γκούλαγκ.
Το 1939, η Σοβιετική Ένωση έκανε μια δραματική αλλαγή προς τη ναζιστική Γερμανία. Σχεδόν ένα χρόνο αφότου η Βρετανία και η Γαλλία είχαν συνάψει τη '''συμφωνία του Μονάχου''' με τη Γερμανία, η Σοβιετική Ένωση συνήψε συμφωνίες με τη Γερμανία, τόσο στρατιωτικά όσο και οικονομικά, κατά τη διάρκεια εκτεταμένων συνομιλιών. Στις 23 Αυγούστου του [[1939]] η ΕΣΣΔ και η Γερμανια, υπέγραψαν στη Μόσχα το [[Γερμανοσοβιετικό Σύμφωνο μη Επίθεσης|Σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότωφ]]. Το Σύμφωνο αυτό προέβλεπε τη μη επίθεση μεταξύ των δυο κρατών. Πρόθεση του Στάλιν δεν ήταν τόσο μία οριστική συμφωνία με τη [[Ναζιστική Γερμανία]], αλλά να κερδίσει χρόνο προετοιμασίας για τον πόλεμο που έβλεπε να πλησιάζει, ιδιαίτερα αφού οι περισσότεροι έμπειροι αξιωματικοί είχαν εκτελεσθεί κατά τις εκκαθαρίσεις. Εκτός από αυτό το συγκεκριμένο σύμφωνο περιελάμβανε και ένα Συμπληρωματικό Μυστικό Πρωτόκολλο, το οποίο προέβλεπε ότι σε περίπτωση αλλαγής των συνόρων στην περιοχή τότε τα Βαλτικά κράτη, ένα κομμάτι της Ρουμανίας και ένα μέρος την Πολωνίας θα ενταχθούν στην ΕΣΣΔ. Μια βδομάδα αργότερα η Γερμανία και η ΕΣΣΔ [[Γερμανική εισβολή στην Πολωνία|επιτέθηκαν στην Πολωνία]]. Η Ανατολική Πολωνία μαζί με την πόλη [[Λβιβ|Λβοβ]], μετά την πτώση της Βαρσοβίας σε γερμανικά χέρια, εντάχθηκε στην Ουκρανική ΣΣΔ. Παράλληλα, μεγάλες εκτάσεις στην ανατολική Πολωνία ενσωματώθηκαν στην [[Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Λευκορωσίας|Λευκορωσική ΣΣΔ]], ενώ ορισμένα εδάφη της ανατολικής Πολωνίας (συμπεριλαμβανομένου του Βίλνο - του σημερινού [[Βίλνιους]]) πέρασαν στη [[Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Λιθουανίας|Λιθουανική ΣΣΔ]]. Η [[Βεσσαραβία]] έγινε η Σοβιετική Δημοκρατία της Μολδαβίας, με προσάρτηση από τη Ρουμανία (η τελευταία ήταν σύμμαχος της Γερμανίας και εθελοντικά παρέδωσε τα εδάφη αυτά). Επίσης οι [[Εσθονία]], [[Λεττονία]] και [[Λιθουανία]] έγιναν και αυτές Σοβιετικές Δημοκρατίες. Το ίδιο έτος η ΕΣΣΔ πολεμούσε με τη [[Φινλανδία]] προσπαθώντας να προστατέψει γεωστρατηγικά το [[Λένινγκραντ]] (Αγία Πετρούπολη). Το [[Μπιάλιστοκ]] με τα περίχωρά του (ανατολική Πολωνία) ενσωματώθηκαν στην Λευκορωσική ΣΣΔ, ωστόσο στις 29 Σεπτεμβρίου 1944 17 επαρχίες της περιφέρειας Μπιάλιστοκ και τρεις επαρχίες της περιφέρειας Μπρεστ επεστράφησαν στην Πολωνία. Τον Οκτώβριο του 1944 μικρά τμήματα της περιφέρειας Λβιβ επεστράφησαν στην Πολωνία, ενώ τον Μάρτιο του 1945 επεστράφησαν στην Πολωνία τμήματα της [[Περιφέρεια Ντρόχομπιτς|περιφέρειας Ντρόχομπιτς]] μαζί με το [[Πσέμυσλ]]. Οι προαναφερθείσες περιοχές ήταν οι μόνες που η ΕΣΣΔ δεν κράτησε μετά τον πόλεμο. Τον Μάρτιο του 1945 ξεκίνησαν αξιώσεις για την [[Σοβιετικές εδαφικές αξιώσεις κατά της Τουρκίας|επιστροφή πρώην ρωσικών εδαφών που ανήκαν στην Τουρκία]], χωρίς όμως επιτυχία.
