Καταστατικά του Παμιέ

Συνταγμένα τον Δεκέμβριο του 1212 στην πόλη του Παμιέ, τα καταστατικά του Παμιέ ήταν μία χάρτα που περιέγραφε την στρατιωτική, πολιτική και θρησκευτική οργάνωση των περιοχών που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο του Σιμόν Ε΄ ντε Μονφόρ.

Πλαίσιο

Ο ιππότης Μπουσάρ ντε Μαρλί

Ο Πέτρος Β΄ της Αραγωνίας

Ο κόμης της Φουά Ραϊμόν-Ροζέ βασίστηκε στους Καθαρούς, οι οποίοι ήταν πολυάριθμοι στα εδάφη του. Αυτός ήταν και ένας τρόπος για τον πρώτο να ενισχύσει την αντίσταση απέναντι στην εξουσία των εκκλησιαστικών και του Βασιλείου της Γαλλίας. Λόγω αυτού, ήταν ορκισμένος εχθρός του Σιμόν ντε Μονφόρ.

Ο αββάς του Σαιντ-Αντονέν, τότε ο εκκλησιαστικός λειτουργός με το υψηλότερο αξίωμα στο Παμιέ και την περιοχή του, επιθυμούσε να θέσει το φέουδό του υπό την προστασία πιστών στο Καθολικισμό. Όντως, το κάστρο του Παμιέ είχε εποικιστεί από Καθαρούς μετά την εγκατάσταση εντός αυτού της Εσκλαρμόντ της Φουά, αδελφής του κόμη. Κάλεσε τότε σε βοήθεια τον Σιμόν ντε Μονφόρ, ώστε να εκδιώξει τους Καθαρούς από την πόλη. Ο τελευταίος το είδε ως μια εξαιρετική ευκαιρία να αφανίσει την αιρετική παρουσία από το Παμιέ, αλλά και να καταφέρει ένα καίριο πλήγμα στην ολοένα και αυξανόμενη δύναμη του κόμη της Φουά.

Έτσι, το 1209, κατευθύνθηκε προς το Παμιέ, εκμεταλλευόμενος την ευκαιρία ώστε, καθ' οδόν, να κυριεύσει το Μιρπουά το οποίο παραχώρησε στον Γκι Α΄ ντε Λεβί, στρατάρχη του στρατεύματός του. Φτάνοντας στην πόλη, έλαβε το κάστρο του Παμιέ από τον αββά ο οποίος του ορκίστηκε πίστη όπως είχε κάνει και με τον κόμη της Φουά, παρουσία του Φολκέ ντε Μαρσελιά, επισκόπου της Τουλούζης, και των Γάλλων ιπποτών Γκι ντε Λεβί, Μπουσάρ ντε Μαρλί, Γκιγιώμ ντε Λυσέ και Ρομπέρ ντε Πουασί. Ο Σιμόν ντε Μονφόρ κατέστησε το Παμιέ ως διοικητικό του κέντρο. Η πόλη, εύκολη στην κατοχή, βρισκόταν σε στρατηγικό σημείο, καθώς βρισκόταν πάνω στον οδικό άξονα που ένωνε την Τουλούζη και το κάστρο της Φουά.

Μετά τους εορτασμούς του Πάσχα του 1210, υποδέχτηκε τον βασιλιά Πέτρο Β΄ της Αραγωνίας, ώστε να τον ξανασυμφιλιώσει με τον κόμη της Φουά. Ο κόμης της Τουλούζης, Ραϊμόνδος ΣΤ΄ ήταν παρόν. Όμως η σύνοδος έληξε με αποτυχία.

Ο Σιμόν ντε Μονφόρ πολιόρκησε τότε την Μινέρβ και την Τερμ το 1210, το Λαστούρ και το Λαβώρ το 1211, ενώ κυρίευσε επίσης το Μυρέ (όπου πέθανε ο βασιλιάς της Αραγωνίας). Επέστρεψε στο Παμιέ το 1212 και κάλεσε στα τέλη του Νοεμβρίου τους επισκόπους, τους ευγενείς και τους σημαντικότερους αστούς των νότιων επαρχιών για μια μεγάλη σύνοδο. Συνέγραψε μαζί τους νέα καταστατικά για την διακυβέρνηση της ευρείας περιοχής που πλέον βρισκόταν στην εξουσία του.

Περιεχόμενο των Καταστατικών και πολιτικές επιπτώσεις

Τα καταστατικά χρονολογούνται στις 1 Δεκεμβρίου 1212 και περιλαμβάνουν 46 άρθρα, μεταξύ αυτών :

