Κοσμάς ο Αιτωλός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ο9κλιθοθι Ετικέτες: Αναιρέθηκε Οπτική επεξεργασία |
μ Αναστροφή της επεξεργασίας από τον 2A02:587:1105:5800:8C9A:91F4:F479:EC19 (συνεισφ.), επιστροφή στην τελευταία εκδοχή υπό 2A02:2149:8A1C:2700:E494:94F4:210D:AF08 Ετικέτα: Επαναφορά |
||
Γραμμή 2:
{{Πληροφορίες Αγίου
|όνομα = Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός
|έτος_γέννησης =
|έτος_κοίμησης =
|ημέρα_εορτασμού = [[24 Αυγούστου]]
|πολιούχος =
|εικόνα = Kosmas Aitolos.jpg
|μέγεθος_εικόνας =
|λεζάντα = Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός
Γραμμή 14:
|σημαντικές_ημερομηνίες =
|μείζον_ιερό=[[Μητροπολιτικός Ναός Αθηνών]]
|Τιμάται_από=[[Ορθόδοξη Εκκλησία|Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία]]
}}''Ο άγιος '''[[Κοσμάς ο Αιτωλός]]''' (1714 - [[24 Αυγούστου]] [[1779]]), γνωστός και ως '''Πατροκοσμάς''', ήταν [[Ελληνορθόδοξος ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (Τεχεράνη)|Ελληνορθόδοξος]] [[μοναχός]]. Το κατά κόσμον όνομά του ήταν Κώνστας, ενώ το επώνυμό του χάρις στις αναφορές των Βενετών προβλεπτών, που έχουν διασωθεί στα κρατικά αρχεία της Βενετίας, γνωρίζουμε πως ή''ταν Εσωχωρίτης<ref name=":0">Ξανθοπούλου - Κυριακού, Ο Κοσμάς ο Αιτωλός και οι Βενετοί (1777 - 1779). Τα τελευταία χρόνια της δράσης του και το πρόβλημα των διδαχών, Θεσσαλονίκη 1984, σ. 82. Στην πραγματικότητα το επώνυμό του είναι εδώ και δεκαετίες γνωστό, από τον αδελφό του Χρύσανθο: Ο εν ιερομονάχοις ελάχιστος διδάσκαλος της Ναξίας Χρύσανθος Εσωχωρίτης εκ της επαρχίας Ναυπάκτου και Άρτης, του καλουμένου Αποκούρου, εκ χωρίου Σαξιάρχου : Σφυρόερας, 1956,«Χρύσανθος ο Αιτωλός», ΕΜΑ 6, σελ. 131, 150, 151.</ref>.▼
|Αγιοποίηση=20 Απριλίου 1961
▲}}''Ο άγιος '''
Το 1961 ανακηρύχθηκε [[άγιος]] της [[Ορθόδοξη Εκκλησία|Ορθόδοξης Εκκλησίας]] και εορτάζεται στις 24 Αυγούστου. Η δράση του συνδέεται με τον παλιότερο θρησκευτικό ουμανισμό.<ref>[[Κωνσταντίνος Δημαράς]], «Κοσμάς ο Αιτωλός», στο: Κ.Θ. Δημαράς, Σύμμικτα Α' Από την παιδεία στην λογοτεχνία, (επιμ. Αλέξης Πολίτης), Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, Αθήνα, 2000, σελ. 74</ref>
Γραμμή 29 ⟶ 31 :
«''Να σπουδάζετε και εσείς, αδελφοί μου, να μανθάνετε γράμματα όσον ημπορείτε. Και αν δεν εμάθετε οι πατέρες, να σπουδάζετε τα παιδιά σας, να μανθάνουν τα ελληνικά, διότι και η Εκκλησία μας είνε εις την ελληνικήν. Και αν δεν σπουδάσεις τα ελληνικά, αδελφέ μου, δεν ημπορείς να καταλάβης εκείνα οπού ομολογεί η Εκκλησία μας''».
