Μαρία Κάλλας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η φωνή της Κάλλας ήταν και παραμένει αμφιλεγόμενη· λόγω της έντονης και χαρακτηριστικής [[Χροιά|χροιάς]] της, απέκτησε φανατικούς οπαδούς αλλά και επικριτές.{{Sfnm|1a1=Jellinek|1y=1986|1p=328|2a1=Ardoin|2y=1991|2p=85|3a1=Henson|3y=2020|3p=502}} Κατά τον [[Μουσικός παραγωγός|παραγωγό κλασικής μουσικής]] [[Γουόλτερ Λεγκ|Χάρι ΟυώλτερΓουόλτερ ΛέγκεΛεγκ]], η Κάλλας κατείχε το πλέον βασικό χαρακτηριστικό ενός σπουδαίου τραγουδιστή, μια άμεσα αναγνωρίσιμη φωνή.{{sfn|Schwarzkopf|1988|p=197-198}} Εμπλουτίζοντας την κρίση αυτή, ο Ιταλός μουσικολόγος και κριτικός [[Ροντόλφο Τσελέτι]] εξέφρασε την άποψη ότι «το ηχόχρωμα της Κάλλας, θεωρούμενο καθαρά ως ήχος, ήταν σχεδόν άσχημο· ένας λεπτός ήχος, που έδινε την αίσθηση ξηρότητας, ανυδρίας. Του έλειπαν εκείνα τα στοιχεία που στην ορολογία της ωδικής περιγράφονται ως ''απαλότητα'' και ''λάμψη''» τονίζοντας ότι «ένα μέρος της γοητείας της φωνής της οφειλόταν ακριβώς σε αυτό το γεγονός» επειδή «παρά τα φυσικά της ελαττώματα όπως η έλλειψη απαλότητας, λάμψης, διαστρωμάτωσης, αυτή η φωνή μπορούσε να λάβει χαρακτηριστικά χρώματα και χροιές. Εν συντομία, άπαξ και ακουστεί αυτή η φωνή, αναγνωρίζεται αμέσως ανάμεσα σε όλες τις άλλες».{{Sfnm|1a1=Radiocorriere TV 1969-11-30|1p=64|2a1=Lowe|2y=1986|2p=207-208}} Κατά τον διευθυντή ορχήστρας και συνεργάτη της Κάλλας σε αρκετές παραγωγές,{{Sfn|Ardoin|1998|p=xvii}} Νικόλα Ρεσίνιο, η μονωδός χρησιμοποιούσε την ικανότητά της να διαφοροποιεί τη φωνή της για να δημιουργεί ένα ξεχωριστό ηχόχρωμα για κάθε ρόλο που ερμήνευε{{Sfn|Ardoin|1998|p=208}}. Όπως το έθεσε ο μαέστρος [[Κάρλο Μαρία Τζουλίνι]], «η φωνή της ήταν πολυ ξεχωριστή, σαν ένα έγχορδο όργανο —ένα βιολί, μια βιόλα, ένα βιολοντσέλο. Την πρώτη φορά που ακούς αυτά τα όργανα η αίσθηση είναι λίγο περίεργη, αλλά μετά από λίγα λεπτά τη συνηθίζεις —ο ήχος καθαυτός έχει μουσικότητα και μετά από λίγο ενθουσιάζεσαι, σε σαγηνεύει».{{Sfn|Scott|1992|p=81}}

*Το μεσαίο της εύρος είχε μια παράξενη, έντονα προσωπική χροιά —«εν μέρει [[όμποε]], εν μέρει [[κλαρινέτο]]», όπως το έθεσε η κριτικός τεχνών του θεάματος Κλόντια Κάσιντι—{{Sfn|Ardoin|Fitzgerald|1974|p=8}} και σχολιάστηκε για τον θαμπό, κεκαλυμμένο ήχο του που έμοιαζε σαν κάποιος να τραγουδάει «μέσα σε ένα βάζο». Κατά τον ΛέγκεΛεγκ, αυτό είχε να κάνει με τη «σπάνια μορφολογία της [[Υπερώα|υπερώας]] της, που είχε τη μορφή [[Γοτθική αρχιτεκτονική|Γοτθικής αψίδας]], σε αντίθεση με τη Ρωμαϊκού τύπου αψίδα του κοινού στόματος».{{Sfnm|1a1=Schwarzkopf|1y=1988|1p=198|2a1=Ponselle|2y=1982|2p=200}} Περαιτέρω, ο ΛέγκεΛεγκ παρατήρησε ότι στην περιοχή αυτή η Κάλλας πετύχαινε εξαιρετικά συνεκτικές φράσεις ''λεγκάτο'' (''legato'') υψηλής εκφραστικότητας.{{Sfn|Schwarzkopf|1988|p=198}}

