Η Χιονάτη και οι Επτά Νάνοι

Η Χιονάτη και οι επτά νάνοι είναι παραδοσιακό ευρωπαϊκό παραμύθι. Η γνωστότερη εκδοχή του είναι εκείνη από την συλλογή των Αδερφών Γκριμ, Παιδικά και Σπιτικά Παραμύθια (Kinder- und Hausmärchen) με πρώτη δημοσίευση το 1812 με το όνομα Η μικρή Χιονάτη / Χιονατούλα (Schneewittchen) και έχοντας την προέλευσή της από το Σπέσαρτ της Γερμανίας.

Η Χιονάτη και οι Επτά Νάνοι

Συγγραφέας	Αδελφοί Γκριμ
Συνεργάτης	Marie Hassenpflug Albert Ludwig Grimm
Τίτλος	Schneewittchen
Γλώσσα	Γερμανικά
Ημερομηνία δημοσίευσης	1812
Εμπνευσμένο από	The Young Slave
Χαρακτήρες	Snow White, Evil Queen, Huntsman, The Prince, Seven Dwarfs, Magic Mirror και King
Δημοσιεύθηκε στο	Τα παραμύθια των αδελφών Γκριμ
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

"Η Χιονάτη". Εικονογράφηση του Heinrich Leutemann ή του Carl Offterdinger

Πλοκή

Μια φορά ήταν μια βασίλισσα που ευχήθηκε να έχει μια κόρη λευκή σαν το χιόνι, κόκκινη σαν το αίμα, και μαύρη σαν τον έβενο. Η ευχή της βγαίνει αληθινή, ωστόσο η βασίλισσα πεθαίνει κι ο βασιλιάς ξαναπαντρεύεται μια άλλη γυναίκα.

Η νέα βασίλισσα, μια γυναίκα όμορφη αλλά υπερβολικά υπερήφανη, είχε έναν μαγικό καθρέφτη, στον οποίο κοιταζόταν και τον ρωτούσε: «Καθρέφτη, καθρεφτάκι στον τοίχο πάνω τώρα, Ποια είναι η ωραιότερη σ' ολόκληρη την χώρα;» . Ο καθρέφτης απαντούσε: «Κυρία Βασίλισσα, εσύ είσαι η ωραιότερη στην χώρα.» Όταν όμως η Χιονάτη έγινε επτά χρονών, ο καθρέφτης απάντησε πως εκείνη τώρα ήταν η ωραιότερη.

Η βασίλισσα διέταξε έναν κυνηγό να πάρει το παιδί στο δάσος και αφού το σκοτώσει, να φέρει πίσω τους πνεύμονες και το συκώτι της. Εκείνος, όμως, την λυπήθηκε και δίστασε να την σκοτώσει. Της είπε να τρέξει μέσα στο δάσος για να ξεφύγει από την βασίλισσα και έτσι, αντί της Χιονάτης, έφερε τους πνεύμονες και το συκώτι ενός γουρουνιού. Όταν ο κυνηγός έφτασε στο παλάτι έδειξε τη λάφυρα στη βασίλισσα, η οποία τα μαγείρεψε και τα έφαγε.

Τρέχοντας, η Χιονάτη έφτασε στο σπίτι επτά νάνων. Εκεί έφαγε, ξάπλωσε και κοιμήθηκε. Μετά από λίγη ώρα, οι νάνοι έφτασαν στο σπίτι τους και την είδαν να κοιμάται. Η νύχτα πέρασε και την άλλη μέρα το κορίτσι ξύπνησε, και αφού τους είπε την ιστορία της και ζήτησε από τους νάνους να μείνει μαζί τους, αυτοί της είπαν πως αν καθαρίζει, στρώνει τα κρεβάτια, ράβει και πλέκει, τότε θα μείνει μαζί τους και θα έχει ό,τι θέλει. Η Χιονάτη δέχτηκε και έτσι έμεινε.

"Το βασιλόπουλο βλέπει τη Χιονάτη στο φέρετρο"'. Εικονογράφηση του Αλεξάντερ Ζικ.

Μια μέρα, η βασίλισσα κοιτάχτηκε στον καθρέφτη και τον ρώτησε: «Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου στον τοίχο πάνω τώρα, ποια είναι η ωραιότερη σ' ολόκληρη την χώρα;» και ο καθρέφτης της απάντησε: «Κυρά Βασίλισσα, εσύ είσαι η ωραιότερη εδώ, μα πέρα από τα βουναλάκια, μαζί με τα επτά νανάκια, είν' η Χιονάτη από σένα χίλιες φορές ωραιότερη, όπως εγώ μπορώ να δω!»