Σύμφωνα με τον ιστορικό Πασχάλη Κιτρομηλίδη, η δράση του Κοσμά αποτελεί «ιδιοσυγκρατική έκφραση της Ρωσικής προπαγάνδας». Ο Κοσμάς σχετιζόταν με τον [[Ευγένιος Βούλγαρης|Ευγένιο Βούλγαρη]] και την Αθωνιάδα Σχολή, ενώ ο Πατριάρχης Σεραφείμ συνδεόταν με την πολιτική της Ρωσίας στην Οθωμανική αυτοκρατορία.<ref name="Kitrom2013-126"/> Το 1770, μετά την αποτυχία των [[Ορλωφικά|Ορλωφικών]] στην [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]], μιας αντιοθωμανικής εξέγερσης των [[Ρωμιοί|Ρωμιών]] με ρωσική υποκίνηση, οι Τούρκοι τον υποπτεύονταν ως πράκτορα των Ρώσων. Κατά άλλους ερευνητές στην καταδίκη του Κοσμά συνέβαλαν κάποιοι Εβραίοι της Ηπείρου, διότι με το κήρυγμά του κατόρθωσε να μεταφερθεί η διενέργεια του παζαριού από την Κυριακή στο Σάββατο, γεγονός που έφερε οικονομικές ζημίες στους Εβραίους<ref>Ιωαν. Μενούνου, Ο Πάτερ Κοσμάς, 1969, σελ. 102-103</ref>. Τελικά συνελήφθη και εκτελέστηκε στις 24 Αυγούστου 1779, ημέρα Σάββατο, στο χωριό ''Κολικόντασι'' κοντά στην πόλη του [[Βεράτιο|Βερατίου]] στη σημερινή [[Αλβανία]]<ref>ε.α. σελ. 108</ref>.Ο Άγιος συχνά αναφερόταν στα κηρύγματά του αρνητικά για τους Εβραίους, πάντως σε κήρυγμά του είχε πει ρητά: «''Όσοι αδικήσατε χριστιανούς ή Εβραίους ή Τούρκους, να δώσετε το άδικον οπίσω''». Εναντίον του στρέφονταν επίσης οι Ενετοί, οι κοτσαμπάσηδες, οι πλούσιοι και άλλοι ισχυροί, οι οποίοι θεωρούσαν ότι θίγονται. Αντίθετα ο Κοσμάς είχε τη λαϊκή στήριξη από Χριστιανούς και ακόμα και από Τούρκους. Δεν υπήρξε καμία επίσημη κατηγορία εναντίον του, ούτε δικάστηκε πριν το θάνατό του<ref>Ιω. Μενούνος, Κοσμάς ο Αιτωλός..., σελ. 242, 243</ref>. Για την καχυποψία των Ενετών απέναντί του σώζονται μέχρι σήμερα αναφορές κατασκόπου τους στα ενετικά αρχεία.<ref>Βλέπε και Ιωαν. Μενούνου "Ο κατάσκοπος Μάρκο για τον Κοσμά Αιτωλό", εκδόσεις Ακρίτας που έχει ιστορικό πυρήνα, σελ. 21</ref>
Αργότερα, υπό την επίδραση εθνικιστικού μύθου, ο Κοσμάς θεωρήθηκε πρόωρος εκφραστής των εθνικών ιδεωδών.<ref name="Kitrom2013-126"/> Παρόμοια άποψη εκφράζουν και οι εκπρόσωποι της αλβανικής εθνικιστικής διανόησης, οι οποίοι τον θεωρούν είτε πράκτορα του σουλτάνου είτε σπορέα της ελληνικής εθνικής ιδεολογίας στο αλβανικό έδαφος. Το μένος των Αλβανών εθνικιστών εναντίον του ιερομάρτυρα Πατροκοσμά εκδηλώθηκε και στην επέτειο των 300 χρόνων από τη γέννησή του, το 2014 στον εορτασμό της μνήμης του στο χώρο όπου μαρτύρησε στο Κολικόντασι.<ref>Υφαντής Αρ. Παναγιώτης, Η παρουσία της θρησκευτικής ετερότητας στις Διδαχές του Κοσμά του Αιτωλου. ''Θεολογία'', τομ. 86, 1 (2015), σ. 86</ref> Είναι γεγονός ότι ο Πατροκοσμάς είχε μια ηπιότερη στάση ένταντι των μουσουλμάνων σε σύγκριση με τους εβραίους ή τους καθολικούς, ίσως λόγω του ότι οι πρώτοι αποδέχονταν τη δυνατότητα της μετάνοιας. Αυτή του η πεποίθηση επιβεβαιώθηκε με έναν δραματικό τρόπο, καθώς ο Αλή Πασάς, είτε για λόγους ευγνωμοσύνης είτε σε ένδειξη μετάνοιας, ζήτησε να γίνει η ανακομιδή των λειψάνων του αγίου και να χτιστεί ναός στο όνομά του, ο οποίος ολοκληρώθηκε το 1814.<ref>Τρίτος Μ.Γ., "Κοσμάς ο Αιτωλός. Ο φωτιστής του Γένους - Ο Προφήτης", σ. 98-100. Αναφέρεται στο Υφαντής Α. Π., 2015, σ. 92.</ref>
Ανακηρύχθηκε επίσημα άγιος από το [[Οικουμενικό Πατριαρχείο|Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως]] στις 20 Απριλίου 1961 και η μνήμη του τιμάται στις [[24 Αυγούστου]]. Εκτός από την Ελλάδα τιμάται συχνά και στη [[Ρωσία]], την [[Σερβία]], τη [[Βουλγαρία]], την [[Αρμενία]], τις [[Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής|ΗΠΑ]], την [[Κύπρος|Κύπρο]], την [[Ουκρανία]], τη [[Ρουμανία]], το [[Μαυροβούνιο]] και τη [[Βόρεια Μακεδονία]].
== Διδαχές και Προφητείες ==
Καθώς το κήρυγμά του Κοσμά του Αιτωλού διασώθηκε μέσω της προφορικής παράδοσης, η ακρίβεια του είναι σχεδόν αδύνατο να βεβαιωθεί.<ref name="Kitrom2013-126"/> Στον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό αποδίδεται μια σειρά κειμένων, σημαντικότερες των οποίων είναι οι «Διδαχές» και οι «Προφητείες», που πιστεύεται ότι βασίζονται σε κηρύγματα του ίδιου του Αγίου που καταγράφηκαν αμέσως ή σύντομα μετά την απαγγελία τους. Σύμφωνα με τη πλειοψηφία των ερευνητών<ref>Φαλτάιτς, Φ. Μιχαλόπουλος, Μ. Καλινδέρης, Κ. Κούρκουλας, Κ. Κώνστας, Απ. Βακαλόπουλος</ref> αποτελούν άμεσες καταγραφές των ομιλιών του<ref>Ιω. Μενούνος, ο.π., σελ. 286</ref>, με πιθανότερο σενάριο κατά τον Ιω. Μενούνο, να αποτελούν υπαγορευμένες ομιλίες σε μαθητές του<ref>Ιω. Μενούνος, ''"Κοσμά Αιτωλού Διδαχές και Βιογραφία"'', Ακρίτας, σελ. 340-341</ref>. Σε ότι αφορά τη χρονολόγηση των κειμένων, αυτές διαχωρίζονται σε δύο κατηγορίες με βάση το χρόνο εκφώνησης και το χρόνο καταγραφής ή αντιγραφής. Σύμφωνα με τα διασωθέντα πρωτότυπα, τα οποία μας παρέχουν πληροφορίες σχετικά με το χρόνο<ref>Όπως για παράδειγμα το κείμενο του Αποστολιά, που μας αναφέρει ότι η διδαχή εκφωνήθηκε από τον Κοσμά 320 χρόνους από την Άλωση</ref><ref>Ημερομηνίες αναφέρονται σε πλειάδα χειρογράφων σχετικά με το πότε εκφωνήθηκαν και πότε ανεγράφησαν (Ιω. Μενούνος, ο.π., σελ. 294-301)</ref>, αυτές εκφωνήθηκαν από το 1772 ως το 1779, ενώ η καταγραφή τους ξεκινά από το 1780 και φτάνει μέχρι το 1830<ref>Ιω. Μενούνος, ο.π.</ref>. Η κάθε διδαχή του δεν φαίνεται να αποτελεί το περιεχόμενο μιας ομιλίας του, αλλά σύνθεση επί μέρους ομιλιών, που έκανε σε διάφορους τόπους. Έτσι εξηγείται η ανωμαλία ως προς τη διαδοχή των θεμάτων που συζητούνται, αλλά και η συχνή επανάληψη των ίδιων διηγήσεων και ιδεών.<ref>Απ. Βακαλόπουλος, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τομ. Δ' Τουρκοκρατία (1669-1812), εκδ. Ηρόδοτος, Αθήνα, 2005, σελ. 367</ref> Οι Διδαχές και οι Προφητείες έτυχαν επανειλημμένων αντιγραφών και εκδόσεων και αποτέλεσαν δημοφιλή λαϊκά θρησκευτικά αναγνώσματα. Σε ορισμένα από τα κείμενα αυτά, που έχουν τύχει ερμηνειών και παρερμηνειών, αναπτύσσονται σύγχρονοι προβληματισμοί, όπως η έννοια της Ελληνικότητας, του «Γένους» κτλ.<ref>[http://www.oodegr.com/oode/sygxronoi/dragoumis_aitwlos_1.htm π. Μεταλληνός Δ. Γεώργιος (χωρίς ημ/νία) ''Η διαλεκτική των ταυτοτήτων του Πατροκοσμά και του Ίωνα Δραγούμη''.] Δημιουργία αρχείου 2008.</ref>. Τα μόνα σωζόμενα ιδιόχειρα γραπτά του Αγ. Κοσμά είναι μερικές επιστολές.
| |||