Η '''Ανώτερη Παλαιολιθική''', γνωστή και ως Ύστερη Εποχή του Λίθου, είναι η τρίτη και τελευταία υποδιαίρεση της Παλαιολιθικής ή [[Εποχή του Λίθου|Εποχής του Λίθου]]. ΧρονολογείταιΚαλύπτει πριντην απόπερίοδο 50.000 έωςμε 12.000 χρόνια πριν από το σήμερα (αρχή της Ολόκαινου Εποχής) σύμφωνα με ορισμένες θεωρίες οι οποίες συμπίπτουν με την εμφάνιση της νεωτερικήςνεοτερικής συμπεριφοράς στους πρώτους σύγχρονους ανθρώπους, οι οποίοι έζησαν μέχρι την έλευση της Νεολιθικής Επανάστασης και της γεωργίας.
Ο ανατομικά σύγχρονος άνθρωπος (δηλαδή ο Homo Sapiens) πιστεύεται ότι εμφανίστηκε στην Αφρική πριν από περίπου 300.000 χρόνια, αν κι ορισμένοι υποστήριξαν ότι αυτός ο τρόπος ζωής άλλαξε ελάχιστα από τον τρόπο ζωής των ανθρώπων της Μέσης Παλαιολιθικής Εποχής<ref>{{Cite journal|title=Middle and later Pleistocene hominins in Africa and Southwest Asia|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2752549/|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|date=2009-09-22|issn=0027-8424|pmc=2752549|pmid=19581595|pages=16046–16050|volume=106|issue=38|doi=10.1073/pnas.0903930106|first=G. Philip|last=Rightmire}}</ref>, μέχρι πριν από περίπου 50.000 χρόνια, όταν σημειώθηκε μια σημαντική αύξηση στην ποικιλομορφία των αντικειμένων. Αυτή η περίοδος συμπίπτει με την μετανάστευση των σύγχρονων ανθρώπων από την Αφρική σε όλη την Ασία και την Ευρασία, γεγονός που συνέβαλε στην μετανάστευση των Νεάτερνταλ.
Η Ανώτερη Παλαιολιθική περιλαμβάνει τις πρώτες γνωστές αποδείξεις για τους οργανωμένους οικισμούς, που είχαν την μορφή κάμπινγκκαταυλισμών και ορισμένοι περιείχαν λάκκους αποθήκευσης. Άνθισαν τα καλλιτεχνικά έργα μέσω της ζωγραφικής των σπηλαίων, των πετρογλυφικών, των γλυπτών και των χαρακτικών σε οστά ή ελεφαντόδοντο. Έρχονται στην επιφάνεια και τα πρώτα στοιχεία για την αλιεία χάρη στα αντικείμενα που ανακαλύπτονται σε μέρη όπως στο σπήλαιο Blombos στην Νότια Αφρική. Εμφανίστηκαν πιο περίπλοκες κοινωνικές ομάδες, εμφανίστηκε μεγαλύτερη ποικιλία και αξιοπιστία στην εξεύρεση της τροφής αλλά και πιο εξειδικευμένοι τύποι εργαλείων. Αυτές οι εξελίξεις συνέβαλαν πιθανότατα στην ενίσχυση της ταυτότητας ή της εθνικότητας των ομάδων.<ref>{{Cite book|title=The Archaeology of Britain|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-0-203-28557-2|location=Abingdon, UK|url=http://dx.doi.org/10.4324/9780203285572_chapter_10}}</ref>
Η κατοίκηση στην Αυστραλία πιθανόν πραγματοποιήθηκε πριν από περίπου 60 αιώνεςχιλιετίες. Η Ευρώπη κατοικήθηκε πριν από περίπου 45 αιώνεςχιλιετιές. Είναι γνωστό πως οι ανατομικά σύγχρονοι άνθρωποι επεκτάθηκαν βόρεια προς την Σιβηρία μέχρι τον 58ο παράλληλο πριν από περίπου 45 αιώνεςχιλιετίες. Οι δυο Αμερικές κατοικήθηκαν κατά την διάρκεια της ίδιας περιόδου, με τους πληθυσμούς της Ανατολικής και Κεντρικής Ασίας να φτάνουν στην γέφυρα του Μπέρινγκ πριν από περίπου 35 αιώνεςχιλιετίες. Στην δυτική Ευρασία, η παλαιολιθική περίοδος ξεκίνησε πριν από περίπου 15 αιώνεςχιλιετίες. Η υποχώρηση των παγετώνων κατά την Ολόκαινο Εποχή ξεκίνησε την 10η χιλιετία πΧ και σηματοδότησε την εμφάνιση των πρώτων μορφών καλλιέργειας του εδάφους.
