Καλαμάς Ρεθύμνου
Συντεταγμένες: 35°20′31.52″N 24°42′32.72″E / 35.3420889°N 24.7090889°E
Ο Καλαμάς είναι οικισμός της Κοινότητας Καλανδαρές του Δήμου Μυλοποτάμου στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης. Είναι κτισμένος σε θέση με πανοραμική θέα. Απέχει 33 χλμ. από την πόλη του Ρεθύμνου και 7 χλμ. από το Πέραμα, την έδρα του Δήμου. Είναι το τρίτο κατά σειρά χωριό που συναντάται κατά τη διαδρομή από το Χουμέρι στις Μαργαρίτες.
| Καλαμάς Ρεθύμνης | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κρήτης |
| Δήμος | Μυλοποτάμου |
| Γεωγραφία | |
| Νομός | Ρεθύμνου |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 6 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Πιθανώς ο οικισµός να κατοικούνταν ήδη από την πρώτη βυζαντινή περίοδο, λόγω ελληνορωµαϊκού τάφου που ανακαλύφθηκε εκεί. Σοβαρά στοιχεία κατοίκησης όµως υπάρχουν και από την δεύτερη βυζαντινή περίοδο. Ο ναός του Αγίου Γεωργίου αποτελεί σημαντική απόδειξη. Εξάλλου ο οικισµός µαρτυρείται και στο έγγραφο του 1299, της συνθήκης των Βενετών µε τον Καλλέργη.
Το χρώμα του οικισμού χαρακτηρίζεται από το πλήθος των βενετσιάνικων αρχιτεκτονικών στοιχείων που απαντώνται σε κάθε βήμα. Έχει χαρακτηριστεί ως παραδοσιακός οικισμός και όλα τα σπίτια είναι πέτρινα. Ο Καλαμάς θεωρείται ως ένα από τα καθαρότερα χωριά του Μυλοποτάμου και έχει βραβευτεί για αυτό. Από το χωριό, που διακρίνεται επίσης για το όμορφο φυσικό του περιβάλλον διέρχεται το Ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4[1].
Ανατολικά-νοτιοανατολικά σε κοντινή απόσταση από τον οικισμό υπήρχε ο μεσαιωνικός οικισμός "Βλαστιανά" που όπως μαρτυρεί η ονομασία του, προέρχεται από τη βυζαντινή οικογένεια των Βλαστών που εγκαταστάθηκαν στην Κρήτη μετά την απελευθέρωσή της από τους Άραβες το 961 από τον Νικηφόρο Φωκά. Η παράδοση της περιοχής αναφέρει ότι ο οικισμός αυτός ερημώθηκε, όταν επιδημία πανώλης ενέκυψε στην περιοχή.
Προσωπικότητες
Επεξεργασία
Το χωριό έχει συνδεθεί με τον πολεμιστή του Αρκαδίου Σπύρο Ολύμπιο, γιο του εξ Ιωαννίνων Ιωάννου Ολύμπιου. Δύο από τα παιδιά του, ο Σπύρος και η Αναστασία, μετά το θάνατο του πατέρα τους, ανατράφηκαν στον Καλαμά στο σπίτι του Γεωργίου Τζεδάκη γνωστού με το προσωνύμιο "Τζαγκαρογιώργης", ο οποίος τα υιοθέτησε. Επίσης ο Νικόλαος Περακάκης υπήρξε πολιτικός και βουλευτής κατά την περίοδο εφαρμογής της σύμβασης της Χαλέπας (Γενική Διοίκηση Κρήτης) . Ακόμη ο γιατρός των φτωχών, Γεώργιος Περακάκης, ο οποίος παρέσχε τις ιατρικές του υπηρεσίες προς όλους αδιακρίτως.
Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου του Μεθυστή
Επεξεργασία
Στο μέσον του οικισμού δεσπόζει επιβλητικός ο βυζαντινός ναός[2] του Αγίου Γεωργίου, ο οποίος είναι ένας από τους εντυπωσιακότερους του νομού Ρεθύμνης και το σημαντικότερο αξιοθέατο του χωριού. Πρόκειται για παλιό Βυζαντινό ναό αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο το Μεθυστή και γιορτάζει στις 3 Νοεμβρίου. Ο ναός, Βυζαντινός σταυροειδής με τρούλο[3], παλιότερα είχε ταυτιστεί από τον Μ. Μπορµπουδάκη µε την επισκοπική εκκλησία της επισκοπής Καλαμώνος[4]. Ο νάρθηκας είχε θεωρηθεί από τον ίδιο ερευνητή µεταγενέστερη προσθήκη, ωστόσο, όπως ορθά παρατηρεί η κ. Θεοχαροπούλου[5], περιλαµβανόταν στον αρχικό σχεδιασµό. Τον ναό χαρακτηρίζουν οι κοµψές αναλογίες και η προσεγµένη πλαστική διάρθρωση των εξωτερικών επιφανειών, στοιχεία που σε συνδυασµό µε την επιλογή των σταυροθολίων για την κάλυψη των γωνιακών διαµερισµάτων µπορούν βάσιµα να αποδοθούν σε µια πιο στενή σχέση του οικοδοµικού συνεργείου που ανέλαβε την κατασκευή του µε την κοµνήνεια αρχιτεκτονική παράδοση της πρωτεύουσας. Οι κεραίες του σταυρού στεγάζονται με ημικυλινδρικές καμάρες και τα γωνιακά διαμερίσματα με σταυροθόλια ενισχυμένα με άτεχνες νευρώσεις από κονίαμα. Οι τοιχογραφίες του νάρθηκα, κομνήνειας τεχνοτροπίας, τον χρονολογούν οµόφωνα στα τέλη του 11ου ή στις πρώτες δεκαετίες του 12ου αιώνα. Στο βορειοανατολικό σταυροθόλιο διακρίνουμε σπαράγματα τοιχογραφιών που ιστορούν τις μορφές των αγίων Αυξεντίου, Μαρδαρίου και Ορέστη, ενώ στο νοτιοανατολικό σταυροθόλιο τους άγιους Ισίδωρο και Θεόδωρο. Ωστόσο οι σημαντικότερες τοιχογραφίες απεικονίζουν τα μαρτύρια του Αγίου Γεωργίου, όπως ο άγιος δεόμενος στο λάκκο του ασβέστη, στον τροχό, συμπιεζόμενος από το λίθο, δερόμενος και ξεόμενος. Λόγω της ομοιότητας της τεχνικής των μεμονωμένων μορφών με το ναό του Αγίου Παντελεήμονα στο Νέρεζι της Βόρειας Μακεδονίας και των σκηνών του Αγίου Γεωργίου, πιστεύεται ότι αποτελούν έργο κάποιου σπουδαίου Κωνσταντινουπολίτη αγιογράφου που κλήθηκε από την τοπική οικογένεια Καλλέργη. Η εξωτερική τοιχοποιία του νάρθηκα και του κυρίως ναού σχηματίζεται από πλίνθινες διακοσμήσεις και τυφλά αψιδώματα (καμάρες) χωρίς η διαμόρφωση αυτή να αντιστοιχεί με την εσωτερική δομή του ναού. Επίσης στον εξωτερικό τοίχο σώζεται αρκοσόλιο, δηλαδή ταφικό μνημείο της Ενετοκρατίας.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ «Μονοπάτι Ε4-Ρέθυμνο Κρήτης».
- ↑ «Ναός Αγίου Γεωργίου στον Καλαμά-Ταξιδιωτικός οδηγός Κρήτης».
- ↑ «Byzantinisch-Venezianische Kirchen auf Kreta».
- ↑ «Παραδοσιακοί Οικισμοί | in.gr». in.gr. 2010-05-05. https://www.in.gr/2010/05/05/plus/diakopes/paradosiakoi-oikismoi/. Ανακτήθηκε στις 2018-10-13.
- ↑ Καππας, Μιχάλης. «Η εφαρμογή του σταυροειδούς εγγεγραμμένου στη μέση και την ύστερη βυζαντινή περίοδο Το παράδειγμα του απλού τετρακιόνιου / τετράστυλου» (PDF).