Καναδικό Αρκτικό Αρχιπέλαγος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ. επιμέλεια
 
Γραμμή 43:
Το '''Καναδικό Αρκτικό Αρχιπέλαγος''', επίσης γνωστό ως '''Αρκτικό Αρχιπέλαγος''', είναι μια [[Αρχιπέλαγος|ομάδα νησιών]] βορείως του ηπειρωτικού [[Καναδάς|Καναδά]].
 
Στο άκρο της [[Βόρεια Αμερική|Βορείου Αμερικής]] και καλύπτοντας περίπου 1.424.500 [[τετραγωνικό χιλιόμετρο|τ.χλμ.]], η ομάδα αυτή των 36.563 νησιών του [[Αρκτικός Ωκεανός|Αρκτικού ωκεανού]] αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της έκτασης του Βόρειου Καναδά – το μεγαλύτερο μέρος του [[Νούναβουτ]] και μέρος των [[Βορειοδυτικά Εδάφη|Βορειοδυτικών Εδαφών]]<ref>Marsh, James H., ed. 1988. "[http://www.thecanadianencyclopedia.com/index.cfm?PgNm=TCE&Params=A1ARTA0000292 Arctic Archipelago] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111009230218/http://www.thecanadianencyclopedia.com/index.cfm?PgNm=TCE&Params=A1ARTA0000292 |date=2011-10-09 }}" ''[[Canadian Encyclopedia|The Canadian Encyclopedia]]''. Toronto: Hurtig Publishers.</ref>. Το Καναδικό Αρκτικό Αρχιπέλαγος παρουσιάζει κάποιες επιπτώσεις της [[Υπερθέρμανση του πλανήτη|παγκόσμιας υπερθέρμανσης]]<ref>[http://www.esrl.noaa.gov/psd/people/dezheng.sun/lectures/seaice/Rothrock-etal.1999-GRL.pdf Thinning of the Arctic Sea-Ice Cover]</ref><ref>[http://amper.ped.muni.cz/jenik/dirs/gw/dirs/diagnosis/fig_cz/.w/stroeve_sea_ice2007.pdf Arctic sea ice decline: Faster than forecast]</ref>, με κάποιες εκτιμήσεις από υπολογιστές να καθορίζουν τηντη συνεισφορά στην άνοδο του επιπέδου της θάλασσας από το λιώσιμο των πάγων εκεί, περίπου στα 3,5 εκατοστά μέχρι το 2100<ref>{{cite web|url=http://www.sciencenews.org/view/generic/id/348880/description/News_in_Brief_Canadas_ice_shrinking_rapidly|title=Canada’s ice shrinking rapidly|first=Erin|last=Wayman|work= [[Science News]]}}</ref>
 
==Ιστορία==
[[File:Northwest passage.jpg|thumb|320px|Βορειοδυτικά περάσματα.]]
Η Βρετανικές διεκδικήσεις των νησιών (British Arctic territories, 16ος αιώνας–1880) είχαν βασιστεί στην εξερεύνηση τη δεκαετία του 1570 από τον Άγγλο θαλασσοπόρο και εξερευνητή [[Μάρτιν Φρόμπισερ]]. Αρχικά (1870–80) η Καναδική κυριαρχία περιοριζόταν μόνο στο μέρος των νησιών που απολήγανε στον ωκεάνιο οροπέδιο Φοξ (Foxe Basin), τον Κόλπο Χάντσον, και το Στενό του Χάντσον. Αυτή επεκτάθηκε σε όλα τα νησιά το 1880 με τηντη μεταφορά της (κυριαρχίας) από τη Βρετανία στον Καναδά<ref>{{cite web|url=http://www.worldstatesmen.org/Canada.html|title=Canada|publisher=World Statesmen|language=English|accessdate=30 June 2016}}</ref>. Η Περιφέρεια Φράνκλιν (District of Franklin) – δημιουργήθηκε το 1895 – ήταν η διοικητική περιφέρεια που περιελάμβανε σχεδόν όλο το αρχιπέλαγος, και η οποία διαλύθηκε με τη δημιουργία του [[Νούναβουτ]] το 1999. Ο Καναδάς διεκδικεί όλα τα ύδατα των Βορειοδυτικών Περασμάτων ως Καναδικά εθνικά ύδατα. Όμως, οι [[ΗΠΑ]] και οι περισσότερες χώρες με θαλάσσια σύνορα θεωρούν αυτά τα ύδατα [[Ανοικτή θάλασσα|διεθνή]]<ref name="dispute">{{cite web|url=http://www.canada.com/ottawacitizen/news/story.html?id=6d4815ac-4fdb-4cf3-a8a6-4225a8bd08df&k=73925|title=Northwest Passage gets political name change|publisher=[[Edmonton Journal]]|via=Canada.com|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160121021541/http://www.canada.com/ottawacitizen/news/story.html?id=6d4815ac-4fdb-4cf3-a8a6-4225a8bd08df&k=73925 |archivedate=2016-01-16}}</ref>. Οι διαφωνίες για το στάτους των στενών έχουν εγείρει Καναδικές ανησυχίες για την περιβαλλοντολογική πολιτική, την εθνική ασφάλεια, και γενικά για την κυριαρχία. Η [[Νήσος Χανς]] στον [[Πορθμός του Νερς|πορθμό του Νερς]], ανατολικά της [[Νήσος Έλσμιρ|Νήσου Έλσμιρ]], είναι περιοχή που διεκδικούν αυτή τη στιγμή ο Καναδάς και η [[Δανία]]<ref>{{Cite web |url=https://snoopit24.com/2016/08/11/to-kseronhsi-pou-diekdikoyn-me-mania-dyo-xwres/ |title=Το ξερονήσι που διεκδικούν με μανία δύο χώρες! |accessdate=2016-10-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160812104629/https://snoopit24.com/2016/08/11/to-kseronhsi-pou-diekdikoyn-me-mania-dyo-xwres/ |archivedate=2016-08-12 |url-status=dead }}</ref>.
 
