Εθνική Οδός 90 (Ελλάδα): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
→Ιστορικό: : |
|||
Γραμμή 17:
| '''Πόλεις:''' [[Κίσσαμος]], [[Χανιά]], [[Ρέθυμνο]],
[[Ηράκλειο]], [[Άγιος Νικόλαος]], [[Σητεία]],
|-
|'''Κατασκευάστηκε:''' Αρχές 2ης Χιλιετίας μ.Χ. ("βασιλικός δρόμος")
1911-1925 (Σημερινή παλαιά οδός)
1968-σήμερα (Νέα εθνική οδός)
|}
Γραμμή 41 ⟶ 46 :
== Ιστορικό ==
=== Αρχές 2ης Χιλιετίας μ.Χ. - 1911: Ο "βασιλικός δρόμος" ===
Ο στόχος όμως να παραμείνουν οι κλίσεις κάτω του 7,5% και η µέση ταχύτητα µελέτης 80 χλμ/ω δεν ήταν εφικτός λόγω του ορεινού ανάγλυφου, ενώ για λόγους περιορισμού του κόστους, ο αρχικός σχεδιασμός δεν συμπεριλάμβανε σήραγγες ή κοιλαδογέφυρες (την τότε εποχή, η νοοτροπία της Διεύθυνσης Μελετών του Υπουργείου Δημοσίων Έργων ήταν να αποφεύγονται τα μεγάλα τεχνικά έργα όπως σήραγγες και κοιλαδογέφυρες, κυρίως λόγω κόστους). Οι γέφυρες Παντάνασσας και Παλαιοκάστρου κοντά στο Ηράκλειο, μήκους 150 μέτρων έκαστη, κατασκευάστηκαν το 1971, αντί να επιχωματωθούν οι δύο αντίστοιχες κοιλάδες. Η σήραγγα [[Βραχάσι Λασιθίου|Βραχασίου]], μήκους 285 μέτρων, κατασκευάστηκε το 1971-1973, αντί τομής σε σαθρά πετρώματα, με τον κίνδυνο [[κατολίσθηση]]ς. Η σήραγγα Βραχασίου ήταν η πρώτη σήραγγα εθνικής οδοποιίας που κατασκευάστηκε στην [[Ελλάδα]]. Κατά την διάνοιξή της, ύπηρξε κατολίσθηση λόγω σαθρών εδάφων ([[γραφίτης]]), αλλά ο χαλαρός όγκος σταθεροποιήθηκε με τσιμεντενέσεις.<ref name=":0" />▼
Ο πρώτος εθνικός δρόμος στην Κρήτη ήταν ο ''"βασιλικός δρόμος"'', μια χωματοστρωμένη οδός που κατασκευάστηκε πριν χίλια περίπου χρόνια, στην οποία πηγαινοέρχονταν πεζοί και καβαλάρηδες από τη Σητεία μέχρι το Καστέλι Κισσάμου. Τα εμπορεύματα φορτώνονταν σε [[Γάιδαρος|γάιδαρους]], [[Μουλάρι|μουλάρια]] και [[Άλογο|άλογα]] και μεταφέρονταν από τον ένα τόπο στον άλλο. Παρόλο που τους τελευταίους αιώνες υπήρχαν άμαξες και κάρα, δεν γινόταν μακρινές μεταφορές με αυτά, λόγω έλλειψης επαρκούς οδικού δικτύου στα τραχή βουνά του νησιού. Κατά την διάρκεια της [[Κρητική Επανάσταση (1866-1869)|Κρητικής Επανάστασης]], από τον δρόμο αυτόν πηγαινοέρχονταν οι Κρήτες αγωγιάτες για να να αντιμετωπίσουν τους ληστές. Πριν από τις εισόδους των πόλεων, αλλά και μέσα στις πόλεις, υπήρχαν χάνια εξοπλισμένα με πεζουλοκρέβατα να κοιμούνται οι αγωγιάτες καθώς και με [[νερό]], [[κρασί]], [[Τσικουδιά|ρακί]], [[παξιμάδι]], [[Ελιά|σταφιδοελιές]], [[τυρί]], μαγειρεμένο φαγητό, βραστά κρέατα, [[καπρικό]], [[Σαλιγκάρια (φαγητό)|χοχλιούς]], [[μέλι]], [[Πατάτα|πατάτες]], [[Λουκάνικο|λουκάνικα]], και άλλα τρόφιμα για την σίτισή τους. Θα μπορούσαμε να πούμε πως αυτοί ήταν οι πρώτοι Σταθμοί Εξυπηρέτησης Αυτοκινητών (Σ.Ε.Α.). Στις [[Γούβες Ηρακλείου|Γούβες]], ο δρόμος αυτός είναι σήμερα γνωστός ως "Οδός Νίκου Καζαντζάκη", και ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του [[Νίκος Καζαντζάκης|ομώνυμου στοχαστή]].<ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.patris.gr/2019/09/17/o-palios-vasilikos-dromos-tis-kritis-kai-ta-goyviana-chania/|title=Ο παλιός βασιλικός δρόμος της Κρήτης και τα Γουβιανά χάνια|ημερομηνία=2019-09-17|website=ΠΑΤΡΙΣ|language=el|accessdate=2021-06-06}}</ref>