Η Σοβιετική Ένωση, εξασφαλίζοντας την εγγύηση του [[Ρίμπεντροπ]] για μη επίθεση, παρακολούθησε την προσπάθεια εξάπλωσης του Ναζισμού ([[Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος|Β Παγκοσμίου Πολέμου]]) στην υπόλοιπη Ευρώπη προετοιμαζόμενη για τη μεγάλη επίθεση των Ναζί που οι Σοβιετικοί περίμεναν ότι θα γίνει.
Γραμμή 217:
Μετά από κάποιο πειραματισμό με τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις στα μέσα της δεκαετίας του '60, η σοβιετική ηγεσία επανήλθε στα καθιερωμένα μέτρα της οικονομικής διαχείρισης. Η βιομηχανία παρουσίασε αργά αλλά σταθερά κέρδη κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '70. Η γεωργική ανάπτυξη συνεχίστηκε, αλλά δεν μπορούσε να συμβαδίσει με την αυξανόμενη κατανάλωση και η ΕΣΣΔ έπρεπε να εισαγάγει τρόφιμα όπως το σιτάρι. Λόγω της χαμηλής επένδυσης στα καταναλωτικά αγαθά, η ΕΣΣΔ ήταν κατά ένα μεγάλο μέρος ικανή μόνο να εξαγάγει τις πρώτες ύλες, ειδικότερα πετρέλαιο, το οποίο την κατέστησε τρωτή στις σφαιρικές μετατοπίσεις τιμών. Επιπλέον, η ανθρώπινη ευημερία στη Σοβιετική Ένωση έμεινε πίσω από το δυτικό επίπεδο, μετά από αρχικά σημάδια σύγκλισης στις δεκαετίες του '50 και του ’60.
Δύο εξελίξεις κυριάρχησαν τη δεκαετία που ακολούθησε: το όλο και περισσότερο προφανές θρυμμάτισμα των οικονομικών/πολιτικών δομών της Σοβιετικής Ένωσης, και οι προσπάθειες να γίνουν μεταρρυθμίσεις, ώστε να αντιστραφεί αυτή η διαδικασία. Μετά από τη γρήγορη διαδοχή του [[Γιούρι Αντρόπωφ]] και του [[Κονσταντίν Τσερνιένκο]], το 1985 αναλαμβάνει την ηγεσία ο [[Μιχαήλ Γκορμπατσώφ]] εξαγγέλλοντας σημαντικές αλλαγές στην οικονομία και την ηγεσία (δες [[Περεστρόικα]], [[Γκλάσνοστ]]). Η πολιτική Γκλάσνοστ απελευθέρωσε τη δημόσια πρόσβαση στις πληροφορίες μετά από πολλές δεκαετίες λογοκρισίας. Με τη Σοβιετική Ένωση σε κακή οικονομική κατάσταση και τα δορυφορικά κράτη της στην Ανατολική Ευρώπη να εγκαταλείπουν τον [[κομμουνισμός|κομμουνισμό]], ο Γκορμπατσώφ θέλησε να τελειώσει τον Ψυχρό Πόλεμο. Το [[1988]], η Σοβιετική Ένωση εγκατέλειψε τον εννεαετή πόλεμό της με το Αφγανιστάν και άρχισε να αποσύρει τις δυνάμεις από τη χώρα. Προς το τέλος της δεκαετίας του '80, ο [[Μιχαήλ Γκορμπατσώφ|Γκορμπατσώφ]] αρνήθηκε να στείλει στρατιωτική υποστήριξη για να υπερασπίσει τα προηγούμενα δορυφορικά κράτη της ΕΣΣΔ, με συνέπεια τα κομμουνιστικά καθεστώτα σε εκείνα τα κράτη να χάσουν τη δύναμή τους. Με την πτώση του [[Τείχος του Βερολίνου|τείχους του Βερολίνου]], ακολούθησε η ενοποίηση μεταξύ της [[Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας|Ανατολικής]] και [[Δυτική Γερμανία|Δυτικής Γερμανίας]]. Το 1989, η ρωσική συνομοσπονδία συγκάλεσε νέο συνέδριο λαϊκών αντιπροσώπων στο οποίο ο [[Μπορίς Γιέλτσιν]] εκλέχτηκε πρόεδρος και πέρασε νόμους που προσπάθησαν να εκτοπίσουν τη σοβιετική κυριαρχία. Η περίοδος νομικής αβεβαιότητας συνεχίστηκε καθ' όλη τη διάρκεια του 1990-1, καθώς οι σοβιετικές δημοκρατίες έγιναν σταδιακά [[De facto|ντε φάκτο]] ανεξάρτητες.
Ένα [[Σοβιετικό δημοψήφισμα του 1991|δημοψήφισμα πραγματοποιήθηκε με αντικείμενο τη διατήρηση της ΕΣΣΔ στις 17 Μαρτίου 1991]]. Η πλειοψηφία του πληθυσμού ψήφισε υπέρ της διατήρησης της ένωσης σε εννέα από τις δεκαπέντε δημοκρατίες. Το δημοψήφισμα έδωσε στον Γκορμπατσώφ μια δεύτερη ευκαιρία. Το καλοκαίρι του 1991, μια νέα συνθήκη σχεδιάστηκε και συμφωνήθηκε να συσταθεί μια χαλαρή ομοσπονδία οκτώ δημοκρατιών. Η υπογραφή της συνθήκης, εντούτοις, διακόπηκε από το πραξικόπημα του Αυγούστου - ήταν μια απόπειρα να απομακρυνθεί ο Γκορμπατσώφ από εκείνα τα μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος, τα οποία επιδίωκαν να καταργήσουν τις μεταρρυθμίσεις του και να επαναφέρουν τον κεντρικό έλεγχο επί των δημοκρατιών. Το [[Σοβιετική απόπειρα πραξικοπήματος του 1991|πραξικόπημα]] κατεστάλη, ο Γιέλτσιν θεωρήθηκε ήρωας, ενώ η εξουσία του Γκορμπατσώφ κατέρρευσε ολοκληρωτικά. Τον Αύγουστο του 1991, η Λετονία και η Εσθονία κήρυξαν άμεσα την αποκατάσταση της πλήρους ανεξαρτησίας τους (ακολουθώντας το παράδειγμα της Λιθουανίας το 1990), ενώ οι άλλες 12 δημοκρατίες συνέχισαν τη συζήτηση περί μιας όλο και πιο χαλαρής ένωσης ομόσπονδων κρατών.
Στις 8 Δεκεμβρίου 1991, οι Πρόεδροι της Ρωσίας, της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας υπέγραψαν τις συμφωνίες Μπελοβέζα που κήρυξαν τη [[διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης]] και σύστησαν την [[Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών|Κοινοπολιτεία των Ανεξάρτητων Κρατών]] (ΚΑΚ). Ενώ κάποιες αμφιβολίες παρέμειναν σχετικά με την αρχή των συμφωνιών Μπελοβέζα να διαλύσουν την Ένωση, στις 21 Δεκεμβρίου 1991, οι αντιπρόσωποι όλων των σοβιετικών δημοκρατιών εκτός από τη Γεωργία, συμπεριλαμβανομένων εκείνων των δημοκρατιών που είχαν υπογράψει τις συμφωνίες Μπελοβέζα, υπέγραψαν το πρωτόκολλο της Άλμα-Άτα, το οποίο επιβεβαίωσε τη [[Διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης|διάλυση της ΕΣΣΔ]] και επαναδιατύπωσε τη σύσταση της ΚΑΚ. Η σύνοδος κορυφής της Άλμα-Άτα συμφώνησε επίσης διάφορα άλλα πρακτικά μέτρα, που ήταν απαραίτητο να ληφθούν, ως συνέπεια της διάλυσης της Ένωσης. Στις 25 Δεκεμβρίου 1991, ο Γκορμπατσώφ, το υψηλότερο κυβερνητικό στέλεχος της Σοβιετικής Ένωσης, αναγνώρισε την πτώχευση και την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.
== Κριτική ==
| |||