Έτσι, η βασίλισσα μεταμφιέστηκε σε γυρολόγο και πήγε στο σπίτι των νάνων για να σκοτώσει την Χιονάτη. Αφού κατάφερε να παζαρέψει και να πουλήσει στο κορίτσι κάποια μεταξένια κορδόνια δεσίματος του κορσέ, τα έδεσε πολύ σφιχτά σε αυτήν και εκείνη έπεσε κάτω αναίσθητη.

Όταν οι νάνοι ήρθαν, έκοψαν τα κορδόνια και αυτή ζωντάνεψε. Μα ο καθρέφτης είπε στην βασίλισσα ότι η Χιονάτη ήταν ακόμα ζωντανή. Τότε, εκείνη ξανάρθε στο σπιτάκι, ντυμένη ως γερόντισσα, αυτή τη φορά με μια δηλητηριώδη χτένα, την οποία έβαλε στα μαλλιά της Χιονάτης, κάνοντάς την να ξαναλιποθυμήσει. Αφού οι νάνοι την έσωσαν, η βασίλισσα, μαθαίνοντας πάλι για εκείνη, έφτιαξε τώρα ένα μήλο, μισό λευκό και καθαρό, μισό κόκκινο και δηλητηριασμένο. Έπειτα, με την μορφή αγρότισσας, πήγε στην καλύβα και προσέφερε την κόκκινη πλευρά του μήλου στο κορίτσι, τρώγοντας η ίδια την λευκή. Πριν βάλει μια μπουκιά στο στόμα της, η πριγκίπισσα έπεσε κάτω νεκρή. Οι νάνοι, μην μπορώντας να την συνεφέρουν, την θρήνησαν για τρία μερόνυχτα και έπειτα, επειδή παρέμενε όμορφη, την έκλεισαν σε ένα γυάλινο φέρετρο και σκάλισαν με χρυσά γράμματα το όνομα και την καταγωγή της βασιλοπούλας.

Τα χρόνια πέρασαν και ένα βασιλόπουλο που έφθασε στα βουνά, είδε την όμορφη κόρη πλέον να κείτεται στο φέρετρο. Τότε, εκείνος ζήτησε και οι νάνοι του έδωσαν το φέρετρο να το πάρει στο παλάτι του. Στη διαδρομή, ένας από τους στρατιώτες που κουβαλούσαν την κόρη σκόνταψε και το φέρετρο τραντάχτηκε, με αποτέλεσμα το κομμάτι του μήλου να ξεκολλήσει από τον λαιμό της Χιονάτης και εκείνη να ζωντανέψει. Έτσι, αφού της εξήγησαν τι είχε γίνει, το βασιλόπουλο την πήρε μαζί του και την παντρεύτηκε.

Η βασίλισσα, τόσο καιρό ήρεμη από την απάντηση του καθρέφτη ότι αυτή είναι η ωραιότερη και καλεσμένη στον γάμο, μόλις πριν φύγει για εκεί, κάνει την συνηθισμένη ερώτηση και ο καθρέφτης λέει: «Κυρά Βασίλισσα, εσύ είσαι η ωραιότερη εδώ, μα είν' η νεαρή Βασίλισσα χίλιες φορές ωραιότερη, όπως εγώ μπορώ να δω». Έτσι, η Βασίλισσα καταφθάνοντας στον γάμο μαθαίνει για την Χιονάτη και εκείνοι την τιμωρούν με δυο πυρακτωμένα παπούτσια, τα φοράει και χορεύοντας οδηγείται η ίδια στον θάνατο. Μετά τον θάνατο της βασίλισσας, η Χιονάτη έζησε με τον πρίγκιπα και τους νάνους ευτυχισμένη για όλη την υπόλοιπη ζωή της.

Πρώτη έκδοση

Στην πρώτη έκδοση του παραμυθιού το 1812 η κύρια ιστορία παραμένει η ίδια, ωστόσο κάποιες ουσιώδεις λεπτομέρειες είναι διαφορετικές. Αρχικά η κακιά βασίλισσα παρουσιάζεται, όχι ως η μητριά, αλλά ως η μητέρα της Χιονάτης, στοιχείο που άλλαξε στις αμέσως μετέπειτα εκδόσεις. Επιπλέον στην έκδοση αυτή το εβένινο στοιχείο δεν αποδίδεται στα μαλλιά της κόρης αλλά στα μάτια της, πράγμα που δικαιολογεί την παρουσίαση της Χιονάτης με ξανθά μαλλιά στις πρώτες απεικονίσεις, και που επιβεβαιώνεται από πηγές, σύμφωνα με τις οποίες οι Γκριμ σε μία ανέκδοτη έκδοση του 1808 αναφέρονται στα μαλλιά της ως «χρυσά». Ακόμα στην πρώτη έκδοση η βασιλοπούλα δε ζωντανεύει καθ' οδόν για το παλάτι του πρίγκιπα, αλλά έχοντας πάρει εκείνος το φέρετρο, όπου εκείνη κείτεται, ένας διαμαρτυρόμενος για την κατάσταση φρουρός ανασηκώνει το πτώμα της και το ταρακουνάει με αποτέλεσμα να εκτοξευτεί το κομμάτι του μήλου που ΄χε κολλήσει στο λαιμό της. Τέλος στις εκδόσεις που ακολουθούν υπάρχει πληθώρα αλλαγών ως προς τις γλωσσικές διατυπώσεις σε σχέση με την αρχική.