=== 1911 - σήμερα ===
Η σημερινή παλαιά Εθνική Οδός 90 (τότε γνωστή ως "Εθνική οδός Κρήτης"), ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1911, στα χρόνια της [[Κρητική Πολιτεία|Κρητικής Πολιτείας]]<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.patris.gr/2020/01/24/poios-pragmatika-ekane-ton-voak/|title=Ποιος πραγματικά έκανε τον ΒΟΑΚ;|ημερομηνία=2020-01-24|website=ΠΑΤΡΙΣ|language=el|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200125152007/https://www.patris.gr/2020/01/24/poios-pragmatika-ekane-ton-voak/|archivedate=2020-01-25|accessdate=2020-03-07|url-status=dead}}</ref> και ολοκληρώθηκε το 1925, αρχικά ως χωματόδρομος και αργότερα με χαλίκι ("τσαϊλοστρωμένη"). <ref name=":2" />
Η νέα Εθνική Οδός 90 σχεδιάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και άρχισε να κατασκευάζεται το 1968, με σκοπό τη σύνδεση των μεγάλων αστικών κέντρων, λιμανιών και αεροδρομίων, την οικιστική και τουριστική ανάπτυξη και την αντικατάσταση της παλαιάς Εθνικής Οδού. Πριν την κατασκευή της, είχαν προταθεί κι άλλες ιδέες, μεταξύ άλλων, και η αναβάθμιση της παλιάς Εθνικής Οδού. Αντίθετα με το τι πιστεύεται από τους ντόπιους, δεν επινοήθηκε κατά τα χρόνια της [[Στρατιωτική δικτατορία στην Ελλάδα (1967 - 1974)|Χούντας των Συνταγματαρχών]], αλλά κατά την περίοδο κυβέρνησης της [[Ένωσις Κέντρου|Ένωσης Κέντρου]] και συγκεκριμένα η ιδέα ανήκει στους [[Ανδρέας Παπανδρέου|Ανδρέα Παπανδρέου]] και [[Κωνσταντίνος Μητσοτάκης|Κωνσταντίνο Μητσοτάκη]]. Μάλιστα, η τότε ιδέα ήταν να εκτεινόταν από τον [[Πλάτανος Χανίων|Πλάτανο Χανίων]], μέχρι την [[Σητεία]]. Τελικά, όμως, η κατασκευή ξεκίνησε από τα Χανιά, κατόπιν πρωτοβουλίας του Μητσοτάκη, με τις πρώτες εργολαβίες να αναθέτονται στην Εταιρεία Άτλας με εργοταξιάρχη τον Φώτη Πολάτο στο τμήμα Χανιά – Σούδα και στις Ιόνιος, ΤΕΓΚ και ΞΕΚΤΕ στα τμήματα [[Σούδα Χανίων|Σούδα]] – [[Νέο Χωριό Αποκορώνου|Νιό Χωριό]], Νιό Χωριό – [[Γεωργιούπολη Χανίων|Γεωργιούπολη]] και [[Ποταμός Μουσέλας|Μουσέλα]] -Ρέθυμνο. Το τμήμα Χανιά -Ρέθυμνο ήταν το πρώτο που δόθηκε σε κυκλοφορία.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> Η δημοπράτηση κατασκευής των τμημάτων [[Σταυρωμένος Χαμαλευρίου Ρεθύμνου|Σταυρωμένος]] –[[Μπαλί Ρεθύμνης|Μπαλή]] και Μπαλή – [[Φόδελε Ηρακλείου|Φόδελε]] έγινε την 21η Μαρτίου 1967, με μειοδότες την ΞΕΚΤΕ και την "Σκαπανεύς" αντίστοιχα. Έναν μήνα μετά έγινε το [[πραξικόπημα της 21ης Απριλίου]] και η ανάθεση υπεγράφη, αλλά 14 μήνες μετά, το επόμενο έτος, στις 20 Μαΐου 1968.
