Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος Α´: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
εισαγωγή
Γραμμή 38:
{{Κύριο|Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β΄}}
[[Αρχείο:Archbishop Chrysostomos Hatzistavrou (1880-1968).jpg|thumb|Ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β΄.]]
Για την ανάρρηση του Ιερώνυμου στον αρχιεπισκοπικό θρόνο προηγήθηκε η αντικανονική απομάκρυνση του τότε [[Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β΄|αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου]] από τη Δικτατορία και τα ανάκτορα. Η ανατροπή του διευκολύνθηκε από το ότι ο ίδιος ήταν ηλικιωμένος. Συγκεκριμένα τη Μεγάλη Παρασκευή, [[28 Απριλίου]] του [[1967]], κατά την περιφορά του Επιταφίου, ο Χρυσόστομος μεταφέρθηκε παρά τη θέλησή του στον [[Νοσοκομείο Ερυθρός Σταυρός|Ερυθρό Σταυρό]], όπου παρέμεινε για περισσότερο από ένα μήνα, χωρίς να είναι ασθενής. Ακολούθως, στις 6 Μαΐου, αξιωματούχος των Ανακτόρων παρέδωσε στον Χρυσόστομο δύο παραλλαγές επιστολής παραίτησης για να διαλέξει ποια θα υπογράψει.<ref>[http://www.efsyn.gr/arthro/ta-psemata-toy-teos-gia-ton-hrysostomo Τα ψέματα του τέως για τον Χρυσόστομο - άρθρο της Εφημερίδας των Συντακτών, 18.01.2016]</ref>. Σε επιστολή του προς τον τότε βασιλιά, ο Χρυσόστομος δήλωνε την πλήρη άρνησή του να παραιτηθεί.<ref>Ιωάννης Κονιδάρης, ''Η δικτατορία του 1967 και η μεταπολίτευση στην Εκκλησία'', στο: Εκκλησιαστικά Άτακτα-Άρθρα στο «Βήμα της Κυριακής» 1993-1998, εκδ. Αντ.Ν. Σάκκουλα, Αθήνα, 1999, σελ. 187</ref>
 
===Αντικανονική ανάρρηση Ιερωνύμου στον αρχιεπισκοπικό θρόνο===
Στις 10 Μαΐου 1967 η δικτατορική [[Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Κόλλια 1967|κυβέρνηση Κόλλια]], προχώρησε στη θέσπιση του αναγκαστικού νόμου 3/1967 με τον οποίο ανέτρεψε το υφιστάμενο από το 1923 κανονικό εκκλησιαστικό καθεστώς. Έτσι επιβλήθηκε η σύσταση αριστίνδην Ιεράς Συνόδου για εκλογή νέου αρχιεπισκόπου. Κατήργησε δηλαδή τη Σύνοδο της Ιεραρχίας ως ανώτατη εκκλησιαστική αρχή και επέβαλε στην Εκκλησία της Ελλάδος μια «Αριστίνδην Σύνοδο», από οκτώ μητροπολίτες που διορίσθηκαν ήδη την επομένη με βασιλικό διάταγμα και οι οποίοι ήταν εκείνοι, οι ελάχιστοι ιεράρχες, που δέχονταν να συνεργαστούν ανοικτά με τητο δικτατορίανέο καθεστώς.<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=855500|title=1967: Ο πρώτος Αρχιεπίσκοπος της απριλιανής χούντας|last=Κονιδάρης|first=Ιωάννης Μ.|date=7 Ιανουαρίου 2017|website=tovima.gr|publisher=ΤΟ Βήμα Online|archiveurl=|archivedate=|accessdate=9 Σεπτεμβρίου 2018}}</ref>
 
Ακολούθως ο δικτατορικός υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων Καλαμποκιάς κήρυξε τον αρχιεπισκοπικό θρόνο εν χηρεία, επεκτείνοντας και στον Χρυσόστομο την αντίστοιχη διάταξη του νομοθετικού διατάγματος 4589/1966, που υποχρέωνε σε αποχώρηση τους μητροπολίτες και βοηθούς επισκόπους μόλις αυτοί συμπλήρωναν το ογδοηκοστό έτος της ηλικίας τους.<ref>Αγγελοπούλου (1998). σελ. 71-72.</ref>
 
Έτσι, ο υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων της Χούντας κήρυξε τον αρχιεπισκοπικό θρόνο εν χηρεία, παρόλο που ο κανονικός [[Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β΄|Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος]] ζούσε.
 