Άλλες εκδοχές

Η κελτική Gold-tree and Silver-tree

Στο παραμύθι αυτό, η βιολογική μητέρα-βασίλισσα μαθαίνει από ένα ψάρι ότι η κόρη της είναι πιο όμορφη από εκείνη και έτσι, άρρωστη από θυμό και φθόνο, ικετεύει τον βασιλιά να σκοτώσει το κορίτσι και να της φέρει την καρδιά και το συκώτι του. Ο βασιλιάς παντρεύει την κόρη του με έναν πρίγκιπα, στέλνοντάς την κοντά του και φέρνει την καρδιά και το συκώτι μιας κατσίκας στην γυναίκα του, η οποία ηρεμεί. Ωστόσο, κάποτε μαθαίνει την αλήθεια και καταφθάνει στο παλάτι του πρίγκιπα, ενώ αυτός λείπει, καταφέρνοντας σχεδόν να σκοτώσει το κορίτσι, βάζοντας ένα αγκάθι στο δάχτυλό της. Ο πρίγκιπας κλείνει, έπειτα, το σώμα της σε ένα δωμάτιο, ξαναπαντρεύεται και η δεύτερη σύζυγός του μια μέρα ανακαλύπτει την κόρη και τραβά το αγκάθι, με αποτέλεσμα εκείνη να ξυπνήσει. Η βασίλισσα όμως μαθαίνει τα πάντα και πάει πάλι στο παλάτι. Εκεί, προσφέρει στο κορίτσι ένα φαρμακωμένο ποτό, μα η δεύτερη σύζυγος του πρίγκιπα ξεγελά την μοχθηρή γυναίκα, κάνοντας την να πιεί εκείνη το ποτό και να πεθάνει. Στο τέλος, ο πρίγκιπας και οι σύζυγοι ζουν μαζί ευτυχισμένοι.

Η ιταλική Bella Venezia

Η ιστορία αναφέρεται σε μια γυναίκα, την Bella Venezia, που ρωτώντας τους πελάτες του πανδοχείου της αν έχουν δει ποτέ γυναίκα ομορφότερή της, μαθαίνει από έναν απ' αυτούς ότι η κόρη της είναι αυτή η γυναίκα. Έτσι, την κλείνει σε έναν πύργο, μα μάταια, αφού το κορίτσι παραμένει η πιο ωραία. Έτσι, διατάζει έναν υπηρέτη να την σκοτώσει, μα εκείνος σκοτώνει ένα αρνί στην θέση της, ενώ το κορίτσι βρίσκει δώδεκα ληστές και μένει μαζί τους. Η μητέρα της, όμως, μαθαίνει ότι είναι ζωντανή και έτσι στέλνει μια μάγισσα στο σπίτι των ληστών, οι οποία της βάζει στα μαλλιά μια δηλητηριώδη φουρκέτα και την σκοτώνει. Οι ληστές την θάβουν κάτω από ένα δέντρο και μετά από καιρό ένας πρίγκιπας τη βρίσκει και την παίρνει μαζί του. Στο παλάτι, η μητέρα του θα τραβήξει την φουρκέτα από τα μαλλιά της κόρης και εκείνη θα παντρευτεί τον γιο της.

Η αρμενική Nourie Hadig

Στην ιστορία αυτή, μια αρχόντισσα ρωτά κάθε μήνα τη νέα Σελήνη ποια είναι η ωραιότερη. Όταν μαθαίνει ότι η κόρη της, η Nourie Hadig, την έχει περάσει σε ομορφιά, βάζει τον άντρα της να την σκοτώσει και να της φέρει το ματωμένο ρούχο της. Το κορίτσι το σκάει και βρίσκει ένα σπίτι στο οποίο υπάρχει ένας κοιμώμενος πρίγκιπας και με τον οποίο μένει μαζί και τον φροντίζει. Όταν ο πρίγκιπας ξυπνά, θέλει να πάρει για γυναίκα του μια τσιγγάνα που η Nourie Hadig είχε αγοράσει για να τον φροντίζουν μαζί. Ωστόσο, ο πρίγκιπας μαθαίνει την αλήθεια μέσω μιας μαγικής πέτρας και παντρεύεται τη Nourie Hadig. Η βασίλισσα, μαθαίνοντας για την κόρη της, στέλνει μια μάγισσα να πουλήσει σ' αυτήν ένα δαχτυλίδι. Μόλις το φοράει η Nourie Hadig πέφτει σε βαθύ ύπνο. Ο πρίγκιπας καλεί γιατρούς να την βοηθήσουν και ένας, προσπαθώντας να κλέψει το δαχτυλίδι, την συνεφέρει. Η μητέρα της, μόλις πληροφορείται τα πάντα, πεθαίνει από τον θυμό της.