▲Η αρχική διατομή είχε πλάτος 11-12,5 [[Μέτρο (μονάδα μήκους)|μέτρα]], στο τμήμα από το Καστέλι μέχρι τον Άγιο Νικόλαο και ~8 µ. στο τμήμα από τον Άγιο Νικόλαο μέχρι την Σητεία, αλλά στη συνέχεια προστέθηκε και λωρίδα βραδυπορείας σε σημεία με μεγάλες κλίσεις.<ref name=":0" /> Ο στόχος όμως να παραμείνουν οι κλίσεις κάτω του 7,5% και η µέση ταχύτητα µελέτης 80 χλμ/ω δεν ήταν εφικτός λόγω του ορεινού ανάγλυφου, ενώ για λόγους περιορισμού του κόστους, ο αρχικός σχεδιασμός δεν συμπεριλάμβανε σήραγγες ή κοιλαδογέφυρες (την τότε εποχή, η νοοτροπία της Διεύθυνσης Μελετών του Υπουργείου Δημοσίων Έργων ήταν να αποφεύγονται τα μεγάλα τεχνικά έργα όπως σήραγγες και κοιλαδογέφυρες, κυρίως λόγω κόστους). Οι γέφυρες Παντάνασσας και Παλαιοκάστρου κοντά στο Ηράκλειο, μήκους 150 μέτρων έκαστη, κατασκευάστηκαν το 1971, αντί να επιχωματωθούν οι δύο αντίστοιχες κοιλάδες. Η σήραγγα [[Βραχάσι Λασιθίου|Βραχασίου]], μήκους 285 μέτρων, κατασκευάστηκε το 1971-1973, αντί τομής σε σαθρά πετρώματα, με τον κίνδυνο [[κατολίσθηση]]ς. Η σήραγγα Βραχασίου ήταν η πρώτη σήραγγα εθνικής οδοποιίας που κατασκευάστηκε στην [[Ελλάδα]]. Κατά την διάνοιξή της, ύπηρξε κατολίσθηση λόγω σαθρών εδάφων ([[γραφίτης]]), αλλά ο χαλαρός όγκος σταθεροποιήθηκε με τσιμεντενέσεις.<ref name=":0" />
Η κατασκευή της Νέας Εθνικής Οδού βοήθησε την οικονομική και τουριστική ανάπτυξη της βόρειας Κρήτης τις δεκαετίες του 1970 και του 1980. Ωστόσο, διαπιστώθηκαν κάποια λάθη χάραξης, καθώς σε πολλά σημεία θα μπορούσαν κάλλιστα να κατασκευαστούν κοιλαδογέφυρες/σήραγγες, ή να μετακινηθεί η χάραξη νοτιότερα. Με την πάροδο του χρόνου, άρχισαν να προστίθενται νέα τμήματα, κυρίως μέσω του Β' ΚΠΣ, συνολικά γύρω στα 47 χλμ, και πλάτος 12,5 μ. Άλλα τμήματα που κατασκευάστηκαν αργότερα ήταν οι γέφυρες μεταξύ Ηρακλείου και [[Μάλια|Μαλίων]], η γέφυρα στο [[Χαμέζι Λασιθίου|Χαμέζι]] και οι σήραγγες μεταξύ Αγίου Νικολάου και [[Καλό Χωριό Αγίου Νικολάου Λασιθίου|Καλού Χωριού Λασιθίου]]. Κατά τη δεκαετία του 1990, λόγω της αύξησης του κυκλοφοριακού φόρτου ξεκίνησε να κατασκευάζεται ο Αυτοκινητόδρομος 90.<ref name=":0" />
| |||