Ο αρχιμανδρίτης των ανακτόρων και καθηγητής Πανεπιστημίου Ιερώνυμος Κοτσώνης επιλέχθηκε ως ένας από τους τρεις υποψηφίους που πρότεινε η οκταμελής αριστίνδην Ιερά Σύνοδος στον [[Κωνσταντίνος Β΄ των Ελλήνων|Κωνσταντίνο]], ο οποίος και τον επέλεξε. Η εκλογή του έγινε στις [[13 Μαΐου]] του [[1967]] υπό την εποπτεία του ίδιου του ισχυρού άνδρα του καθεστώτος [[Γεώργιος Παπαδόπουλος|Γεωργίου Παπαδόπουλου]] και του [[Στυλιανός Παττακός|Στυλιανού Παττακού]]<ref>{{Cite journal|title=Διαπάλη και εναρμόνηση (Ι). Το πραξικόπημα στην Εκκλησία|last=Κονιδάρης|first=Ιωάννης|date=1999|journal=Εκκλησιαστικά Άτακτα-Άρθρα, Βήμα της Κυριακής|publisher=εκδόσεις Αντ.Ν. Σάκκουλα|page=94}}</ref>, οι οποίοι από την πλευρά τους προτιμούσαν την εκλογή του μητροπολίτη Καστοριάς Δωροθέου Γιανναρόπουλου<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=855500|title=1967: Ο πρώτος Αρχιεπίσκοπος της απριλιανής χούντας|last=Κονιδάρης|first=Ιωάννης Μ.|date=7 Ιανουαρίου 2017|website=tovima.gr|publisher=ΤΟ Βήμα Online|archiveurl=|archivedate=|accessdate=9 Σεπτεμβρίου 2018}}</ref> και την επόμενη μέρα χειροτονήθηκε μητροπολίτης.<ref>[[Μακεδονία (εφημερίδα)|''Μακεδονία'']], [http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin_ftr.asp?c=124&pageid=48997&id=-1&s=0&STEMTYPE=0&STEM_WORD_PHONETIC_IDS=ARlASNASZASmASVASdASUASXASa&CropPDF=0 14 Μαΐου 1967], σελ. 1.</ref> Η ενθρόνισή του πραγματοποιήθηκε στις 17 Μαΐου.
 
Ενδεικτικό της αντικανονικότητας της κατάστασης είναι το γεγονός πως η χειροτονία του Ιερώνυμου έγινε στις 4 Μαΐου 1967, χωρίς να έχει παραιτηθεί ο κανονικός αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β΄, του οποίου η εξαναγκασμένη παραίτηση έφερε τελικά ημερομηνία 11 Μαΐου 1967<ref>{{Cite web|url=http://www.xristianiki.gr/poreia-mas/khristianoi-kai-politike-drase/1967-1973-ekklesia-kai-khounta-oi-duo-opseis.html|title=1967 - 1973 Εκκλησία και Χούντα οι δύο όψεις - ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ|date=2009-11-16|website=www.xristianiki.gr|accessdate=2016-07-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160714011722/http://www.xristianiki.gr/poreia-mas/khristianoi-kai-politike-drase/1967-1973-ekklesia-kai-khounta-oi-duo-opseis.html|archivedate=2016-07-14|url-status=dead}}</ref><ref>Ιωάννης Κονιδάρης, ''Διαπάλη και εναρμόνηση (Ι). Το πραξικόπημα στην Εκκλησία'',στο: Εκκλησιαστικά Άτακτα-Άρθρα στο ΄΄Βήμα της Κυριακής΄΄ 1993-1998, εκδ. Αντ.Ν. Σάκκουλα, Αθήνα, 1999, σελ.94</ref>. Η ανάρρηση του Ιερώνυμου Κοτσώνη στον αρχιεπισκοπικό θρόνο αποτελεί την πρώτη και κυριότερη φάση του πραξικοπήματος στην Εκκλησία της Ελλάδος.
 
