Η πτώση του οίκου των Άσερ
Η πτώση του οίκου των Άσερ (πρωτότυπος τίτλος:The Fall of the House of Usher) είναι διήγημα του Αμερικανού συγγραφέα Έντγκαρ Άλαν Πόε, που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1839 σε περιοδικό και στη συνέχεια συμπεριλήφθηκε στη συλλογή Αλλόκοτες ιστορίες το 1840.
 | |
| Συγγραφέας | Έντγκαρ Άλλαν Πόε |
|---|---|
| Τίτλος | The Fall of the House of Usher |
| Γλώσσα | Αγγλικά |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | 1839 |
| Μορφή | διήγημα |
| Βασίζεται σε | Das Raubschloß |
| LC Class | OL41078W[1] |
| Δημοσιεύθηκε στο | Burton's Gentleman's Magazine |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Το διήγημα, έργο γοτθικής μυθοπλασίας, κινείται στο χώρο του φανταστικού και περιλαμβάνει θέματα τρέλας, απομόνωσης και μεταφυσικής. Είναι προσεκτικά δομημένο για να προκαλεί συναισθήματα τρόμου και άγχους.[2]
Πηγές έμπνευσης Επεξεργασία
Η ιστορία πιθανότατα βασίζεται σε ένα γεγονός που αποκαλύφθηκε στη Βοστώνη το 1830 και αφορούσε το σπίτι των Άσερ, που όταν κατεδαφίστηκε, στο υπόγειο βρέθηκαν τα πτώματα ενός ναύτη και μιας νεαρής γυναίκας αγκαλιασμένα, που είχαν ενταφιαστεί ζωντανοί από τον ηλικιωμένο σύζυγο της νεαρής γυναίκας.[3]
Το διήγημα Το κάστρο του ληστή (Das Raubschloß, 1812) του Χάινριχ Κλάουρεν, όπου μια νεαρή γυναίκα ενταφιάζεται στο υπόγειο ενός κάστρου και εμφανίζεται πάλι αργότερα στην ιστορία, θεωρείται επίσης ότι χρησίμευσε ως πηγή έμπνευσης. Επίσης το διήγημα Τα πρωτοτόκια από τις Νυχτερινές Ιστορίες του Ε. Τ. Α. Χόφμαν αναφέρει ένα κάστρο, περίεργους θορύβους και εξαιρετικά νευρωτικούς χαρακτήρες, ένας από τους οποίους ονομάζεται Ρόντερικ, όπως στο διήγημα του Πόε, και τόσο το κάστρο όσο και η οικογένεια που ζει μέσα καταστρέφονται στο τέλος.
Το θέμα του στοιχειωμένου κάστρου είναι επίσης βασικό χαρακτηριστικό του Κάστρου του Οτράντο (1764) του Οράτιου Ουόλπολ, το οποίο συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στον καθορισμό του γοτθικού μυθιστορήματος.
Υπόθεση Επεξεργασία
Η ιστορία αρχίζει με τον ανώνυμο αφηγητή να φτάνει στο σπίτι του παιδικού φίλου του Ρόντερικ Άσερ, έχοντας λάβει ένα γράμμα από αυτόν, στο οποίο διαμαρτύρεται για μια ασθένεια ασαφούς αιτιολογίας και ζητά τη βοήθειά του. Καθώς φτάνει, ο αφηγητής αισθάνεται μια βαθιά ανησυχία, παρατηρεί μια λεπτή ρωγμή που εκτείνεται από την οροφή, στο μπροστινό μέρος του σπιτιού και τη διπλανή λίμνη. Μπαίνει στην έπαυλη και συναντά τον φίλο του, του οποίου το πρόσωπο έχει αλλοιωθεί τόσο πολύ από την ασθένειά του που δύσκολα τον αναγνωρίσει. [4]
Λίγο μετά την άφιξή του, διαπιστώνει τις απομονωτικές τάσεις του φίλου του και την ιδιαίτερη σχέση με τη δίδυμη αδερφή του Μέιντλιν, η οποία είναι επίσης άρρωστη και πέφτει σε καταληπτικές εκστάσεις. Ο Ρόντερικ και η Μέιντλιν είναι τα μόνα εναπομείναντα μέλη της οικογένειας Άσερ. Ο αφηγητής εντυπωσιάζεται με τους πίνακες του Ρόντερικ και προσπαθεί να τον εμψυχώσει διαβάζοντας μαζί του και ακούγοντας τις αυτοσχέδιες μουσικές του συνθέσεις στην κιθάρα. Ο Ρόντερικ λέει στον αφηγητή ότι πιστεύει ότι το σπίτι είναι ζωντανό και ότι η μοίρα του συνδέεται μ' αυτό.
