Εταιρεία Λακωνικών Σπουδών

Η Εταιρεία Λακωνικών Σπουδών είναι μια επιστημονική εταιρεία με έδρα την Αθήνα, στόχος της οποίας είναι η πνευματική οργάνωση των Λακώνων επιστημόνων και των περί την Λακωνία ασχολουμένων, με σκοπό την προώθηση και ανάδειξη κάθε επιστημονικής προσπάθειας που αφορά στη λακωνική γη, όπως ορίζεται ιστορικά, δηλαδή στο Νομό Λακωνίας και στο σύνολο της Μάνης.

Η ίδρυση

Η Εταιρεία Λακωνικών Σπουδών αποτελεί πνευματικό τέκνο του Δικαίου Βαγιακάκου, επιφανούς γλωσσολόγου και ιστορικού από την Κοίτα της Μάνης, ο οποίος είχε διατυπώσει την ιδέα της ίδρυσής της ήδη από το 1946. Έπειτα από ζυμώσεις ετών και τη συμπαράσταση πολλών Λακώνων επιστημόνων και σωματείων, στις 6 Μαρτίου 1966 έχουμε την ιδρυτική πράξη της Εταιρείας. Ακολουθεί στις 16 Ιουνίου 1966 η πρώτη Γενική Συνέλευση και το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο, συσταθέν ως εξής:

Πρόεδρος: Παναγιώτης Πουλίτσας, ακαδημαϊκός.
Αντιπρόεδροι: Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος, ακαδημαϊκός. Απόστολος Δασκαλάκης, καθηγητής πανεπιστημίου.
Γενικός γραμματέας: Δικαίος Βαγιακάκος, διευθυντής του Κέντρου Συντάξεως του Ιστορικού Λεξικού της Ακαδημίας.
Ταμίας: Ηλίας Ξανθάκος, δικηγόρος.
Ειδικός γραμματέας: Ηλίας Παπαθανασόπουλος, εκπαιδευτικός.
Μέλη: Ιωάννης Ξανθάκης, ακαδημαϊκός. Ιωάννης Σταματάκος, ακαδημαϊκός. Αριστείδης Πουλαντζάς, δικηγόρος. Παύλος Μελάς, δικηγόρος. Αναστάσιος Ατσαβές, Επιθεωρητής Μέσης Εκπαίδευσης.

Ως στόχοι της Εταιρείας τέθηκαν η έκδοση επιστημονικού περιοδικού, με σκοπό τη δημοσίευση πρωτότυπων επιστημονικών μελετών, η έκδοση επιστημονικών μονογραφιών, η δημιουργία λακωνικής βιβλιοθήκης, η ίδρυση εντευκτηρίου και η συγκέντρωση αρχειακού υλικού, με επίκεντρο πάντα τη Λακωνία.

Εντευκτήριο - Βιβλιοθήκη

Για πολλά χρόνια η Εταιρεία φιλοξενήθηκε στα γραφεία της Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, στην οδό Μαυρομιχάλη. Το 1995 απέκτησε ιδιόκτητο διαμέρισμα επί της οδού Χαρ. Τρικούπη 63, το οποίο διαμόρφωσε σε γραφείο και εντευκτήριο. Τα εγκαίνια των Γραφείων έγιναν στις 8 Δεκεμβρίου 1997. Έκτοτε ο χώρος αυτός αποτελεί την πνευματική εστία, τρόπον τινά, των Λακώνων επιστημόνων. Εδώ πραγματοποιούνται οι συνεδριάσεις του Δ.Σ., οι συνελεύσεις των εταίρων-μελών της Εταιρείας, διαλέξεις, κοινωνικές εκδηλώσεις κλπ. Είναι ανοικτό για το κοινό κάθε Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή 11:30-13:00 ή έπειτα από προσυνεννόηση.
Στον ίδιο χώρο λειτουργεί η Βιβλιοθήκη της Εταιρείας, η οποία διαρκώς εμπλουτίζεται με εκδόσεις λακωνικού ενδιαφέροντος, ελληνικές και ξενόγλωσσες.
Σήμερα η Εταιρεία έχει 110 περίπου τακτικούς εταίρους.

