Ενρίκο Ντάντολο (πατριάρχης)
Ο πατριάρχης Ενρίκο Ντάντολο (1092 - 1182) μέλος του Οίκου των Ντάντολο και θείος του περίφημου δόγη Ενρίκο Ντάντολο ήταν πατριάρχης του Γκράντο (1134 - 1182).[1][2] Μετά τον διορισμό του έθεσε τα συμφέροντα της εκκλησίας πάνω από όλες τις υπόλοιπες ανησυχίες του. Ο Ντάντολο υποστήριξε τις μεταρρυθμίσεις του κλήρου σύμφωνα με τις οδηγίες του μοναχού Βερνάρδου του Κλαιρβώ (1090 - 1153). Βρέθηκε σε μακροχρόνια διαμάχη για την δικαιοδοσία του στην εκκλησία με τον Τζιοβάννι Πολάνι, επίσκοπο του Καστέλο και είχε μια διαφωνία με τον δόγη της Βενετίας στα εκκλησιαστικά θέματα. Η διαφωνία κλιμακώθηκε όταν ο Δόγης της Βενετίας υποστήριξε την Βυζαντινή Αυτοκρατορία όταν δέχτηκε επίθεση από τους Νορμανδούς, οι Βυζαντινοί είχαν ισχυρούς εμπορικούς δεσμούς με την Δημοκρατία της Βενετίας αλλά ήταν σε θρησκευτικό σχίσμα με την Ρώμη. Ο πατριάρχης Ντάντολο εξορίστηκε μέχρι το τέλος του πολέμου, αργότερα αποκαταστάθηκε και έγιναν δεκτά τα περισσότερα αιτήματα του όπως χωρισμός της εκκλησίας από το κράτος και υπεροχή του πατριαρχείου του Γκράντο στην Βενετία.
| Ενρίκο Ντάντολο | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1100 |
| Θάνατος | 1182 |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βενετική Δημοκρατία |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ιερέας |
| Οικογένεια | |
| Οικογένεια | Οικογένεια Ντάντολο |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | επίσκοπος Patriarch of Grado |
Πρώτα χρόνια Επεξεργασία
Ο Ενρίκο Ντάντολο γεννήθηκε και μεγάλωσε στην μικρή Βενετική συνοικία Σαν Λούκα μαζί με τον μελλοντικό δόγη Πιέτρο Πολάνι.[3] Ο δόγης Ντομένικο Μιτσιέλ ξεκίνησε Σταυροφορία (1122) για να βοηθήσει τον Βαλδουίνο Β΄ της Ιερουσαλήμ, συμμετείχε και ο ίδιος ο Ενρίκο Ντάντολο παρά το ότι ήταν μόλις 20 ετών.[4][5] Ο στόλος της Βενετίας αναχώρησε (8 Αυγούστου 1122) και επισκέφτηκε την Κέρκυρα που ήταν τότε Βυζαντινή επαρχία και η Βενετία βρισκόταν σε διαφωνία για τα προνόμια. Διέκοψαν την πολιορκία όταν έμαθαν ότι ο Βαλδουίνος Β΄ συνελήφθη αιχμάλωτος και έφτασαν τον Μάιο 1123 στην Παλαιστίνη. Οι Βενετσιάνοι ξεκίνησαν την πολιορκία της Τύρου (15 Φεβρουαρίου 1124) που ολοκληρώθηκε με την πτώση της πόλης (7 Ιουλίου 1124). Με την επιστροφή ο στόλος πέρασε από το Αιγαίο πέλαγος και λεηλάτησε τα νησιά πιέζοντας τους Έλληνες να αναγνωρίσουν τα προνόμια τους.[6] Με την επιστροφή τους στην Βενετία ο Ντάντολο ξεκίνησε νομική σταδιοδρομία.[7]
Σύγκρουση με τους επισκόπους Επεξεργασία
