Κεφαλάς Χανίων

Ο Κεφαλάς χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του δήμου Αποκορώνου στην περιφερειακή ενότητα Χανίων της Κρήτης. Ο οικισμός είναι κτισμένος σε προνομιακή θέση έχοντας θέα τόσο στα Λευκά Όρη όσο και στη θάλασσα, ενώ κατέχει έντονο αρχιτεκτονικό χαρακτήρα αρκετά καλοδιατηρημένο. Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν πηγάδια κοινοτικά από την εποχή των Ενετών, ένας ανεμόμυλος αλλά και ένα οίκημα το οποίο θεωρείται τουρκικό διοικητήριο απομεινάρι της οθωμανικής κυριαρχίας.

Κεφαλάς
Κεφαλάς Κεφαλάς
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Κρήτης
Περιφερειακή Ενότητα	Χανίων
Δήμος	Αποκορώνου
Δημοτική Ενότητα	Βάμου
Γεωγραφία
Νομός	Χανίων
Υψόμετρο	50

Ονομασία

Το όνομα του χωριού κατά μια εκδοχή προέρχεται από το γεγονός ότι παλαιότερα αποτελούσε κεφαλοχώρι ενώ κατά μια άλλη εκδοχή προέρχεται από τους Κεφαλάδες, οι οποίοι ήταν αριστοκράτες κατά τη Βυζαντινή περίοδο.

Οργάνωση

Το 1925 με τις αλλαγές στην τοπική αυτοδιοίκηση, ο Κάτω Κεφαλάς αποτέλεσε έδρα κοινότητας στην οποία προσχώρησαν ο Δράπανος, ο Επάνω Κεφαλάς, τα Σελλιά, η Λυκοτιναρά, η Σούρη και το Παλαιλώνι. 11 μήνες αργότερα η Σούρη, τα Σελλιά και η Λυκοτιναρά συγκρότησαν την κοινότητα Σελλίων. Το 1940 η κοινότητα μετονομάστηκε σε κοινότητα Κεφαλά ως το 1997 όπου και προσαρτήθηκε στο Δήμο Βάμου. Στην τελευταία απογραφή του πληθυσμού καταγράφηκαν 303 μόνιμοι κάτοικοι, κύρια ενασχόληση των οποίων είναι η κτηνοτροφία, η ελαιοκαλλιέργεια και η αμπελοκαλλιέργεια. Στην παραλία Ομπρός Γυαλός θα αναπτυχθεί καταδυτικό πάρκο.

Ιστορία

Ο Κεφαλάς αποτελεί γενέτειρα του Καπετάν Μαθιού Μυλωνογιάννη. Ο Ματθαίος Μυλωνογιάννης κατάγεται από οικογένεια αγωνιστών του Αποκόρωνα. Γεννήθηκε το 1828 στον Κεφαλά και ήταν γιος του οπλαρχηγού Σταμάτη. Διέθετε ένα ατίθασο χαρακτήρα, που χαρακτήριζε την νιότη του, δίδοντας έτσι πολλές αφορμές στους Τούρκους της περιοχής να τον αναζητούν με σκοπό την εξόντωση του. Στην επανάσταση του 1858 έλαβε μέρος ως οπλαρχηγός στην ιδιαίτερή του επαρχία. Ο μεγάλος σηκωμός του Εξηνταέξι, δεν μπορούσε να βρει το καπετά Μαθιό ανενεργό. Πήρε ενεργό μέρος και βοήθησε τις επαναστατημένες περιοχές του τόπου του πολεμώντας μαζί με τον υπερήλικα πατέρα του Σταμάτη. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες και επιχειρήσεις των δυτικών επαρχιών του νησιού με ιδιαίτερη επιτυχία στην μάχη της περιοχής Αλιγάνου της Μαλάξας. Έλαβε μέρος στη Μάχη του Καλονύκτη. Μετά την αποτυχία της επανάστασης του Εξηνταέξι, κατέφυγε στην Αθήνα μαζί με τους άλλους οπλαρχηγούς, για να κατέβει πάλι στην επανάσταση του 1878. Μάλιστα σε μάχη στο Τζιβαρά κατατρόπωσε τους αντιπάλους και τους καταδίωξε μέχρι το κόλπο της Σούδας, υπό τις επευφημίες των πληρωμάτων των ξένων καραβιών που είχαν ελλιμενιστεί εκεί. Μετά το τέλος της επανάστασης αυτής, κατέφυγε πάλι στην Αθήνα, για να κατέβει ξανά στην επανάσταση του 1896 -7 ως αρχηγός του Αποκόρωνα. Στην απελευθερωτική αυτή επανάσταση έλαβε μέρος σε όλες τις μάχες των Χανιών και διακρίθηκε το 1897 στην πολιορκία της Καντάνου. Τιμήθηκε με τον «Σταυρό του Σωτήρος». Πέθανε το 1901 και κηδεύτηκε με τιμή στρατηγού «εν ενεργεία».

Το χωριό όπως εξάλλου και όλη η Κρήτη πλήρωσε το φόρο αίματος που του αναλογούσε καθώς έλαβε μέρος σε όλες τις πολεμικές επιχειρήσεις του ελληνικού κράτους. Οι Κεφαλιανοί έλαβαν μέρος στον Μακεδονικό Αγώνα και στην απελευθέρωση της Ηπείρου, ενώ πολλά παλικάρια θυσιάστηκαν στην Μικρασιατική Εκστρατεία. Επιπλέον, ο Ελευθέριος Βενιζέλος εμπιστεύτηκε τους Χανιώτες στην επάνδρωση της κρητικής χωροφυλακής που αργότερα έμελλε να γράψει ιστορία στους Βαλκανικούς Πολέμους.

Στις αρχές του 1900 και δεδομένου ότι η Κρήτη αποτελούσε ακόμα οθωμανική επικράτεια πολλοί χωριανοί πήραν το δρόμο της ξενιτιάς επιδιώκοντας ένα καλύτερο αύριο για την οικογένεια τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την οικονομική άνοδο του πληθυσμού στα επόμενα χρόνια λόγω των εμβασμάτων των μεταναστών.

Δείτε: Κοινότητα Κεφαλά