Κατά τον Τσελέτι, η φωνή της Κάλλας δεν ήταν πάντα ομοιογενής· κατά τη μετάβαση από τη χαμηλή προς τη μεσαία περιοχή ο ήχος της θύμιζε «φωνή [[Εγγαστρίμυθος|εγγαστρίμυθου]]», σαν να μην παραγόταν από την ίδια, ενώ κατά το πέρασμα από τη μεσαία στην υψηλή περιοχή, η φωνή της ακουγόταν «σχεδόν δυσλειτουργική».{{Sfnm|1a1=Lowe|1y=1986|1p=207-208|2a1=Radiocorriere TV 1969-11-30|2p=64}} Ειδικότερα, ο ΛέγκεΛεγκ εξέφρασε τη θέση ότι η Κάλλας πετύχαινε τη συνεκτικότητα των φωνητικών της περιοχών μόνο κατά την εκτέλεση περασμάτων γρήγορης κατιούσας χρωματικής κίνησης· στις υπόλοιπες περιπτώσεις —και αυτό μέχρι το 1960— μπορούσε να «καμουφλάρει» τις αλλαγές μεταξύ των φωνητικών της περιοχών τεχνηέντως.{{Sfn|Schwarzkopf|1988|p=198}}

Η Κάλλας θεωρούσε την οπερατική φωνή ως «το πρώτο όργανο της ορχήστρας», εξηγώντας ότι «''prima donna'' σημαίνει ακριβώς αυτό —''πρώτη κυρία'', το κύριο όργανο της παράστασης».{{Sfn|Ardoin|1998|p=5}} Εντούτοις, η μονωδός δεν εστίαζε απλώς στην άρτια τεχνική· όπως το έθεσε ο μουσικολόγος Φεντέλε Ντ' Αμίκο, η Κάλλας δεν ήταν «σκλαβωμένη στις τεχνικές ικανότητές της», αλλά μπορούσε «να τις χρησιμοποιεί κατά βούληση ως μέσο για κάποιον σκοπό».{{Sfnm|1a1=Radiocorriere TV 1969-11-30|1p=68|2a1=Lowe|2y=1986|2p=211}} Η υψίφωνος [[Μαρτίνα Αρόγιο]] δήλωσε σχετικά ότι η Κάλλας «έδινε σε κάθε πέρασμα και [[καντέντσα]] ''λέξεις''. Πάντοτε έλεγε κάτι —ποτέ δεν ήταν απλώς τραγούδισμα νοτών», αναγνωρίζοντας ότι «αυτό από μόνο του είναι τέχνη».{{sfn|Whitson|2008}} Στην ίδια κατεύθυνση, ο ΟυώλτερΓουόλτερ ΛέγκεΛεγκ σχολίασε ότι «πιο θαυμαστά από όλες τις ποιότητές της ήταν το γούστο της, η κομψότητά της και η βαθιά μουσική χρήση των διανθισμάτων σε όλες τους τις μορφές και τις περιπλοκές».{{Sfn|Schwarzkopf|1988|p=199}} Η ίδια η Κάλλας δήλωσε αναφορικά με τη δραματουργική χρήση της φωνής ότι «μερικά από τα κείμενα που έχουμε να τραγουδήσουμε δεν είναι διαλεχτή ποίηση. [...] Για να επιδρασει το δραματουργικό εφέ στο κοινό [...] πρέπει να παράξω ήχους που δεν είναι όμορφοι. Δεν με πειράζει αν είναι άσχημοι, αρκεί να είναι αληθινοί».{{Sfn|Schwarzkopf|1988|p=199}} Αναφερόμενος στην ερμηνευτική της ιδιαιτερότητα, ο ΛέγκεΛεγκ εξέφρασε την εκτίμηση ότι «η Κάλλας ίσως βλάψει μια γενιά τραγουδιστών. Οι νεαροί τραγουδιστές προσπαθούν να μιμηθούν όχι τις αρετές της, αλλά κάποια από εκείνα τα πράγματα που έκανε σκοπίμως και που μπορούσε να κάνει μόνο χάρη στην ευφυία της και επειδή ήξερε τον δραματουργικό [τους] σκοπό».{{Sfn|Schwarzkopf|1988|p=199}} Όπως το έθεσε η υψίφωνος [[Μονσεράτ Καμπαγιέ]],<blockquote>[η Κάλλας] ''άνοιξε μια καινούργια πόρτα για εμάς, για όλους τους τραγουδιστές του κόσμου, μια πόρτα η οποία είχε κλείσει. Πίσω της κοιμόταν όχι μόνο μια σπουδαία μουσική αλλά και μια σπουδαία ιδέα για το τι εστί ερμηνεία. Μας έδωσε την ευκαιρία, σε εμάς που την ακολουθούμε, να κάνουμε πράγματα που ήταν αδύνατα πριν από εκείνη.''{{sfn|Ardoin|Fitzgerald|1974|p=4}}</blockquote>

Κατά τον ΛέγκεΛεγκ, που παρήγαγε σχεδόν όλες τις ηχογραφήσεις της για την EMI/Angel, η Κάλλας «άρχισε να αντιμετωπίζει ένα σύνολο φωνητικών δυσκολιών ήδη από το 1954», σε ηλικία 31 ετών.{{sfn|Schwarzkopf|1988|p=200}} Στην όπερα, είναι ελάχιστες οι φωνές που συνεχίζουν να τραγουδούν σε μεγάλη ηλικία·{{sfn|Benninger|Murry|2015|p=69}} η κατάσταση του πολυσυστήματος που παράγει τη φωνή είναι κρίσιμη για την ποιότητά της και, καθώς στην παραγωγή του ήχου συμμετέχουν πολλά μέρη του σώματος, η φωνή είναι ευάλωτη σε πλήθος ασθενειών και δυσμενών περιβαλλοντικών συνθηκών, αλλά και στο γήρας.{{sfn|Sataloff|2017|pp=365, 370, 402, 566, 737, 752, 762, 907, 1428, 1807}}