Ο Ενρίκο Ντάντολο διορίστηκε από τον νέο δόγη και παιδικό του φίλο Πιέτρο Πολάνι επίσκοπος του Γκράντο, διαδέχτηκε τον Τζοβάννι Γκραντενίγκο (1105-1131) και έγινε δεκτός από τους επισκόπους της λιμνοθάλασσας.[8][9] Μετά τον διορισμό του ξέσπασε διαμάχη ανάμεσα στον ίδιο και τον πατριάρχη της Ακυληία σχετικά με την νομική τους εξουσία.[10] Ο Πάπας Ιννοκέντιος Β΄ επανέφερε πολλές επισκοπές στην Ακυληία ανάμεσα τους και την Ίστρια περιορίζοντας τον Ντάντολο μόνο στην λιμνοθάλασσα. Ο Ενρίκο Ντάντολο πήγε τον Ιούνιο του 1135 στο Συμβούλιο της Πίζας για να συναντήσει τον μεταρρυθμιστή Βερνάρδο του Κλαιρβώ, ο πάπας επικύρωσε όλα τα προνόμια και τα δικαιώματα του Γκράντο αλλά δεν του έδωσε πίσω τις χαμένες επισκοπές. Ο Ντάντολο σε όλη του την ζωή υποστήριξε θερμά τα προνόμια της εκκλησίας, εισήγαγε ένα Κιστερκιανό διάταγμα στο μοναστήρι Σαν Τζώρτζιο ντι Πινέτο, το πρώτο στην λιμνοθάλασσα.[11]
Ο Ντάντολο βρέθηκε κατόπιν σε διαφωνία με τον Τζιοβάννι Πολάνι, επίσκοπο του Καστέλλο.[12] Η μεγαλύτερη αιτία της έντασης ήταν ότι οι πατριάρχες του Γκράντο εκείνη την εποχή περνούσαν τον περισσότερο χρόνο τους στην Βενετσιάνικη εκκλησία του Σαν Σιλβέστρο που ανήκε στην επισκοπή του Καστέλλο.[13] Ο κλήρος της αρχαίας εκκλησίας του Σαν Σαλβατόρε στην κεντρική Βενετία αποφάσισε με την προτροπή του Ντάντολο να θέσει κανόνες σύμφωνα με τον νόμο του Αγίου Αυγουστίνου (1139). Η επισκοπή δεν είχε έλεγχο στις ημιμοναστικές κοινότητες που ανήκαν στον πάπα.[14] Ο κλήρος δεν μπόρεσε έτσι να επικυρώσει την υποταγή του στον επίσκοπο, ο Πολάνι το είδε σαν απειλή να απομακρύνουν την επισκοπή από τον ίδιο και την έθεσε υπό απαγόρευση, ο Ντάντολο σε απάντηση την ανέλαβε υπό την προστασία του.[15][16] Ο πάπας Ιννοκέντιος Β΄ ακύρωσε την απαγόρευση (13 Μαΐου 1141), έθεσε το Σαν Σαλβατόρε στην προσωπική του προστασία του και έστειλε δυο ιερείς να φέρουν το εκκλησίασμα στην κυριαρχία του.[17]
Σύγκρουση με τον δόγη Επεξεργασία
Ο Ντάντολο τοποθέτησε τον θεμέλιο λίθο για την κατασκευή της Ίσολα ντι Σαν Κλήμεντα (1141), μια περίπλοκη κατασκευή που θα περιείχε μια εκκλησία και ξενώνα για τους προσκυνητές. Το νησί βρισκόταν υπό την κυριαρχία κοσμικών κανόνων, ο Ντάντολο περίμενε να περάσει στην επίβλεψη των πατριαρχών του Γκράντο με αποτέλεσμα να ξεσπάσει μακρόχρονη διαμάχη με τον Πολάνι.[18] Τον Αύγουστο του 1143 ο καρδινάλιος - ιερέας Γκοίζο της Σάντα Σεσίλη επισκέφτηκε την Βενετία και ο Πάπας Λούκιος Β΄ ανακοίνωσε σαφείς διατάξεις σχετικά με τα όρια της δικαιοδοσίας των επισκοπών του Καστέλλο και του Γκράντο. Την περίοδο 1141 - 1145 ο δόγης τοποθέτησε μα νέα ηγουμένη στην μονή του Σαμ Ζαχαριά στην θέση της Νέλλα Μιτσιέλ που είχε πεθάνει, ο Ντάντολο αντέδρασε έντονα και αμφισβήτησε το δικαίωμα του δόγη να εκλέγει την ηγουμένη.[19] Μια νέα ηγουμένη τοποθετήθηκε (1151) που δεν ανήκε στις μεγάλες ευγενείς οικογένειες της Βενετίας, αυτό θεωρήθηκε νίκη του Ντάντολο που αποξενώθηκε τόσο με τον δόγη όσο και με τον επίσκοπο.[20]