==Γεωγραφία==
[[File:Wfm baffin island.jpg|thumb|Δορυφορική εικόνα του Νησιού Μπάφιν, του μεγαλύτερου νησιού σε όλη την έκταση του Αρκτικού Αρχιπελάγους]]
[[File:Wfm ellesmere island.jpg|thumb|Δορυφορική μονταρισμένη εικόνα της Νήσου Έλσμιρ και της γύρω περιοχής, με τη Νήσο Άλεξ Χάινμπεργκ (αριστερά από την Έλσμιρ). Η Γροιλανδία είναι δεξιά στη φωτογραφία]]
Το αρχιπέλαγος εκτείνεται δυτικά προς ανατολικά περίπου 2.400 χιλιόμετρα, και 1.900 από την ηπειρωτική χώρα ως το ακρωτήριο Κολούμπια, το βορειότερο σημείο της [[Νήσος Έλσμιρ|Νήσου Έλσμιρ]] (και του Καναδά). Συνορεύει στα δυτικά με τη [[Θάλασσα Μποφόρ]], στα βορειοδυτικά με τον [[Αρκτικός Ωκεανός|Αρκτικό ωκεανό]], στα ανατολικά με τηντη [[Γροιλανδία]], τον [[Κόλπος του Μπάφιν|Κόλπο του Μπάφιν]], και στα νότια με τον [[Κόλπος Χάντσον|Κόλπο Χάντσον]] και τον ηπειρωτικό Καναδά. Τα διάφορα νησιά και χωρίζονται μεταξύ τους και από την ηπειρωτική χώρα με μια σειρά από υδάτινους διαδρόμους που συνολικά είναι γνωστοί ως Βορειοδυτικά Περάσματα (ή Βορειοδυτικό Πέρασμα). Δύο μεγάλες [[Χερσόνησος|χερσόνησοι]], η Χερσόνησος Μπούθια και η Χερσόνησος Μέλβιλ, εκτείνονται από τα βόρεια στην ηπειρωτική χώρα.
 
Το αρχιπέλαγος περιλαμβάνει 36.563 νησιά, εκ των οποίων τα 94 κατατάσσονται ως μεγάλα, έχοντας έκταση από 130 χμ<sup>2</sup>, και έχοντας συνολική έκταση 1.400.000 χμ<sup>2</sup><ref>{{Cite web |url=http://www.thecanadianencyclopedia.com/index.cfm?PgNm=TCE&Params=A1ARTA0000292 |title=Arctic Archipelago |accessdate=2016-10-17 |archive-date=2011-10-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111009230218/http://www.thecanadianencyclopedia.com/index.cfm?PgNm=TCE&Params=A1ARTA0000292 |url-status=dead }}</ref>. Τα νησιά του αρχιπελάγους με έκταση πάνω από 10.000 χμ<sup>2</sup> είναι, με φθίνουσα σειρά: