Ελίζαμπεθ Χεβέλιους
Η Ελίζαμπεθ Καθερίνα Κούπμαν- Εβέλιος ή Χεβέλιους (Elisabeth Catherina Koopmann-Hevelius, στα Πολωνικά ονομάζεται Elżbieta Heweliusz, 17 Ιανουαρίου 1647 – 22 Δεκεμβρίου 1693) θεωρείται μία από τις πρώτες γυναίκες αστρονόμους . Ήταν από το Ντάνζιγκ (Danzig, νυν Γκντανσκ) και συνέβαλε στη βελτίωση του έργου και των παρατηρήσεων που έκαναν μαζί με τον σύζυγό της, Ιωάννη Εβέλιο ή Χεβέλιους .
| Ελίζαμπεθ Χεβέλιους | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Elżbieta Heweliusz (Πολωνικά) |
| Γέννηση | 17 Ιανουαρίου 1647[1] Γκντανσκ[2] |
| Θάνατος | 22 Δεκεμβρίου 1693[1] Γκντανσκ[2] |
| Τόπος ταφής | St Catherine's Church (54°21′15″ s. š., 18°39′5″ v. d.)[2] |
| Χώρα πολιτογράφησης | Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Γερμανικά[3] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | αστρονόμος |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Εβέλιος[2] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Τα πρώτα χρόνια
ΕπεξεργασίαΗ Ελίζαμπεθ Κούπμαν ή Κάουφμαν (Kaufmann, γερμανικά: "έμπορος") ήταν, όπως ο Εβέλιος και η πρώτη του σύζυγος, μέλος μιας πλούσιας οικογένειας εμπόρων στην πόλη Ντάνζιγκ (Γκντανσκ) που βρίσκόταν στο Βοϊβοδάτο της Πομερανίας (Pomeranian Voivodeship) της Πολωνίας-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας και αποτελούσε μέλος του εμπορικού οργανισμού Χανσεατική Ένωση. Οι γονείς της Ελιζαμπέτα Κούπμαν ήταν ο Νίκολας Κούπμαν (Nicholas Koopman, η ολλανδική λέξη για το "έμπορος") (1601-1672) που ήταν ευκατάστατος έμπορος, και Τζοάννα Μένινγκς (Joanna Mennings ή Menninx) (1602-1679). Ο Νίκολας και η Τζοάννα παντρεύτηκαν στο Άμστερνταμ το 1633. [4] Μετακόμισαν από το Άμστερνταμ στο Αμβούργο και, το 1636, μετακόμισαν στο Ντάνζιγκ. Σε αυτήν την πόλη, η οποία ήταν σε μεγάλο βαθμό γερμανόφωνη, αλλά αποτελούσε μέρος μέρος της Πολωνίας εκείνη την εποχή, γεννήθηκε η κόρη τους, Ελιζαμπέτα. [5]
Γάμος
Επεξεργασία
Ήταν το έντονο ενδιαφέρον για την αστρονομία που οδήγησε την Ελιζαμπέτα, όταν ήταν ακόμη παιδί, να πλησιάσει τον Ιωάννη Εβέλιο, έναν αστρονόμο διεθνούς φήμης που είχε ένα συγκρότημα τριών σπιτιών στο Ντάνζιγκ το οποίο διέθετε το καλύτερο παρατηρητήριο στον κόσμο. Ο γάμος της δεκαεξάχρονης με τον πενηνταδυάχρονο Εβέλιο το 1663 [6] της επέτρεψε επίσης να ακολουθήσει το ενδιαφέρον της για την αστρονομία, βοηθώντας τον να διαχειριστεί το παρατηρητήριο του. Απέκτησαν έναν γιο, ο οποίος πέθανε πρόωρα και τρεις κόρες που επέζησαν. [7] Η μεγαλύτερη από τις τρεις κόρες ονομάστηκε Καθερίνα Ελιζαμπέτα (Catherina Elisabetha, φέροντας το όνομα της μητέρας της) και βαφτίστηκε στην εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης, στο Ντάνζιγκ, στις 14 Φεβρουαρίου 1666. Από τα γραπτά του Γιόχαν Γ΄ Μπερνούλι (Johann III Bernoulli) γνωρίζουμε ότι η Ελιζαμπέτα μολύνθηκε από ευλογιά και σημαδεύτηκε μόνιμα από αυτήν. Μετά το θάνατό του το 1687, η Ελιζαμπέτα ολοκλήρωσε και δημοσίευσε το Prodromus astronomiae (1690), έναν κατάλογο που δημιούργησαν από κοινού με 1.564 αστέρια και τις θέσεις τους.
Λατινικά
ΕπεξεργασίαΟι μελετητές γνωρίζουν ότι ήξερε τη Λατινική γραφή καθώς είχε γράψει επιστολές σε άλλους επιστήμονες στα Λατινικά. Αναρωτιούνται τι την ώθησε στο να μάθει Λατινικά και γιατί αυτό αποτέλεσε τυχόν προτεραιότητα για την Ελιζαμπέτα εκείνη την εποχή. [8]
Θάνατος
ΕπεξεργασίαΗ Ελιζαμπέτα Εβέλιος πέθανε τον Δεκέμβριο του 1693, σε ηλικία 46 ετών και θάφτηκε στον ίδιο τάφο με τον σύζυγό της. Μετά το θάνατό της, ο μαθηματικός Φρανσουά Αραγκό έγραψε για τον χαρακτήρα της:[8]
Πάντοτε γινόταν κάποιο κολακευτικό σχόλιο για την κυρία Εβέλιος, η οποία ήταν ήταν η πρώτη γυναίκα που γνωρίζω, που δεν φοβόταν να αντιμετωπίσει την κούραση των αστρονομικών παρατηρήσεων και υπολογισμών.
Πολιτισμός
ΕπεξεργασίαΗ ζωή της Ελίζαμπεθ δραματοποιήθηκε στο γερμανικό ιστορικό μυθιστόρημα Die Sternjägerin (Η Κυνηγός των Άστρων) (2006). [9]
Ο μικρός πλανήτης 12625 Koopman ονομάστηκε προς τιμήν της, όπως επίσης και ο κρατήρας Corpman στην Αφροδίτη.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 1,2 MacTutor History of Mathematics archive. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2017.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 MacTutor History of Mathematics archive.
- ↑ «Identifiants et Référentiels» (Γαλλικά) Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. 132449293. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020.
- ↑ Nicolaes Koopman x Johanna Mennincx, 13 october 1633, Stadsarchief Amsterdam, both from Hamburg ('van Hamborgh')
- ↑ Hockey, Thomas (2009). The Biographical Encyclopedia of Astronomers. Springer Publishing. ISBN 978-0-387-31022-0. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2012.
- ↑ Stories of Women Stargazers, Dora Musielak, March 30, 2009
- ↑ Gotthilf Löschin: Geschichte Danzigs von der ältesten bis zur neuesten Zeit: mit beständiger Rücksicht auf Cultur der Sitten, Wissenschaften, Künste, Gewerbe und Handelszweige, Volume 1, 1828
- ↑ 8,0 8,1 «J. J. O'Connor and E. F. Robertson: Catherina Elisabetha Koopman Hevelius». University of St. Andrews. Δεκεμβρίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιανουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2021.
- ↑ Eric Walz, Die Sternjägerin. Blanvalet Taschenbuch Verlag. 2006. ISBN 3442365236.
Πηγές
Επεξεργασία- Ogilvie, Marilyn Bailey. " Hevelius, Elisabetha Koopman ". In: Women in Science, The MIT Press, 1986, σελ. 99(ISBN 0-262-15031-X) (Σύντομο άρθρο εγκυκλοπαίδειας)
- Walz, Ε. 2006. The Star Huntress . Random House / Bertelsmann.(ISBN 978-3-442-36523-4)ISBN 978-3-442-36523-4 (Ιστορικό μυθιστόρημα)
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία