Μονή Παναγίας Δοβρά: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
αυτοεκδόσεις
Γραμμή 7:
Το όνομα «Δοβρά» θεωρείται αβέβαιης ετυμολογίας. Η αρχική ονομασία της Μονής «'''Παναγία Κοκκομετριώτισσα'''» απαντά σε μεταβυζαντινή πηγή του 1643, η οποία αποτελεί την αρχαιότερη ιστορική μαρτυρία ύπαρξης της Μονής και περιέχει πληροφορίες περί αγοράς ενός βιβλίου, το οποίο «εἶναι τῆς παναγίας τοῖς κοκουμητριώτησσας τῆς λεγομένης τοβρά»<ref>{{Cite book|title=Μακεδονικά Αποσημειώματα. Βυζαντινά - Μεταβυζαντινά|first=Θανάσης|last=Παπαζώτος|publisher=Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών - Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών|isbn=978-960-9538-55-8|year=2016|location=Αθήνα|page=102|quote=}}</ref>. Παραμένουν όμως άγνωστοι οι λόγοι και ο χρόνος κατά τον οποίον η αρχική ονομασία περιήλθε σε αχρηστία και εξέπεσε στην ισχύουσα ονομασία «Παναγία Δοβρά». Βάσει της πηγής του 1643 αποδεικνύεται ασφαλής η υπόθεση ότι η Μονή δανείστηκε το όνομα «Δοβρά» από το παρακείμενο ομώνυμο '''χωριό Τοβρά ή Δοβρά''', το οποίο εξαλείφθηκε από τον χάρτη έπειτα από την ολοσχερή καταστροφή του από τους Οθωμανούς Τούρκους λόγω της συμμετοχής κατοίκων του χωριού στις πολεμικές επιχειρήσεις της Επανάστασης του Βερμίου το 1822<ref>[http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:YSl6_gmTqZYJ:hellas.teipir.gr/Thesis/Veroia/Greek/Monuments/Protomes/karatasos.htm Αναστάσιος Καρατάσος (Γεροκαρατάσος 1764-1830)] «Γεννήθηκε στο ... Βερμίου.», ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2009.</ref>.
 
Κατά την περίοδο της Επανάστασης του 1822 η Μονή διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο ως ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά και εθνικά κέντρα της Μακεδονίας, καθώς μετατράπηκε σε επαναστατική εστία. Η συνάντηση οπλαρχηγών των περιοχών [[Ημαθία|Ημαθίας]], [[Νομός Πέλλας|Πέλλας]], [[Νομός Κοζάνης|Κοζάνης]], [[Όλυμπος|Ολύμπου]] και [[Νομός Καστοριάς|Καστοριάς]] στη Μονή την 20η Φεβρουαρίου 1822 οδήγησε στην ανακήρυξη του καταγόμενου από το χωριό Δοβρά και μυηθέντος στη Φιλική Εταιρεία [[Αναστάσιος Καρατάσος|Τάσου Καρατάσου]] (1764-1830), σε γενικό στρατιωτικό αρχηγό των επαναστατημένων δυνάμεων, που αριθμούσαν τις 5.000 οπλιτών, με στόχο την κατάληψη της Βέροιας<ref>[http://www.ipet.gr/veroia//show_rec.php?id=vt0p00009 Βέροια, "Μητρόπολις" της Μακεδονίας] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071218134310/http://www.ipet.gr/veroia//show_rec.php?id=vt0p00009 |date=2007-12-18 }} «Ο Καρατάσος κατείχε ... Καστοριά.», ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2009.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.veriahistory.gr/τοπικη-ιστοριογραφία/θέματα-τοπικής-ιστορίας/item/6858-πριν-από-την-θρυλική-μάχη-στη-μονή-δοβράς|title=Πριν από την θρυλική μάχη στη μονή Δοβράς|last=|first=|ημερομηνία=|website=VeriaHistory.gr|publisher=Κέντρο Τοπικής Ιστορίας και Πολιτισμού Βέροιας (Κ.Τ.Ι.Π.Β.) - Κ.Ε.Π.