Η ελληνική Μυρσίνη

Τέλος, σ' αυτή την εκδοχή, δυο ορφανές, ζηλιάρες αδελφές, μαθαίνουν από τον ήλιο ότι η τρίτη, μικρότερη αδερφή τους, η Μυρσίνη, είναι η ομορφότερη από αυτές. Έτσι, με την πρόφαση της τίμησης της νεκρής μητέρας τους, οδηγούνται στον τάφο της, όπου και εγκαταλείπουν την Μυρσίνη. Εκείνη βρίσκει με την βοήθεια των δέντρων το σπίτι των δώδεκα Μηνών, με τους οποίους τελικά μένει μαζί. Μόλις οι αδελφές μαθαίνουν τα νέα, καταφθάνουν στο σπίτι των Μηνών με μια φαρμακωμένη τούρτα που έφτιαξαν τάχα για την ψυχή της μάνας τους, (πιθανόν γίνεται αναφορά σε ταψί με κόλλυβα) και ισχυρίζονται ότι την είχαν χάσει. Η Μυρσίνη όμως γλιτώνει, αφού βλέπει ότι ο σκύλος που τρώει από το γλυκό, πεθαίνει. Την δεύτερη φορά, οι αδελφές πηγαίνουν με ένα μαγικό δαχτυλίδι στην Μυρσίνη, λέγοντας ότι ήταν ευχή και κατάρα της μητέρας τους να το πάρει. Η Μυρσίνη το φορά και πέφτει σε λήθαργο. Οι Μήνες τότε την κλείνουν μέσα σε μία χρυσή κασέλα, που ένας πρίγκιπας την παίρνει μαζί του, ζητώντας την από αυτούς, με τον όρο να μη δει ποτέ τι έχει μέσα. Μετά από καιρό, ο νεαρός αρρωσταίνει και ανοίγει την κασέλα για να μάθει τι έχει, πριν αυτός πεθάνει. Βλέποντας την Μυρσίνη, τραβά το δαχτυλίδι, για να δει αν γράφει το όνομά της από μέσα. Εκείνη, τότε, ξυπνά και παντρεύεται τον υγιή πια νεαρό. Όταν οι αδελφές της ξαναήρθαν για να τη βλάψουν, οι στρατιώτες τις εμπόδισαν.

Διασκευές

Κινηματογράφος

• Η Χιονάτη είναι η πρώτη πριγκίπισσα της Disney που εμφανίζεται το 1937 στην πρώτη μεγάλου μήκους ταινία κινουμένων σχεδίων της εταιρείας η οποία ήταν προσαρμογή της ομώνυμης ιστορίας, Η Χιονάτη και οι Επτά Νάνοι.
• Η ελληνική ταινία του 1960 Η Χιονάτη και τα 7 γεροντοπαλίκαρα σε σενάριο και σκηνοθεσία του Ιάκωβου Καμπανέλλη έχει βασιστεί χαλαρά στο παραμύθι της Χιονάτης.

Τηλεόραση

• Το 1994 κυκλοφόρησε μια σειρά με το όνομα Ο θρύλος της Χιονάτης από την εταιρεία Mondo Tv Italy. Έχει κυκλοφορήσει μια τηλεταινία δείχνοντας μερικά στιγμυότυπα από τα επεισόδια της σειράς.
• Το 2015 κυκλοφόρησε μια σειρά anime που ονομάζεται Snow White with the Red Hair (ιαπωνική ονομασία:Akagami no Shirayuki-hime).Διήρκησε για 2 κύκλους αλλά το κοινό περιμένει κι ελπίζει για έναν 3ο κύκλο. Ωστόσο σε αυτή την εκδοχή της ιστορίας είναι αρκετά διαφορετική από την πρωτότυπη ιστορία όπως η πρωταγωνίστρια η Shirayuki δεν είναι είναι πριγκίπισσα.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• «Το παραμύθι της Χιονάτης». Περιοδικό Φοιτητικής Λέσχης Φανταστικής Λογοτεχνίας (Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ), τεύχος 4, σελ. 20.
• Γκριμ, Αδερφοί. «Η Χιονάτη». Παιδικά και Σπιτικά Παραμύθια, εκδ. 1812, Wikisource, η γερμανική πρωτότυπη έκδοση.
• Έκδοση δημοσιευμένη από το 1819 και ύστερα.