Νορμανδικοί πόλεμοι Επεξεργασία
Ο Νορμανδικός στόλος κυρίευσε την Κέρκυρα (1147) και ξεκίνησε την λεηλασία στις Ελληνικές παραλιακές πόλεις χωρίς αντίσταση. Ο αυτοκράτορας Μανουήλ Α΄ Κομνηνός έστειλε τον Οκτώβριο του 1147 οργισμένη επιστολή στην Βενετία για βοήθεια, ο δόγης Πιέτρο Πολάνι κάλεσε όλους τους Βενετούς να συγκεντρωθούν για να επιτεθούν στους Νορμανδούς την άνοιξη. Η Δημοκρατία της Βενετίας είχε καθήκον να υποστηρίξει την Βυζαντινή Αυτοκρατορία επειδή το εμπόριο μαζί της είχε ζωτική σημασία για την οικονομία της, ο Ντάντολο όμως αρνήθηκε να βοηθήσει τους Έλληνες επειδή ήταν σχισματικοί.[21] Ο Ντάντολο πήγε κόντρα με τα συμφέροντα της οικογένειας του και δεν βρήκε υποστήριξη ούτε από τον πάπα, η Αγία Έδρα βρισκόταν πολλά χρόνια σε πόλεμο με τους Νορμανδούς και η βοήθεια των Βυζαντινών ήταν πολύτιμη στην Β΄ Σταυροφορία.[22] Η σύγκρουση έφτασε στο αποκορύφωμα της με την εξορία του πατριάρχη.[23] Ο Ντάντολο εξορίστηκε από την Βενετία (1147) και όλα τα σπίτια της οικογένειας του ισοπεδώθηκαν.[24] Ο Ενρίκο Ντάντολο δραπέτευσε στην Ρώμη όπου ο Πάπας Ευγένιος Γ΄ αφόρισε τον δόγη και έθεσε ολόκληρη την Δημοκρατία της Βενετίας υπό απαγόρευση, ο δόγης προχώρησε σε επιτυχή εκστρατεία εναντίον των Νορμανδών στην οποία και πέθανε.[25]
Επιστροφή και μεγάλα προνόμια Επεξεργασία
Ο νέος δόγης Ντομένικο Μοροζίνι ακύρωσε την εξορία του Χένρι Ντάντολο και αποκατέστησε στην Οικογένεια Ντάντολο την χαμένη περιουσία της.[26] Ο Μοροζίνι συμφώνησε στα τέλη του 1149 ότι οι κυβερνήτες της Βενετίας δεν θα μπορούσαν να επεμβαίνουν στα εκκλησιαστικά θέματα, το ίδιο και οι κληρικοί στις κοσμικές υποθέσεις.[27] Σε μια προσπάθεια να συμφιλιώσει τους Ντάνταλο με τους Πολάνι ο Ντομένικο Μοροζίνι πρότεινε γάμο ανάμεσα στον Ανδρέα Ντάντολο εγγονό του Ενρίκο με την Πριμέρα Πολάνι, ανιψιά του προηγούμενου δόγη. Ο Χένρι Ντάντολο επέστρεψε στην Βενετία την διετία 1150 - 1151, τον Ιανουάριο του 1153 συγκάλεσε σύνοδο στην Βενετία για να συζητήσει την διαφωνία σχετικά με την επισκοπή του Μουράνο.[28] Η επιλογή της θέσης αυτής δείχνει την κυριαρχία του στην Καστέλλο, ο Πάπας Αδριανός Δ΄ έχρισε τον Ντάντολο Κύριο στην Δαλματία με εξουσίες στην αρχιεπισκοπή της Ζάρα.