Το περιοδικό "Λακωνικαί Σπουδαί"

Από την ίδρυση της Εταιρείας, το 1966, τέθηκε ο στόχος της έκδοσης επιστημονικής επετηρίδας με τον τίτλο "Λακωνικαί Σπουδαί". Ως Διευθυντής της ορίστηκε ο Δικαίος Βαγιακάκος, ο οποίος άλλωστε υπήρξε ο εμπνευστής της όλης προσπάθειας. Αφού επιλύθηκε το σημαντικό πρόβλημα της χρηματοδότησης, με κρατικές και ιδιωτικές επιχορηγήσεις, το 1972 εκδόθηκε ο Α΄ τόμος του περιοδικού. Έκτοτε συνεχίζεται ανελλιπώς η έκδοσή του.
Το περιοδικό διακρίνεται για την υψηλή ποιότητα των δημοσιευμάτων του και για το επιστημονικό κύρος των συνεργατών του. Με τη σοβαρότητά του επιβλήθηκε αμέσως στον επιστημονικό κόσμο, τόσο της Ελλάδας όσο και του εξωτερικού. Συνήθως έχει έκταση 500 περίπου σελίδων. Η θεματολογία του καλύπτει διάφορους τομείς, όπως: Ιστορία (κλασική, βυζαντινή και νεότερη), έκδοση πηγών, Αρχαιολογία, Ιστορική Γεωγραφία, Γλωσσολογία, Δίκαιο, Φιλοσοφία, Λαογραφία, Προσωπογραφίες (Βιογραφίες), Αρχιτεκτονική, Ζωγραφική, Ανθρωπολογία, Βιβλιογραφία κλπ.

Οι τόμοι του περιοδικού:

Τόμος 1 (1972) σσ. 519

Τόμος 2 (1975) σσ. 510

Τόμος 3 (1977) σσ. 503

Τόμος 4 (1979) σσ. 478

Τόμος 5 (1980) σσ. 446

Τόμος 6 (1982) σσ. 540

Τόμος 7 (1983) σσ. 478

Τόμος 8 (1986) σσ. 537

Τόμος 9 (1988) σσ. 536

Τόμος 10 (1990) σσ. 552

Τόμος 11 (1992) σσ. 702

Τόμος 12 (1994) σσ. 491

Τόμος 13 (1996) σσ. 539

Τόμος 14 (1998) σσ. 598

Τόμος 15 (2000) σσ. 484

Τόμος 16 (2002) σσ. 516

Τόμος 17 (2004) σσ. 488

Τόμος 18 (2006) σσ. 454

Τόμος 19 (2010) σσ. 600

Τόμος 20 (2012) σσ. 532

Τόμος 21 (2015-2016) σσ. 498

Τόμος 22 (2020) σσ. 701

Τα "Παραρτήματα"

Εκτός από την έκδοση του περιοδικού "Λακωνικαί Σπουδαί", η Εταιρεία εκδίδει ως "Παραρτήματα" αυτοτελείς τόμους με μονογραφίες ή άλλα θέματα λακωνικού ενδιαφέροντος. Ως τώρα έχουν εκδοθεί τα εξής:

Michel Stephanopoli de Comnene, "Histoire des Grecs-Maniotes en Corse. I. Paomia, Mars 1676-Avril 1731" 1997.
Χαράς Κωνσταντινίδη, "Ο ναός της Φανερωμένης στα Φραγκουλιάνικα της Μέσα Μάνης", 1998.
Παναγιώτου Αλ. Κομνηνού, "Λακωνικά, Χρόνων Προϊστορικών τε και Ιστορικών, εν Αθήναις 1896", 1999.
Κωνσταντίνου Νεστορίδου, "Τοπογραφία της Αρχαίας Σπάρτης, εν Αθήναις 1892", 1999.
Michel Stephanopoli de Comnene, "Histoire des Grecs-Maniotes en Corse. II. Ajaccio, 1731-1775", 2000.
Michel Stephanopoli de Comnene, "Histoire des Grecs-Maniotes en Corse. III. Cargese, 1776-1894", 2002.
Πέπης Γ. Γαβαλά, "Κοινωνία και Εκπαίδευση (Λακωνία, τέλη 19ου - αρχές 20ού αιώνα)", 2002.
Πρακτικά Α΄ Τοπικού Συνεδρίου Λακωνικών Σπουδών, Ξηροκάμπι Λακωνίας (13-16 Σεπτεμβρίου 2001)", 2002.
Νίκου Νικολούδη - Παύλου Νιαβή - Ρίτσαρντ Ουίτ - Alicia J. Simpson: "Η Μεσαιωνική Λακωνία" (μελέτες), 2003.
Michel Stephanopoli de Comnene, "Sidi Merouan, Un village Greco-Corse en Algerie, 1874-1962", 2003.
"Ευρετήριον των τόμων 1(1972) - 15(2002) των Λακωνικών Σπουδών", 2005.
Michel Stephanopoli de Comnene - Stephanie Manceau, "La Saga des Maniotes du Magne en Corse. Traditions - Histoire - Evenements", 2006.
Πρακτικά Β΄ Τοπικού Συνεδρίου Λακωνικών Σπουδών, Ξηροκάμπι Λακωνίας (28 Οκτωβρίου-1 Νοεμβρίου 2004)", τόμος Α΄, 2006.
Πρακτικά Β΄ Τοπικού Συνεδρίου Λακωνικών Σπουδών, Ξηροκάμπι Λακωνίας (28 Οκτωβρίου-1 Νοεμβρίου 2004)", τόμος Β΄, 2006.
Michel Stephanopoli de Comnene - Stephanie Manceau, "La Saga des Mainotes du Magne en Corse, Ajiaccio-Cargese, Traditions - Histoire - Evenements", 2008.
Δήμητρας Σταθοπούλου, "Εξέλιξη του πληθυσμού στη Λακωνία και νοοτροπίες κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα", 2009.
Νικολάου Β. Δρανδάκη, "Μάνη και Λακωνία", επιμέλεια Χαράς Κωνσταντινίδου, τόμοι Α΄-Ε΄, 2009.
Σταύρου Γ. Καπετανάκη, Οι Μανιάτες στην Επανάσταση του 1821, Αθήνα 2015.
Σταύρου Γ. Καπετανάκη, Οι Χρηστέοι του 1821 από τον Άγιο Δημήτριο Λεύκτρου, Αθήνα 2015.
Λιάνας Σ. Καπετανάκη, Ιστορία και εικόνες από τον πρώην Δήμο Αβίας, Αθήνα 2021.
Σταύρου Γ. Καπετανάκη, Το Μαραθονήσι ή Γύθειο, Αθήνα 2021.
Σταύρου Γ. Καπετανάκη, Το Μαλέβρι, Αθήνα 2021.
Σταύρου Γ. Καπετανάκη, Οι Μανιάτες και το 1821, Αθήνα 2021.

Τα Συνέδρια

Ανάμεσα στους σκοπούς της Εταιρείας είναι η διοργάνωση επιστημονικών συνεδρίων, με στόχους την ενθάρρυνση νέων επιστημόνων να παρουσιάσουν και να δημοσιεύσουν τις μελέτες τους, την προώθηση της γνώσης στους κατοίκους της Λακωνίας και τη γενικότερη επαφή με τη λακωνική κοινωνία. Η Εταιρεία έχει διοργανώσει ως τώρα τρία συνέδρια:

Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο εις Σπάρτη και Γύθειο (7-11 Οκτωβρίου 1977), υπό την αιγίδα του Υπ. Πολιτισμού. Συμμετείχαν 53 επιστήμονες, οι ανακοινώσεις των οποίων δημοσιεύθηκαν στους τόμους Δ΄ (1979) και Ε΄ (1980) των Λακωνικών Σπουδών.
Α΄ Τοπικό Συνέδριο Λακωνικών Σπουδών στο Ξηροκάμπι Λακωνίας (13-16 Σεπτεμβρίου 2001), υπό την αιγίδα του Δήμου Φάριδος. Συμμετείχαν 24 επιστήμονες, οι ανακοινώσεις των οποίων δημοσιεύθηκαν στο Παράρτημα 8 (2002) των Λακωνικών Σπουδών.
Β΄ Τοπικό Συνέδριο Λακωνικών Σπουδών στο Ξηροκάμπι Λακωνίας (28 Οκτωβρίου-1 Νοεμβρίου 2004), υπό την αιγίδα του Δήμου Φάριδος. Συμμετείχαν 47 επιστήμονες, οι ανακοινώσεις των οποίων δημοσιεύθηκαν στα Παραρτήματα 13 και 14 (2006) των Λακωνικών Σπουδών.
Γ΄ Τοπικό Συνέδριο Λακωνικών Σπουδών στην Τόριζα Παλαιοπαναγιάς (24-26 Σεπτεμβρίου 2010), υπό την αιγίδα του Δήμου Φάριδος, με την συμμετοχή 23 επιστημόνων. Οι ανακοινώσεις τους δημοσιεύτηκαν στον τόμο ΚΑ΄ (2015-2016), σσ. 315-486 των Λακωνικών Σπουδών.
Δ΄ Τοπικό Συνέδριο Λακωνικών Σπουδών στην Σπάρτη (10-12 Νοεμβρίου 2016) με την συμμετοχή 36 επιστημόνων. Οι ανακοινώσεις τους δημοσιεύτηκαν στον τόμο ΚΒ (2020) των Λακωνικών Σπουδών.
Ε΄ Τοπικό Συνέδριο Λακωνικών Σπουδών στον Μυστρά (10-12 Μαΐου 2019) με την συμμετοχή 50 επιστημόνων. Τα πρακτικά του συνεδρίου είναι υπό έκδοση.

Τιμητικές Διακρίσεις

Το 2003 η Εταιρεία τιμήθηκε με το Βραβείο της Τάξης των Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών της Ακαδημίας Αθηνών:

"ΟΤΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑΝ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΝ ΤΕ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΝ ΤΗΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑΙΣ ΜΕΛΕΤΑΙΣ ΕΞΟΧΩΣ ΣΥΜΒΑΛΛΕΤΑΙ".

Επίσης, στον πρόεδρο της Εταιρείας Δικαίο Βαγιακάκο απονεμήθηκε το αργυρό μετάλλιο της Τάξης των Γραμμάτων και Καλών Τεχνών.

Οι Πρόεδροι της Εταιρείας

Έτη	Όνομα προέδρου	Ιδιότητα
1966-1968	Παναγιώτης Η. Πουλίτσας	Δικαστικός, Ακαδημαϊκός, Πρωθυπουργός (1946)
1968-1974	Απόστολος Β. Δασκαλάκης	Ιστορικός, Πρύτανης Πανεπιστημίου Αθηνών
1975-1979	Ιωάννης Ν. Θεοδωρακόπουλος	Φιλόσοφος, Καθηγητής πανεπιστημίου, Ακαδημαϊκός
1979-1994	Ιωάννης Ξανθάκης	Ακαδημαϊκός, Υπηρεσιακός υπουργός
1994-2012	Δικαίος Β. Βαγιακάκος	Γλωσσολόγος, Διευθυντής Ιστορικού Λεξικού Ακαδημίας
2012-2022	Σταύρος Γ. Καπετανάκης	Ψυχίατρος, Διευθυντής Ψυχιατρικού Νοσ. Αττικής
2022-	Σωκράτης Βεν. Κουγέας	Φιλόλογος, Εκπαιδευτικός, Συγγραφέας

Πηγές

Οι τόμοι του περιοδικού «Λακωνικαί Σπουδαί».