Α. Δ. Βέροιας|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200412134939/http://www.veriahistory.gr/%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2580%25CE%25B9%25CE%25BA%25CE%25B7-%25CE%25B9%25CF%2583%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2581%25CE%25B9%25CE%25BF%25CE%25B3%25CF%2581%25CE%25B1%25CF%2586%25CE%25AF%25CE%25B1/%25CE%25B8%25CE%25AD%25CE%25BC%25CE%25B1%25CF%2584%25CE%25B1-%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2580%25CE%25B9%25CE%25BA%25CE%25AE%25CF%2582-%25CE%25B9%25CF%2583%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2581%25CE%25AF%25CE%25B1%25CF%2582/item/6858-%25CF%2580%25CF%2581%25CE%25B9%25CE%25BD-%25CE%25B1%25CF%2580%25CF%258C-%25CF%2584%25CE%25B7%25CE%25BD-%25CE%25B8%25CF%2581%25CF%2585%25CE%25BB%25CE%25B9%25CE%25BA%25CE%25AE-%25CE%25BC%25CE%25AC%25CF%2587%25CE%25B7-%25CF%2583%25CF%2584%25CE%25B7-%25CE%25BC%25CE%25BF%25CE%25BD%25CE%25AE-%25CE%25B4%25CE%25BF%25CE%25B2%25CF%2581%25CE%25AC%25CF%2582|archivedate=2020-04-12|accessdate=|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite book|title=Νάουσα, Νιάουστα: Από την Ίδρυση μέχρι και το Ολοκαύτωμά της (1383-1822)|first=Θωμάς|last=Μπλιάτκας|publisher=CaptainBook.grΙδιωτική έκδοση|isbn=978-960-93-3762-5|year=2009|location=Νάουσα|page=130-141|quote=}} {{Αυτοδημοσιευμένη πηγή|date=Απρίλιος 2021|reason=Αυτοέκδοση}}</ref>. Έπειτα από την υποχώρηση των επαναστατών από τη Βέροια υπό την πίεση πολυάριθμου οθωμανικού τουρκικού στρατού που έφτασε στην πόλη παραμονές της επίθεσης την 21η Φεβρουαρίου 1822, οι επαναστάτες οχυρώθηκαν στη Μονή, απ' όπου ο [[Αναστάσιος Καρατάσος|Τάσος Καρατάσος]] μαζί με τον [[Ζαφειράκης Θεοδοσίου|Ζαφειράκη Θεοδοσίου]], τον [[Αγγελής Γάτσος|Αγγελή Γάτσο]] και άλλους συμπολεμιστές τους αγωνίστηκαν επιτυχώς και σημείωσαν περιφανή νίκη εναντίον των Τούρκων στη '''Μάχη της Δοβράς''' (διήμερο '''12-13 Μαρτίου 1822'''): οι απώλειες των υπό την τριανδρία Καρατάσου-Ζαφειράκη-Γάτσου επαναστατημένων περιορίστηκαν στους δεκατρείς νεκρούς και σαράντα τραυματίες, ενώ οι απώλειες του πολυαριθμότερου οθωμανικού αυτοκρατορικού στρατού, ο οποίος διοικείτο από τον Κεχαγιά Μπέη με τις ενισχύσεις του στρατάρχη του βιλαετίου Θεσσαλονίκης, Μεχμέτ Εμίν Πασά, έφτασαν τους χίλιους τριακόσιους νεκρούς και δεκάδες τραυματίες <ref>[http://books.google.gr/books?id=x1O8UDkzS7AC&pg=PP13&ci=21,173,924,1334&source=bookclip#PPA284,M1 Les Turcs et la Turquie contemporaine] «Doura, σελ. 284», ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2009.</ref><ref>[http://www.imathia1.gr/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=42 Ιερά μονή Παναγίας Δοβρά] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090221010307/http://www.imathia1.gr/modules.php?name=Content |date=2009-02-21 }} «μάχη της Δοβρά», ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2009.</ref><ref>{{Cite web|url=http://veriahistory.gr/τοπικη-ιστοριογραφία/θέματα-τοπικής-ιστορίας/item/6906-η-μάχης-της-δοβρά-12-13-μαρτίου-1822|title=Η μάχης της Δοβρά (12-13 Μαρτίου 1822)|last=|first=|ημερομηνία=|website=VeriaHistory.gr|publisher=Κέντρο Τοπικής Ιστορίας και Πολιτισμού Βέροιας (Κ.Τ.Ι.Π.Β.) - Κ.Ε.Π.Α. Δ. Βέροιας|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200412133436/http://veriahistory.gr/%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2580%25CE%25B9%25CE%25BA%25CE%25B7-%25CE%25B9%25CF%2583%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2581%25CE%25B9%25CE%25BF%25CE%25B3%25CF%2581%25CE%25B1%25CF%2586%25CE%25AF%25CE%25B1/%25CE%25B8%25CE%25AD%25CE%25BC%25CE%25B1%25CF%2584%25CE%25B1-%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2580%25CE%25B9%25CE%25BA%25CE%25AE%25CF%2582-%25CE%25B9%25CF%2583%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2581%25CE%25AF%25CE%25B1%25CF%2582/item/6906-%25CE%25B7-%25CE%25BC%25CE%25AC%25CF%2587%25CE%25B7%25CF%2582-%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582-%25CE%25B4%25CE%25BF%25CE%25B2%25CF%2581%25CE%25AC-12-13-%25CE%25BC%25CE%25B1%25CF%2581%25CF%2584%25CE%25AF%25CE%25BF%25CF%2585-1822|archivedate=2020-04-12|accessdate=|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite book|title=Νάουσα, Νιάουστα: Από την Ίδρυση μέχρι και το Ολοκαύτωμά της (1383-1822)|first=Θωμάς|last=Μπλιάτκας|publisher=CaptainBook.gr Ιδιωτική έκδοση|isbn=978-960-93-3762-5|year=2009|location=Νάουσα|page=141-161|quote=}}{{Αυτοδημοσιευμένη πηγή|date=Απρίλιος 2021|reason=Αυτοέκδοση}}</ref>. Το τέλος της Μάχης της Δοβράς ακολούθησαν την επόμενη ημέρα η κατάληψη της Μονής από τον οθωμανικό αυτοκρατορικό στρατό, η λεηλασία, καταστροφή και πυρπόλησή της από τους Οθωμανούς Τούρκους, οι οποίοι προέβησαν σε φρικαλεότητες εναντίον των μοναχών της, απαγχονίζοντας μεταξύ άλλων τον ηγούμενο της Μονής, Γεράσιμο, στη Βέροια<ref>{{Cite book|title=Η ιερά μονή Παναγίας της Κουκουμητριώτισσας η επονομαζόμενη Δοβρά. Συμβολή στην ιστορία της μέχρι την απελευθέρωση του 1912|first=Δημήτριος Αγγ.|last=Παπάζης|publisher=Ιερά Μητρόπολις Βεροίας και Ναούσης|isbn=|year=1999|location=Βέροια|page=196-197|quote=}}</ref>. Το σωζόμενο σήμερα Καθολικό της Μονής κτίσθηκε το 1844 σύμφωνα με σχετική κτητορική επιγραφή επάνω από τη θύρα εισόδου του ναού.
 
Στην έκταση της πρώην Μονής κτίσθηκε το 1947 ένα πρεβαντόριο, αποτέλεσμα της συνεργασίας της [[Διεθνές Κίνημα Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου|Διεθνούς Επιτροπής Ερυθρού Σταυρού]] και της Αποστολής της Ελβετικής Δωρεάς, χωρίς όμως ποτέ να λειτουργήσει. Μεταξύ 1950 και 1986 λειτούργησε υπό την εποπτεία του Βασιλικού Ιδρύματος Προνοίας η [[Παιδουπόλεις της Φρειδερίκης#Παιδουπόλεις ή Παιδοπόλεις|'''Παιδόπολη Βεροίας''']] '''«Καλή Παναγιά»''' με σκοπό την περίθαλψη, παροχή εκπαίδευσης και προστασία απόρων και ορφανών παιδιών-θυμάτων του εμφυλίου πολέμου στις Βόρειες Επαρχίες κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες λειτουργίας της Παιδοπόλεως· κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες λειτουργίας της η κοινωνική προέλευση των εγγεγραμμένων παιδιών διαφοροποιήθηκε, με την Παιδόπολη να δέχεται πλέον παιδιά με σοβαρά κοινωνικά και οικογενειακά προβλήματα<ref>[http://www.imathia1.gr/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=42 Ιερά μονή Παναγίας Δοβρά] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090221010307/http://www.imathia1.gr/modules.php?name=Content |date=2009-02-21 }} «Μετά από μακρόχρονες ... 1986. », ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2009.</ref>. Τα κτιριακά συγκροτήματα του ιδρύματος, καθώς και το εκπαιδευτικό πρόγραμμά του οργανώνονταν ως κατασκηνωτικού τύπου. Μετά το 1986, οπότε και η Παιδόπολη έπαυσε τη λειτουργία της, οι εγκαταστάσεις της εγκαταλείφθηκαν.