[29] Τον Οκτώβριο του 1156 ο πάπας ζήτησε από τον επίσκοπο Πολάνι να παραιτηθεί από την εκκλησία του Σαν Κλήμεντα. Τον Ιούνιο του 1157 ο Ντάντολο κέρδισε το δικαίωμα να χειροτονεί Λατίνους επισκόπους στις πόλεις της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας που είχε εκκλησίες η Βενετία, ανάμεσα τους και η Κωνσταντινούπολη. Ο πάπας έκανε σαφές στους Βενετούς ότι θα πρέπει να υπακούσουν στον Χένρι Ντάντολο σαν να είναι πνευματικός τους πατέρας.[30]
Τελευταία χρόνια Επεξεργασία
Η Βενετία βρέθηκε σε πόλεμο με την Πάντοβα και την Φερράρα, ο πατριάρχης Ούλριχ Β΄ της Ακυληία επιτέθηκε στην Γκράντο και ο Ντάντολο αναγκάστηκε να επιστρέψει εσπευσμένα στην Βενετία. Ο Δόγης Βιτάλε Β΄ Μικιέλ απάντησε βίαια, συνέλαβε τον Ούλριχ και έκανε κατάσχεση σε κάστρα του στην Φρίουλι. Ο Πάπας Αλέξανδρος Γ΄ επενέβη για την σύναψη ειρήνης, οι αιχμάλωτοι του δόγη ελευθερώθηκαν με αντάλλαγμα έναν ταύρο, 12 γουρούνια και 300 φέτες ψωμιού, τα ζώα σφάχτηκαν σε δημόσια τελετή για να γιορτάσουν την νίκη.[31] Ο Ντάντολο διόρισε τον υποτελή του Ρομάνο Μαιράνο να συγκεντρώσει φόρους από την πατριαρχική περιουσία στην Κωνσταντινούπολη με ετήσιο αντάλλαγμα 50 λίρες από Βενετικές πένες (1170). Η σύμβαση δεν προχώρησε επειδή ξέσπασαν εντάσεις στην Κωνσταντινούπολη ανάμεσα σε Βενετούς και Έλληνες, ο αυτοκράτορας φυλάκισε τους Βενετούς και έκανε κατάσχεση στην περιουσία τους (1171).[32]
Ο πατριάρχης είχε μια αυλή στην Βενετία (1153) και υπάρχουν αναφορές για ένα ανάκτορο δίπλα από το Σαν Σιλβέστρο, ο πάπας Αλέξανδρος Γ΄ κλείστηκε εκεί όταν επισκέφτηκε την Βενετία (1177).[33] Η εκκλησία του Σαν Σιλβέστρο πήρε τον τίτλο στον κάτω όροφο του ανακτόρου (1182), ήταν ένα μεγάλο κτίριο τουλάχιστον δυο ορόφων που περιείχε μια μεγάλη αίθουσα και ένα ιδιωτικό παρεκκλήσι στο ισόγειο.[34] Ο Χένρι Ντάντολο πρότεινε στον πάπα Αλέξανδρο Γ΄ να συγχωνευτούν το πατριαρχείο του Γκράντε και η επισκοπική έδρα του Καστέλλο (1177), παρέστη τον Μάιο του 1179 στο Τρίτο Συμβούλιο του Λατερανού στην Ρώμη. Ο Ντάντολο συμφώνησε να λύσει οριστικά τις μακρόχρονες διαμάχες που είχε με το πατριαρχείο της Ακυληία.[35] Μπροστά στον πάπα και τον πατριάρχη Ούλριχ Β΄ αποκήρυξε τα δικαιώματα του στις αμφισβητούμενες περιοχές στην Ίστρια και στους θησαυρούς που είχε αρπάξει ο Πόππο της Ακυληίας από το Γκράντο στις αρχές του 11ου αιώνα.[36] Ο Ντάντολο πέθανε (1182) και τον διαδέχθηκε ο Τζιοβάννι Σινιάλ που επικυρώθηκε από τον πάπα Κλήμη Γ΄.[37]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Madden 2008, p. 92.
