Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος Λιβαδίου

Η Μονή Αγίας Τριάδος Λιβαδίου βρίσκεται στις ανατολικές πλαγιές του Τίταρου, απέναντι από τον Όλυμπο και κάτω από το χωριό Λιβάδι, σε υψόμετρο 1000 περίπου μέτρων. Είναι από τις παλιές μονές της Μητρόπολης Ελασσόνας. Οι βάσιμες ιστορικές μαρτυρίες και πληροφορίες για την ύπαρξη και λειτουργία της μονής είναι ελάχιστες και ξεκινούν από τις αρχές του 18ου αι. Ακριβή χρονολογία ιδρύσεως δεν την γνωρίζουμε. Πιθανόν να κτίστηκε κατά τον 17ο αι. μια αποχή άνθισης και ακμής του μοναχικού βίου στον θεσσαλικό χώρο και ιδιαίτερα στην επαρχία Ελασσόνας.

Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος Λιβαδίου
Είδος	μοναστήρι και ορθόδοξη εκκλησία
Γεωγραφικές συντεταγμένες	40°7′21″N 22°10′9″E
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Ελασσόνας
Τοποθεσία	Λιβάδι Λάρισας
Χώρα	Ελλάδα
Προστασία	διατηρητέο κτήριο στην Ελλάδα
δεδομένα (π)

Στα ύστερα οθωμανικά χρόνια η μονή ωφελείται από την σχετική ανεξαρτησία που εξασφαλίζουν στην περιοχή τα αρματολίκια του Ολύμπου και από την γενικότερη ανάκαμψη του ελληνικού στοιχείου και βρίσκεται σε περίοδο ακμής. Το έτος 1942 η μονή πυρπολήθηκε από τους Ιταλούς σε αντίποινα για την υπόνοια υπόθαλψης ανταρτών. Από τότε αρχίζει η παρακμή της μονής ώσπου μένει χωρίς αδελφότητα.

Η αρχική μονή του μοναστηριακού συγκροτήματος έχει αλλοιωθεί από τις πολλαπλές και καταστροφικές επιθέσεις αλλά, μετά την εγκατάσταση γυναικείας αδελφότητας ανακαινίστηκε πλήρως. Η κύρια είσοδος βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της μονής. Ο ναός, τα κελιά των μοναχών, οι χώροι υποδοχής και τα υπόλοιπα κτίσματα σχηματίζουν ένα «Π», στο εσωτερικό του οποίου περικλείεται ο αύλιος χώρος με τη φιάλη του αγιασμού.

Το καθολικό της μονής είναι ένας μονόχωρος, δρομικός ναός με εξωτερικές διαστάσεις 18×6,30μ. και ύψος περίπου 9,20μ. Εσωτερικά η συνέχεια του χώρου διασπάται από πέντε ισαπέχουσες κατακόρυφες νευρώσεις στο βόρειο και νότιο τοίχο, συμμετρικά διατεταγμένες ως προς τον κύριο άξονα του ναού. Σε επαφή με την νότια όψη και σε όλο το μήκος της, έχει κατασκευαστεί ένα προστώο – εξωνάρθηκας το οποίο προς τον Νότο οριοθετείται από μία τοξοστοιχία επτά ανοιγμάτων, στηριζόμενοι αρχικά σε πέντε κίονες και τρεις πεσσούς. Κατά τον τελευταίο αιώνα το μεσαίο από τα πέντε υποστυλώματα αφαιρέθηκε για να δημιουργηθεί πρόσβαση από την αυλή της μονής.

Ο κύριος όγκος του ναού, όπως τον βλέπουμε σήμερα, προέκυψε μετά από εκτεταμένη αναδόμηση, η οποία σύμφωνα με κεραμοπλαστική επιγραφή που βρίσκεται λίγο κάτω από το γείσο της στέγης, στο μέσο της νότιας όψης, ολοκληρώθηκε το 1832. Σε αυτή τη φάση ανοικοδόμησης ανήκει το σύνολο σχεδόν της νότιας όψης, η τοξοστοιχία με τα υποστυλώματα, τμήματα της ανατολικής και δυτικής όψης και ίσως η ανώτερη ζώνη της βόρειας όψης. Ωστόσο, στην νότια όψη είναι εμφανέστατη η ύπαρξη μιας παλαιότερης φάσης, που ανήκε πιθανότατα σε έναν ναό του 18ου αι. ο οποίος κατέρρευσε κατά την καταστροφή της μονής από τους Τούρκους το 1822.

Ο σημερινός ναός ήταν αρχικά καμαροσκεπής με διαμήκη καμάρα, η οποία πιθανώς κατασκευάστηκε κατά αντιστοιχία της μορφής που είχε ο ναός πριν από την καταστροφή του 1822. Η καμάρα αυτή αφαιρέθηκε στα τέλη του 19ου αι. και κατασκευάστηκε η σημερινή ξύλινη στέγη επικαλυμμένη με ντόπια σχιστόπλακα. Η ξύλινη στέγη που κατασκευάστηκε είναι δίρριχτη με τυπικές τραπεζοειδής απολήξεις στα ανατολικά και δυτικά άκρα.

Εσωτερικά της Τράπεζας σώζεται το παλαιό περίτεχνο επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο, το οποίο σύμφωνα με την επιγραφή που σώζεται κατασκευάστηκε το 1750. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του είναι οι φυτόμορφες ζωγραφικές παραστάσεις στα θωράκια, το περίτεχνο σκάλισμά του και ο πλούσιος χρωματικός διάκοσμος.

Στα ανατολικά της μονής υπάρχει κοιμητηριακός ναός του Αγίου Χαραλάμπους ο οποίος κτίστηκε το 1760 και σώθηκε μετά την ανακαίνιση το 2006. Κάτω από το Ιερό του Αγίου Χαραλάμπους υπάρχει το οστεοφυλάκιο της Ιεράς Μονής της Αγίας Τριάδας, με τα οστά των μοναχών της μονής, των επισκόπων Πέτρας και ιερέων του Λιβαδίου.

Από τα μοναδικά κειμήλια της ιεράς μονής που σώζονται σήμερα είναι ένα απότμημα από την κάρα του Αγίου Προκοπίου, λείψανα αγίων, ιερά σκεύη και εικόνες του τέμπλου του καθολικού της ιεράς μονής, φιλοτεχνημένες το 1750.

Η Ιερά Μονή πανηγυρίζει τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος και του Αγίου Προκοπίου.

Πηγές

• Αλέξης Παπασωτηρίου, Η Αποκατάσταση και Αναβίωση της Ι. Μ. Αγίας Τριάδας Ανάδειξη της Ιστορικής ::Συνέχειας, Πρακτικά Συνεδρίου, 1ο Συνεδριο για την Ιστορία και την Ανάπτυξη του Δ. Λιβαδίου ::Ολύμπου, Λιβάδι Ολύμπου, 2001
• Ιερά Μητρόπολις Ελασσώνος, Οι Ενορίες, οι Ιερές Μονές και τα Κειμήλιά τους, Ιεράς Μητροπόλεως ::Ελασσώνος, Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης Θεσσαλίας, Ελασσόνα, 2007
• Περιφέρεια Θεσσαλίας, Θεσσαλία Ιστορία και Πολιτισμός, Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ::Θεσσαλίας 2000-2006, Θεσσαλονίκη, 2009