• Η υποχρέωση για κάθε πόλη να ανεγείρει μια εκκλησία και ένα πρεσβυτέριο (άρθρο 10).
• Η υποχρέωση για τους Γάλλους βαρόνους να συμμετέχουν στις πολεμικές επιχειρήσεις μονάχα με Γάλλους στρατιώτες, και όχι με στρατεύματα αποτελούμενα από ανθρώπους της περιοχής, κι αυτό για διάστημα 20 ετών (άρθρο 18).
• Η απαγόρευση επί 10 χρόνια σε όλες τις χήρες ή κληρονόμες οικογενειών ευγενών που είχαν στην κατοχή τους κάστρα να να παντρευτούν άνδρες άλλης προέλευσης, πλην της γαλλικής χωρίς την σχετική συγκατάθεση του Σιμόν ντε Μονφόρ (άρθρο 46).
• Οι κληρικοί απαλλάσσονταν από οποιαδήποτε μορφή καταβολής τελών, καθώς και φορολογία.
• Κάθε κατοικημένη οικία όφειλε να πληρώνει την δεκάτη στην Αγία Έδρα.
• Η κυριακάτικη θρησκευτική λειτουργία έγινε υποχρεωτική, ενώ απαγορεύτηκαν οι εμποροπανήγυρεις την ημέρα εκείνη.

Διατάξεις εκδόθηκαν ενάντια των αναθεματισμένων και των Εβραίων, οι οποίοι δεν είχαν πλέον το δικαίωμα να κληρονομούν αγαθά και περιουσίες σύμφωνα με διαθήκη και να δίνουν όρκο.

Τα καταστατικά αυτά επέβαλαν για πρώτη φορά τα εθιμοτυπικά του Παρισιού (δηλαδή όχι μόνο την εξουσία του βασιλιά, αλλά και της Καθολικής Εκκλησίας) στο Τουλουζαίν και το Αλμπιζουά. Επίλυαν προς όφελος της Εκκλησίας όλες τις δικαστικές διαμάχες που σέρνονταν χρονικώς μεταξύ των κληρικών και των αρχόντων του γαλλικού νότου. Επίσης, ο Μονφόρ επιθυμούσε να φέρει κοντά του τον απλό λαό μέσω αρκετών μέτρων που στόχευαν στην προστασία των οικονομικά ασθενέστερων.

Επιπτώσεις των καταστατικών

Ο Σιμόν σκοτώθηκε το 1218 στη διάρκεια της πολιορκίας της Τουλούζης και ο γιος του, Αμωρί ΣΤ΄ ντε Μονφόρ έλαβε στην κατοχή του το κάστρο και την πόλη του Παμιέ. Τον Ιούλιο του ιδίου έτους, έδωσε όρκο πίστης στον αββά του Σαιντ-Αντονέν, και έξι χρόνια αργότερα παραχώρησε τα δικαιώματά του στον βασιλιά της Γαλλίας, Λουδοβίκο Η΄. Ο τελευταίος έφτασε στο Παμιέ το 1226 και συγκάλεσε συνέλευση η οποία αποτελείτο από όλους τους επισκόπους της επαρχίας. Αποδέχτηκε από τον αββά του Σαιντ-Αντονέν το paréage της πόλης και του κάστρου, σύμφωνα με τους ίδιους όρους με τους άρχοντες του Μονφόρ και τους κόμητες της Φουά. όμως ο Λουδοβίκος Η΄ πέθανε λίγες εβδομάδες αργότερα και το Σύμφωνο του Παρισιού (1229) απεκατέστησε στον Ροζέ-Μπερνάρ Β΄ ντε Φουά το σύνολο των εδαφών του, με εξαίρεση ωστόσο το Μιρπουά, το οποίο παρέμεινε στην κατοχή του Οίκου του Λεβί. Ο κόμης, αφού πρώτα αποζημίωσε το αββαείο του Σαιντ-Αντονέν για όλες τις απώλειές του σε εδάφη, υποσχέθηκε ότι μελλοντικά θα τηρούσε στο ακέραιο και με πίστη τους όρους του paréage.

Έτσι, τα καταστατικά του Παμιέ δεν επέζησαν της Σταυροφορίας των Αλβιγηνών, καθώς το προηγούμενο, παραδοσιακό, σύστημα διοίκησης επανήλθε σε ισχύ με την επανάκτηση από τον Κόμη της Φουά των εδαφών του. Ωστόσο, η κατοχή της από τον Σιμόν ντε Μονφόρ και η υπογραφή των καταστατικών μετέτρεψαν την πόλη σε πρωτεύουσα της ορθοδοξίας καθώς τόσο οι Καθαροί όσο και οι Εβραίοι εκδιώχθηκαν από αυτή. Παρομοίως, ο κόμης της Φουά δεν διεκδίκησε ξανά την πλήρη κυριαρχία επί του κάστρου και της πόλης του Παμιέ. Αυτή η συμφωνία παρέμεινε έως τον θάνατο του Ροζέ Δ΄ ντε Φουά, το 1265. Η θρησκευτική μεταμόρφωση της πόλης δεν μπορεί να μην σχετίζεται με την ίδρυση το 1295 μιας επισκοπής εντός της ιδίας πόλης, η οποία συντηρείται έως και σήμερα (Επισκοπή του Παμιέ).

Δείτε επίσης

Σχετικά Λήμματα

• Σύνοδος του Παμιέ

Βιβλιογραφία

• Michel Roquebert, L'épopée cathare - I. L'invasion 1198-1212, Paris, éditions Perrin, coll. Tempus, 1970, 848 p. (ISBN 978-2-262-02405-5)