- ↑ Davidson 2016, p. 53.
- ↑ Madden 2008, p. 24.
- ↑ Madden 2008, p. 24.
- ↑ Riley-Smith 2011.
- ↑ Riley-Smith 2011.
- ↑ Madden 2008, p. 24.
- ↑ Madden 2012, p. 51.
- ↑ Jackson 1887, p. 386.
- ↑ Madden 2008, p. 24.
- ↑ Madden 2008, p. 25.
- ↑ Carraro 2012, p. 47.
- ↑ Madden 2008, p. 28.
- ↑ Madden 2008, p. 25.
- ↑ Madden 2008, p. 27.
- ↑ Madden 2008, p. 26.
- ↑ Madden 2008, p. 27.
- ↑ Madden 2008, p. 28.
- ↑ Madden 2008, p. 28.
- ↑ Madden 2008, p. 29.
- ↑ Madden 2008, p. 29.
- ↑ Madden 2008, p. 29.
- ↑ Carraro 2012, p. 47.
- ↑ Schulz 2004, p. 94.
- ↑ Madden 2012, p. 53.
- ↑ Madden 2012, p. 53.
- ↑ Madden 2008, p. 34.
- ↑ Madden 2008, p. 35.
- ↑ Madden 2008, p. 36.
- ↑ Madden 2008, p. 36.
- ↑ Muir 1981, p. 160.
- ↑ Setton, Zacour & Hazard 1985, p. 406.
- ↑ Schulz 2004, p. 94.
- ↑ Schulz 2004, p. 94.
- ↑ Madden 2008, p. 78.
- ↑ Dale 1997, p. 56.
- ↑ Sandi 1755, p. 871.
Πηγές Επεξεργασία
- Carraro, Silvia (2012). "Tra sacro e quotidiano. Il monachesimo femminile nella laguna di Venezia in epoca medievale (secoli IX-XIV)" (PDF). Retrieved 2013-11-24.
- Dale, Thomas E. A. (1997). Relics, Prayer, and Politics in Medieval Venetia: Romanesque Painting in the Crypt of Aquileia Cathedral. Princeton University Press.
- Davidson, Lola Sharon (2016). "Dreams of Kings in the "Liber Thesauri Occulti" of Pascalis Romanus". In So, Francis K.H. Perceiving Power in Early Modern Europe. Palgrave MacMillan.
- Jackson, Sir Thomas Graham (1887). Dalmatia, the Quarnero and Istria, with Cettigne in Montenegro and the island of Grado. Clarendon press. Retrieved 2013-11-28.
- Madden, Thomas F. (2008-04-01). Enrico Dandolo and the Rise of Venice. JHU Press.
- Madden, Thomas F. (2012-10-25). Venice: A New History. Penguin Group US.
- Muir, Edward (1981). Civic Ritual in Renaissance Venice. Princeton University Press.
- Riley-Smith, Jonathan (25 July 2011). "The Venetian Crusade of 1122-1124". medievalists.net.
- Sandi, Vettor (1755). Principj di storia civile della repubblica di Venezia dalla sua fondazione sino all'anno 1700. - Venezia, Coletti 1755-1756. Coletti.
- Schulz, Juergen (2004). The New Palaces of Medieval Venice. Penn State Press.
- Setton, Kenneth M.; Zacour, Norman P.; Hazard, Harry W. (1985-09-01). A History of the Crusades: The Impact of the Crusades on the Near East. Univ of Wisconsin Press.