Οι Επτά Σοφοί Διδάσκαλοι είναι μια συλλογή από δεκατέσσερις ιστορίες, ενσωματωμένες σε μια ιστορία πλαίσιο ως δέκατη πέμπτη, ως συρταρωτό μυθιστόρημα. Είναι ανατολικής προέλευσης, πιθανώς περσικής ή ινδικής. Από τον Μεσαίωνα έως τον 19ο αιώνα γνώρισε τεράστια διάδοση με πολυάριθμες διασκευές σε σχεδόν όλες τις ανατολικές και δυτικές γλώσσες. Στα ελληνικά μεταφράστηκε τον 11ο αιώνα με τον τίτλο Μυθολογικόν του Συντίπα του Φιλοσόφου. [1] [2]

Επτά σοφοί διδάσκαλοι
Ο ηγεμόνας παραδίδει τον γιο του στους επτά σοφούς διδάσκαλους. Εικονογράφηση από χειρόγραφο του 15ου αιώνα.
ΣυγγραφέαςSyntipas
Μορφήποίημα
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ιστορικό

Επεξεργασία

Η ιστορία, που θυμίζει τις Χίλιες και μια νύχτες, πιθανότατα προήλθε αρχικά από την Ινδία ή την Περσία, χάθηκε στην ύστερη αρχαιότητα, αλλά έγινε γνωστή σε μετάφραση στις περιοχές της Συρίας και της Αραβίας ως το «Βιβλίο του Σιντιμπάντ» από τον 9ο αιώνα και μετά. Προς τα τέλη του 11ου αιώνα, το υλικό διασκευάστηκε από τη συριακή γλώσσα σε αττικίζουσα μετάφραση από τον Μιχαήλ Ανδρεόπουλο στη Μελιτηνή στα σύνορα του Ευφράτη και στη συνέχεια ήταν γνωστό στη βυζαντινή λογοτεχνία ως Μυθολογικόν του Συντίπα του Φιλοσόφου, πολύ πιο ανεπτυγμένη και λογοτεχνικά επεξεργασμένη διασκευή.[3]

Από το 1200 περίπου κυκλοφόρησε σε λατινική μετάφραση στη Δύση ως Historia septem sapientum. Λογοτεχνικές διασκευές έχουν τεκμηριωθεί στα παλαιά γαλλικά από τον 13ο αιώνα: Επτά σοφοί της Ρώμης, γύρω στο 1212 και Η μυθιστορία του Δολόπαθου που γράφτηκε το 1223/26 και αφιερώθηκε στον Λουδοβίκο Η'. Σε αυτή την εκδοχή, ο ηγεμόνας είναι ο βασιλιάς της Σικελίας Δολόπαθος και ο κηδεμόνας του νεαρού πρίγκιπα είναι ο Βιργίλιος και εισάγεται η ιστορία του Ιππότη του κύκνου. Γράφτηκαν επίσης γερμανικές μεταφράσεις σε στίχους (Η ζωή του Διοκλητιανού, 1412) και σε πεζογραφία από τον 15ο αιώνα. Αν και μερικές από τις ιστορίες που εμφανίζονται αφορούν ζώα, οι κύριοι πρωταγωνιστές στις περισσότερες είναι άνθρωποι. Μεσαιωνικές εκδοχές της ιστορίας υπάρχουν σε σχεδόν όλες τις δημώδεις γλώσσες της Δυτικής Ευρώπης (γαλλικά, αγγλικά, γερμανικά, φλαμανδικά, ιταλικά, ισπανικά, καταλανικά που βασίζονται γενικά στο λατινικό πρωτότυπο αλλά, ενώ το αφηγηματικό πλαίσιο παραμένει το ίδιο, οι ιστορίες διαφέρουν.[4][5]

Όλες οι διασκευές της ιστορίας είναι ψευδοϊστορικές. Αν και πρωταγωνιστές των έργων είναι Βυζαντινοί και Ρωμαίοι αυτοκράτορες (σε κάποιες διασκευές ο ηγεμόνας είναι ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Ποντιανός και ο μοναχογιός του ο Διοκλητιανός) βασιλείς της Ισπανίας, Αραγωνίας, Γερμανοί δούκες, οι αυλικοί τους κ.λπ., δεν έχουν καμία σχέση με πραγματικά ιστορικά πρόσωπα. Η δράση αυτών των βιβλίων λαμβάνει χώρα σε πολλά μέρη της μεσαιωνικής Ευρώπης - στο Βυζάντιο, την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Γερμανία, την Προβηγκία, την Ισπανία, ακόμη και τη μακρινή Βρετανία, καθώς και στη Μέση Ανατολή (Γαλιλαία). Αυτό το ευρύ γεωγραφικό υπόβαθρο αντανακλούσε τη διεύρυνση των οριζόντων που επέφεραν οι Σταυροφορίες.[6]

Οι πεζές εκδόσεις ήταν πολύ πιο επιτυχημένες από τις έμμετρες και από τον 16ο μέχρι τον 19ο αιώνα το κείμενο ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές ως λαϊκό βιβλίο. Η παλαιότερη πεζογραφία σώζεται σε χειρόγραφο του 1450, άγνωστου συγγραφέα. Ένα άλλο εικονογραφημένο χειρόγραφο χρονολογείται από το 1471.

Το θέμα πλαίσιο

Επεξεργασία

Το βασικό αφηγηματικό πλαίσιο: μετά τον θάνατο της συζύγου του, ένας ηγεμόνας (βασιλιάς ή αυτοκράτορας) εμπιστεύτηκε τον μοναχογιό και κληρονόμο του, γιο της πρώτης του γυναίκας, σε κηδεμόνες, τους «επτά σοφούς διδάσκαλους» με επικεφαλής τον Σιντιμπάντ/Συντίπα (δεν πρέπει να συγχέεται με τον Σεβάχ ) να τον μεγαλώσουν μακριά από το σπίτι. Η δεύτερη σύζυγος, ερωτευμένη με τον θετό γιο της ή επιθυμώντας να τον καταστρέψει, ενθαρρύνει τον ηγεμόνα να καλέσει τον νεαρό πίσω κοντά του. Αλλά οι επτά σοφοί διάβασαν στα αστέρια ότι αν ο πρίγκιπας μιλήσει πριν από την όγδοη μέρα, θα θέσει τη ζωή του και των κυρίων του σε κίνδυνο. Γι' αυτό ο γιος σιωπά στην πατρική αυλή. Με το πρόσχημα ότι θέλει να τον κάνει να μιλήσει, η μητριά του τον καλεί στο δωμάτιό της όπου προσπαθεί να τον αποπλανήσει. Όταν δεν τα καταφέρνει, σκίζει τα ρούχα της και κατηγορεί τον προγονό της ότι τη βίασε, οπότε ο πατέρας του τον καταδικάζει σε θάνατο. Για τις επόμενες επτά ημέρες, οι επτά σοφοί δάσκαλοι καθυστερούν την εκτέλεση λέγοντας ο καθένας μια ιστορία που θέτει αμφιβολίες για την αξιοπιστία των γυναικών. Σε κάθε μια από αυτές τις ιστορίες, η βασίλισσα απαντά με μια άλλη με θέμα έναν άπληστο κληρονόμο ή υποκριτικούς συμβούλους. Την όγδοη μέρα, ο ίδιος ο πρίγκιπας, απαλλαγμένος από την υποχρέωση της σιωπής του, με τη σειρά του διηγείται μια ιστορία που τον αθωώνει και αποκαλύπτει το ψέμα της μητριάς του. Ο αυτοκράτορας αναγνωρίζει τη μοχθηρία της και συμφιλιώνεται με τον γιο του. Η ύπουλη βασίλισσα καταδικάζεται σε θάνατο και εκτελείται.[3]

Εκδόσεις στα ελληνικά

Επεξεργασία
  • Συντίπας ή οι πανουργίες και οι μηχανορραφίες των γυναικών, εκδόσεις Ηριδανός, 1982 [7]
  • Μυθολογικόν του Συντίπα του Φιλοσόφου, εκδόσεις: Ίδρυμα Τριανταφυλλίδη, 2014 [8]

Παραπομπές

Επεξεργασία