Ο Ρόντερικ αργότερα ενημερώνει τον αφηγητή ότι η Μέιντλιν πέθανε. Φοβούμενος ότι το σώμα της θα εκταφεί για ιατρική μελέτη, ο Ρόντερικ επιμένει να ενταφιαστεί για δύο εβδομάδες στην οικογενειακή κρύπτη, που βρίσκεται στα υπόγεια του σπιτιού πριν ταφεί οριστικά. Ο αφηγητής βοηθά τον Ρόντερικ να βάλει το πτώμα στον τάφο, όπου διαπιστώνει ότι το πτώμα έχει ρόδινα μάγουλα, κάτι που πιστεύει ότι μερικές φορές συμβαίνει μετά θάνατον. Αφού βοήθησε τον φίλο του, ο αφηγητής παρατηρεί μια δριμεία επιδείνωση της κατάστασης του Ρόντερικ.
Περίπου μια εβδομάδα αργότερα, μια νύχτα που έχει ξεσπάσει καταιγίδα, ο Ρόντερικ έρχεται στο δωμάτιο του αφηγητή (που βρίσκεται ακριβώς πάνω από την κρύπτη του σπιτιού) σε σχεδόν υστερική κατάσταση. Ανοίγοντας τα παράθυρα στην καταιγίδα, ο Ρόντερικ παρατηρεί ότι η λίμνη που περιβάλλει το σπίτι φαίνεται να λάμπει στο σκοτάδι, όπως ακριβώς την απεικονίζει ο ίδιος στους πίνακές του, αλλά δεν υπάρχει κεραυνός ή άλλη αιτία που να εξηγεί τη λάμψη.
Ο αφηγητής προσπαθεί να ηρεμήσει τον φίλο του διαβάζοντάς του ένα (φανταστικό) μεσαιωνικό ειδύλλιο για τον ιππότη Έθελρεντ που καταφεύγει στην κατοικία ενός ερημίτη για να προστατευθεί από την καταιγίδα που πλησιάζει, κι εκεί βρίσκει ένα παλάτι από χρυσό που το φυλάει ένας δράκος. Βρίσκει επίσης μια λαμπερή χάλκινη ασπίδα κρεμασμένη στον τοίχο. Πάνω στην ασπίδα αναγράφονται μεταξύ άλλων: «Όποιος σκοτώσει τον δράκο, θα κερδίσει την ασπίδα». Ο Έθελρεντ χτυπά τον δράκο, ο οποίος πεθαίνει με μια διαπεραστική κραυγή. Όταν επιχειρεί να πάρει την ασπίδα από τον τοίχο, πέφτει στο πάτωμα με τρομακτικό κρότο.[7]
Καθώς ο αφηγητής διαβάζει, αυτός και ο Ρόντερικ ακούνε ήχους σπασίματος και σκισίματος από κάπου στο σπίτι. Όταν περιγράφονται οι κραυγές θανάτου του δράκου, ακούγεται μια αληθινή κραυγή, πάλι μέσα στο σπίτι. Καθώς αφηγείται για την ασπίδα που πέφτει από τον τοίχο, ακούγεται μια υπόκωφη μεταλλική αντήχηση. Στην αρχή, ο αφηγητής αγνοεί τους θορύβους, αλλά ο Ρόντερικ ταράζεται όλο και περισσότερο. Ο Ρόντερικ τελικά του λέει ότι άκουγε αυτούς τους ήχους εδώ και μέρες και ότι τους κάνει η αδερφή του, η οποία πρέπει να ήταν ζωντανή όταν την ενταφίασαν.
Στη συνέχεια, η πόρτα του υπνοδωματίου ανοίγει και εμφανίζεται η Μέιντλιν, αιμόφυρτη από την επίπονη απόδρασή της από τον τάφο. Πηγαίνει προς τον αδερφό της και πέφτει πάνω του καθώς αφήνει την τελευταία της πνοή και ο ίδιος πεθαίνει από τον τρόμο. Στη συνέχεια, ο αφηγητής τρομοκρατημένος φεύγει από το σπίτι και, στη λάμψη του σεληνόφωτος, βλέπει τη ρωγμή που διατρέχει το σπίτι να διευρύνεται προκαλώντας την κατάρρευση ολόκληρου του κτιρίου και την καταβύθισή του στη λίμνη.[8]
Σχολιασμός Επεξεργασία
Η πτώση του Οίκου των Άσερ θεωρείται ένα από τα γνωστά διηγήματα του Πόε. Καταδεικνύει την ικανότητα του συγγραφέα να δημιουργεί έναν συναισθηματικό τόνο στα έργα του, τονίζοντας συναισθήματα φόβου, επικείμενης καταστροφής και ενοχής. Όπως πολλοί χαρακτήρες στα έργα του, ο ήρωας πάσχει από μια απροσδιόριστη ασθένεια που εκδηλώνεται σωματικά αλλά βασίζεται στην ψυχική ή και ηθική κατάστασή του, είναι άρρωστος επειδή αναμένει να είναι άρρωστος με βάση το ιατρικό ιστορικό της οικογένειάς του. Ομοίως, θάβει ζωντανή την αδελφή του επειδή φοβάται ότι θα τη θάψει ζωντανή, δημιουργώντας τη δική του αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Η ψυχική ασθένεια προκαλείται επίσης μέσω των θεμάτων της μελαγχολίας, της πιθανής αιμομιξίας και του βαμπιρισμού. Μια αιμομικτική σχέση μεταξύ των αδελφών δεν είναι ξεκάθαρη, αλλά φαίνεται να υπονοείται από την περίεργη προσκόλληση που τους ενώνει.[9]
Η παρουσία του σπιτιού παίζει πρωταρχικό ρόλο στην ιστορία, συνδέεται με τον θάνατο των κατοίκων του και συνεχίζει να είναι χαρακτηριστικό στοιχείο στο μεταγενέστερο έργο του Πόε.