Με την αντικανονική εκλογή του θεωρήθηκε ευθέως ευνοούμενος της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών, με την οποία άλλωστε ταυτίστηκε<ref name=":1" />. Για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες πραγματοποιήθηκε η ενθρόνιση του Ιερωνύμου, είναι χαρακτηριστική η εισήγηση του μητροπολίτη Κορίνθου Παντελεήμονος στην Έκτακτη Πολυμελή Σύνοδο στις 5 Μαρτίου του 1974: «''Εκ των μέχρι τούδε λεχθέντων συνάγεται ότι η άνοδος του Ιερωνύμου εις τον αρχιεπισκοπικόν θρόνον υπήρξε πάντη ανώμαλος και άκρως αντικανονική, επί πλέον πάσχουσα και εκ της χρησιμοποιήσεως δι’ αυτήν κοσμικών αρχόντων''».<ref>Αγγελοπούλου (1998). σελ. 108.</ref><ref>[http://www.efsyn.gr/arthro/o-gklixmpoyrgk-kai-i-ekklisia ''Ο Γκλίξμπουργκ και η Εκκλησία'' - εφημερίδα των Συντακτών 18.01.2016]</ref>
 
=== Δίωξη και αντικανονική απομάκρυνση δημοκρατικών μητροπολιτών ===
[[Αρχείο:Συνάντηση ΥΠΕΞ κ. Δ. Δρούτσα με τον Σεβ. Αρχιεπίσκοπο Αμερικής κ. Δημήτριο.jpg|thumb|Το 1968 ο Βρεσθένης Δημήτριος εξελέγη Μητροπολίτης Αττικής και Μεγαρίδος, αλλά αρνήθηκε τη θέση.]]
Κατά την περίοδο της αρχιερατείας του Ιερώνυμου - ευθέως ευνοούμενου του δικτατορικού καθεστώτος - απομακρύνθηκαν αντικανονικά πολλοί επίσκοποι από τις μητροπόλεις τους. Με τον αντικανονικό δικτατορικό Νόμο 214/1968 κηρύχθηκαν έκπτωτοι οι Μητροπολίτες [[Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων Α΄|Θεσσαλονίκης Παντελεήμων Παπαγεωργίου]] και [[Αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος|Αττικής και Μεγαρίδος Ιάκωβος Βαβανάτσος]] στερηθέντες του δικαιώματος άσκησης έφεσης. Επίσης εξωθήθηκαν σε παραιτήσεις οι Μητροπολίτες [[Μητροπολίτης Ελασσώνος Ιάκωβος Μακρυγιάννης|Ελασσόνος Ιάκωβος Μακρυγιάννης]], ο Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφαρσάλων Κύριλλος Καρμπαλιώτης, ο Δημητριάδος Δαμασκηνός Χατζόπουλος, ο Παραμυθίας Τίτος Ματθαιάκης και ο [[Μητροπολίτης Λαρίσης και Πλαταμώνος Ιάκωβος Σχίζας|Λαρίσης και Πλαταμώνος Ιάκωβος Σχίζας]]<ref name=":4">{{Cite web|url=https://orthodoxia.info/news/%CE%B5%CE%BA%CE%BA%CE%BB%CE%B7%CF%83%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-21%CE%B7-%CE%B1%CF%80%CF%81%CE%B9%CE%BB%CE%AF%CE%BF%CF%85/|title=Εκκλησία και 21η Απριλίου|last=Ανδρεόπουλος|first=Χαράλαμπος|ημερομηνία=20 Απριλίου 2019|website=orthodoxia.info|publisher=Ορθοδοξία INFO|accessdate=1 Μαΐου 2021}}</ref>.
 
Με τον αντικανονικό νόμο υποχρεωτικής αποχώρησης λόγω ορίου ηλικίας το 1968 απομακρύνθηκαν οι Μητροπολίτες [[Μητροπολίτης Λευκάδος και Ιθάκης Δωρόθεος Παλλαδινός|Λευκάδος Δωρόθεος Παλλαδινός]], [[Μητροπολίτης Ηλείας Γερμανός Γκούρας|Ηλείας Γερμανός Γκούρας]], Βεροίας Καλλίνικος Χαραλαμπάκης και Χαλκίδος Γρηγόριος Πλειαθός. Το 1969 απομακρύνθηκαν οι Μητροπολίτες Μονεμβασίας Κυπριανός Πουλάκος και Κυθήρων Μελέτιος Γαλανόπουλος καθώς μειώθηκε το όριο ηλικίας. Το 1972 απομακρύνθηκαν λόγω ορίου ηλικίας οι Μητροπολίτες Πατρών Κωνσταντίνος Πλατής και Σισανίου Πολύκαρπος Λιώσης.<ref>[http://www.imkythiron.gr/index.php/eidiseis/teleftaia-nea/5066-o-mitropolitis-kythiron-gia-ta-50xrona-tis-arxierateias-tou-mitropolitou-karystias-k-serafeim Ὁ ἐγρηγορῶν Ἐπίσκοπος Καρυστίας κ.Σεραφείμ καί οἱ σύν αὐτῷ ἀναδειχθέντες Ἐπίσκοποι τῆς περιόδου 1967-1973, Ι.Μ.Κυθήρων]</ref> 'Όλες αυτές οι πρόωρες απομακρύνσεις πέραν του ότι υπήρξαν προϊόν εξαναγκασμού ήταν και προδήλως αντικανονικές καθώς οι νομοθετικές διατάξεις που τις προκάλεσαν προσέκρουαν ευθέως στο Κανονικό Δίκαιο της Εκκλησίας με το οποίο κατοχυρώνεται η ισοβιότητα των αρχιερέων στο θρόνο της εκλογής τους (παρεκτός των περιπτώσεων της καθαιρέσεως ή συντρεχόντων λόγων υγείας, που δεν ίσχυαν εν προκειμένω)<ref>{{Cite book|title=Η Εκκλησία κατά τη δικτατορία 1967-1974. Ιστορική και νομοκανονική προσέγγιση|first=Χαράλαμπος (Χάρης)|last=Ανδρεόπουλος|publisher=Επίκεντρο|isbn=978-960-458-311-9|year=2017|location=Θεσσαλονίκη|page=96-97|quote=}}</ref>.
 
Επί Ιερωνύμου εξελέγησαν περισσότεροιπερίπου<ref απόname=":4" /> τριάντα νέοι επίσκοποι και μητροπολίτες, επιλογές οι οποίες χαρακτηρίζονται ως αξιοκρατικές με κυριότερα παραδείγματα τους [[Αρχιεπίσκοπος πρώην Αμερικής Δημήτριος|Βρεσθένης Δημήτριο]] και, [[Αρχιεπίσκοπος Τιράνων Αναστάσιος|Ανδρούσης Αναστάσιο]]<ref name=":0" /> και [[Άγιος Καλλίνικος Μητροπολίτης Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας|Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας Καλλίνικο]].<ref name=":4" /> Σύμφωνα με μια εκτίμηση, όλοι σχεδόν οι νέοι μητροπολίτες που εξελέγησαν από την αντικανονική Σύνοδο, είχαν δύο κοινά χαρακτηριστικά: προέρχονταν από τις αδελφότητες «[[Αδελφότης Θεολόγων «Η Ζωή»|Ζωή]]»<ref name=":3" /> και «[[Αδελφότης Θεολόγων «Ο Σωτήρ»|Σωτήρ]]»<ref>Αγγελοπούλου (1998). σελ. 93.</ref> και στα χρόνια του Εμφυλίου Πολέμου είχαν υπηρετήσει ως στρατιωτικοί ιερείς-ιεροκήρυκες.<ref name=":3">Γ. Καραγιάννη,'' Εκκλησία καί κράτος 1833-1977, ιστορική επισκόπηση των σχέσεών τους'', εκδ. Το Ποντίκι, Αθήνα 1997, σ. 167.</ref>
 
Στην αντικανονική αυτή κατάσταση στην Εκκλησία της Ελλάδος, υποστηρίζεται πως αντιτάχθηκε μεταξύ άλλων και ο (τοποθετημένος το 1967 από την ίδια διοίκηση) επίσκοπος Βρεσθένης [[Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος|Δημήτριος]], ο οποίος αν και εξελέγη το 1968 μητροπολίτης Αττικής και Μεγαρίδος αρνήθηκε τη θέση<ref name=":3" />.
 