Το όπιο, το οποίο ο Πόε αναφέρει πολλές φορές τόσο στην πεζογραφία όσο και στα ποιήματά του, αναφέρεται δύο φορές στο διήγημα. Η ζοφερή αίσθηση που προκαλεί το θλιβερό τοπίο γύρω από την έπαυλη των Άσερ συγκρίνεται από τον αφηγητή με την ασθένεια που προκαλείται από τα συμπτώματα στέρησης ενός εθισμένου σε οπιούχα. Ο αφηγητής περιγράφει επίσης την εμφάνιση του Ρόντερικ Άσερ ως αυτή ενός «εθισμένου οπιομανούς».[10]
Ο αφηγητής του έργου είναι αγνώστων στοιχείων εκτός από το φύλο του. Η ιστορία δεν περιέχει περιγραφές για τα φυσικά του χαρακτηριστικά, την ηλικία του ή άλλα. Εκτός από την παιδική του φιλία με τον Ρόντερικ, η ιστορία του είναι άγνωστη. Η απουσία συγκεκριμένης περιγραφής του επιτρέπει στον αναγνώστη να ταυτιστεί εύκολα με τον αφηγητή. Στην πραγματικότητα, ο αναγνώστης αναλαμβάνει το ρόλο του αφηγητή και βιώνει την πτώση του οίκου του Άσερ τόσο ως παρατηρητής όσο και ως συμμετέχων — ακριβώς όπως σκόπευε ο Πόε.[7]
Διασκευές Επεξεργασία
Με τον τίτλο «Η πτώση του Οίκου των Άσερ» έχουν γίνει θεατρικές διασκευές του διηγήματος, [11]κινηματογραφικές ταινίες: η πρώτη το 1928 του Ζαν Επστάιν [12]και η πιο πρόσφατη το 2006, [13] τηλεοπτικές ταινίες. Αρκετές όπερες συνέθεσαν επίσης Ευρωπαίοι συνθέτες, μεταξύ των οποίων ο Γάλλος Κλωντ Ντεμπυσί και ο Βρετανός Πίτερ Χάμιλ σε ροκ όπερα.
Μεταφράσεις στα ελληνικά Επεξεργασία
- Η πτώση του Οίκου των Άσερ, μετάφραση: Γιώργος Γούλας, εκδόσεις Απόπειρα, 2001[14]
- Η πτώση του Οίκου των Άσερ, μετάφραση: Κατερίνα Σχινά, εκδόσεις Μεταίχμιο, 2013
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
Ηχογραφημένη σκηνική ανάγνωση σε διασκευή Κατερίνας Ευαγγελάτου
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «The Fall of the House of Usher by Edgar Allan Poe | Open Library». Ανακτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ . «bibliodos.eu/el/Η πτώση του οίκου των Άσερ».
- ↑ . «enotes.com/homework-help/what-inspired-the-fall-of-the-house-of-usher».
- ↑ . «sparknotes.com/lit/The Fall of the House of Usher(1839)».
- ↑ . «m.imdb.com/title/Ο πύργος των καταραμένων».
- ↑ . «horrormovies.gr/reviews/house-usher-1960/».
- ↑ 7,0 7,1 . «britannica.com/topic/The-Fall-of-the-House-of-Usher».
- ↑ . «shmoop.com/study-guides/literature/fall-of-house-of-usher/summary».
- ↑ . «interestingliterature.com/2022/02/poe-fall-house-usher-summary-analysis/».
- ↑ Hayter, Alethea (2015). Opium and the Romantic Imagination. London: Faber & Faber. Chapter VI: Poe. ISBN 9780571306015.
- ↑ . «athinorama.gr/theatre/performance/i_ptosi_tou_oikou_ton_aser».
- ↑ . «tainiothiki.gr/el/tainies/Η πτώση του οίκου των Άσερ».
- ↑ . «imdb.com/title/The House of Usher».
- ↑ . «politeianet.gr/books/-poe-edgar-allan-apopeira-i-ptosi-tou-oikou-ton-aser-kai-parallages».