===Αντικανονικό σύστημα απονομής εκκλησιαστικής δικαιοσύνης===
Γραμμή 75 ⟶ 73 :
 
===Άρνηση βοήθειας προς σεισμόπληκτους===
Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος Κοτσώνης αρνήθηκε να παραλάβει οικονομική βοήθεια που έστελνε το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών για τους σεισμόπληκτους των [[Ιόνια νησιά|Ιονίων νήσων]], γιατί έτσι θα υποχρεωνόταν να ευχαριστήσει έναν διεθνή οργανισμό που ασκούσε κριτική στο Δικτατορικό καθεστώς της Ελλάδας.<ref>Νικόλαος Ζαχαρόπουλος, ό.π., σελ. 186</ref>
 
===Στάση έναντι βιαιοπραγιών του καθεστώτος===
Αν και ο ίδιος φαίνεται να εξέφραζε ανά διαστήματα ανεπίσημες διαμαρτυρίες για τις διώξεις και τα βασανιστήρια αντιφρονούντων μέσω επιστολών προς τον Γεώργιο Παπαδόπουλο, ουδέποτε προχώρησε σε δημόσια καταδίκη, παραμένοντας ταυτισμένος με το καθεστώς.<ref name=":4" /> Στα τέλη του 1968 ο Γ.Γ. του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών, μετά από έκκληση της «οικουμενικής ομάδας» της πόλης [[Κρίφτελ]] της [[Δυτική Γερμανία|Δυτικής Γερμανίας]], έστειλε προσωπικό και ανεπίσημο διάβημα προς τον Ιερώνυμο, με το οποίο τον καλούσε να παρέμβει με σκοπό την αποτροπή των θανατικών εκτελέσεων των [[Ελευθέριος Βερυβάκης|Ελευθέριου Βερυβάκη]] και [[Αλέξανδρος Παναγούλης|Αλέξανδρου Παναγούλη]]. Ο Ιερώνυμος απάντησε χαρακτηρίζοντας την επιστολή αυτή, ''«παρέμβαση στα πολιτικά πράγματα της χώρας»'' και «''επέμβαση υπέρ δολοφόνων»''.<ref>Νικόλαος Ζαχαρόπουλος, ό.π., σελ. 182-183</ref> Ο Μητροπολίτης Σύρου [[Δωρόθεος Στέκας]] με σειρά επιστολών του ζητούσε από τον Ιερώνυμο άδεια να επισκεφθεί τους εξόριστους στη [[Γυάρος|Γυάρο]] και κατέθεσε πρόταση για την απελευθέρωση των εξόριστων του νησιού, όμως ο Ιερώνυμος απέρριψε τα σχετικά αιτήματα.<ref>[https://www.imsyrou.gr/index.php/extensions/eidiseis-2020/6856-episkepsi-tou-sevasmiotatou-k-dorotheou-v-sti-gyaro ''ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ κ. ΔΩΡΟΘΕΟΥ Β’ ΣΤΗ ΓΥΑΡΟ'', Ιερά Μητρόπολις Σύρου, 15/05/2020]</ref>
 
Ο Μητροπολίτης Σύρου [[Δωρόθεος Στέκας]] με σειρά επιστολών του ζητούσε από τον Ιερώνυμο άδεια να επισκεφθεί τους εξόριστους στη [[Γυάρος|Γυάρο]] και κατέθεσε πρόταση για την απελευθέρωση των εξόριστων του νησιού, όμως ο Ιερώνυμος όμως απέρριψε τα σχετικά αιτήματα.<ref>[https://www.imsyrou.gr/index.php/extensions/eidiseis-2020/6856-episkepsi-tou-sevasmiotatou-k-dorotheou-v-sti-gyaro ''ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ κ. ΔΩΡΟΘΕΟΥ Β’ ΣΤΗ ΓΥΑΡΟ'', Ιερά Μητρόπολις Σύρου, 15/05/2020]</ref>
 
== Παραίτηση και τελευταία χρόνια ==