Κεν Σάρο-Ουίουα

Ο Κεν Σάρο-Ουίουα (Kenule "Ken" Beeson Saro-Wiwa, 10 Οκτωβρίου 1941 - 10 Νοεμβρίου 1995) ήταν Νιγηριανός συγγραφέας, παραγωγός της τηλεόρασης και ακτιβιστής οικολόγος. Ο Σάρο-Ουίουα ήταν μέλος της φυλής Ογκόνι, μιας εθνοτικής μειονότητας της οποίας η περιοχή διαβίωσης στο δέλτα του Νίγηρα χρησιμοποιείται για την εξόρυξη πετρελαίου από τη δεκαετία του 1950. Αρχικά ως εκπρόσωπος και στη συνέχεια ως Πρόεδρος του Κινήματος για την Επιβίωση του Λαού των Ογκόνι, ο Σάρο Ουίουα ηγήθηκε μιας μη-βίαιης εκστρατείας εναντίον της καταστροφής που προκαλούσαν στο Δέλτα και στο λαό του οι δραστηριότητες των πολυεθνικών εταιρειών πετρελαίου, και ειδικά αυτές της Shell.

Κεν Σάρο-Ουίουα
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Ken Saro-Wiwa (Αγγλικά) και Ken Saro-Wiwa (Ίγκμπο)
Γέννηση	10  Οκτωβρίου 1941 Μπόρι Ρίβερς
Θάνατος	10  Νοεμβρίου 1995 Πορτ Χάρκορτ
Αιτία θανάτου	απαγχονισμός
Συνθήκες θανάτου	θανατική ποινή
Τόπος ταφής	Port Harcourt Cemetery
Χώρα πολιτογράφησης	Νιγηρία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσα	Khana Ίγκμπο Khana
Ομιλούμενες γλώσσες	Αγγλικά Khana Πίντγκιν της Νιγηρίας Ίγκμπο
Σπουδές	University of Ibadan Government College Umuahia
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	συγγραφέας ποιητής σεναριογράφος ακτιβιστής περιβαλλοντολόγος τηλεοπτικός παραγωγός
Εργοδότης	Πανεπιστήμιο του Λάγος
Αξιοσημείωτο έργο	Basi and Company A Bride For Mr B
Οικογένεια
Τέκνα	Κεν Ουίουα Noo Saro-Wiwa Zina Saro-Wiwa
Γονείς	Jim Wiwa
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσεις	Βραβείο Μπρούνο Κριέζκι Περιβαλλοντικό Βραβείο Γκόλντμαν (1995) Βραβείο Σωστής Διαβίωσης (1994) Evelyn F. Burkey Award
Σχετικά πολυμέσα

Το 1995 ο Κεν Σάρο-Ουίουα εκτελέστηκε με απαγχονισμό από το στρατιωτικό καθεστώς της Νιγηρίας, και ο θάνατός του προκάλεσε παγκόσμια κατακραυγή.

Ζωή, ακτιβισμός και εκτέλεση

Ο Σάρο-Ουίουα γεννήθηκε στο Μπόρι στην περιοχή του Δέλτα του Νίγηρα, και ήταν γιος του Τζιμ Ουίουα, ενός από τους αρχηγούς των Ογκόνι. Πέρασε την παιδική του ηλικία στο πολυγαμικό, αγγλικανικό περιβάλλον της οικογένειάς του και αποδείχτηκε εξαιρετικός μαθητής, κερδίζοντας υποτροφία για σπουδές αγγλικής λογοτεχνίας. Μετά τις σπουδές του δίδαξε για λίγο καιρό στο Πανεπιστήμιο του Λάγκος.

Κατόπιν διορίστηκε Πολιτικός Διοικητής του λιμανιού Μπόννυ στο Δέλτα και υποστήριξε τις ενέργειες της Νιγηριανής κυβέρνησης κατά του κρατιδίου της Μπιάφρα κατά τον εμφύλιο πόλεμο της Νιγηρίας. Το πιο γνωστό μυθιστόρημά του, Sozaboy: A Novel in Rotten English, αφηγείται την ιστορία ενός αγροτόπαιδου που στρατολογείται κατά τον εμφύλιο του 1967-70 και αποκαλύπτει τη διαφθορά στο Νιγηριανό στρατό εκείνης της εποχής. Επιπλέον, ο Σάρο-Ουίουα έγινε επιτυχημένος επιχειρηματίας και τηλεοπτικός παραγωγός. Η σατιρική τηλεοπτική σειρά δικής του παραγωγής Basi & Co., θεωρείται η σαπουνόπερα με τη μεγαλύτερη θεαματικότητα στην Αφρική.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 ο Ουίουα ήταν Περιφερειακός Επίτροπος για την Εκπαίδευση της τοπικής κυβέρνησης της Πολιτείας Ρίβερς, καθαιρέθηκε όμως το 1973 επειδή υποστήριζε την αυτονομία των Ογκόνι. Στο τέλος της δεκαετίας ίδρυσε διάφορες επικερδείς κτηματομεσιτικές και εμπορικές επιχειρήσεις, και κατά τη δεκαετία του 1980 επικεντρώθηκε στο γράψιμο, τη δημοσιογραφία και τις τηλεοπτικές παραγωγές.Οι δραστηριότητές του αυτές διακόπηκαν το 1987 όταν ξαναμπήκε στην πολιτική σκηνή, αυτή τη φορά διορισμένος από τον δικτάτορα Ιμπραίμ Μπαμπανγκίντα, προκειμένου να βοηθήσει στη μετάβαση της χώρας στη δημοκρατία. Ο Ουίουα σύντομα παραιτήθηκε, καθώς πίστευε ότι οι εξαγγελίες για επιστροφή στη δημοκρατία ήταν ψεύτικες. Αυτή αποδείχτηκε να είναι και η πραγματικότητα, καθώς ο Μπαμπανγκίντα δεν εγκατέλειψε την εξουσία: το 1993 κήρυξε άκυρο το αποτέλεσμα των γενικών εκλογών που θα μετέφεραν την εξουσία σε πολιτική κυβέρνηση, προκαλώντας αντιδράσεις που οδήγησαν στην παραίτησή του τον ίδιο χρόνο.

Το 1990 ο Σάρο-Ουίουα άρχισε να αφιερώνει ολοένα και περισσότερο χρόνο σε θέματα σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον, ειδικά στην περιοχή των Ογκόνι. Ήταν ένα από τα πρώτα μέλη του Κινήματος για την Επιβίωση του Λαού Ογκόνι. Η Χάρτα των Δικαιωμάτων των Ογκόνι, γραμμένη από το Κίνημα, διακήρυξε τα αιτήματά του, όπως αυξημένη αυτονομία για τους Ογκόνι, ένα δίκαιο μερίδιο από τα κέρδη της εξόρυξης πετρελαίου, και επανόρθωση της περιβαλλοντικής καταστροφής της γης τους. Το 1992 ο Σάρο-Ουίουα φυλακίστηκε από το στρατιωτικό καθεστώς της Νιγηρίας για πολλούς μήνες χωρίς δίκη.

Τον Ιανουάριο του 1993 το Κίνημα διοργάνωσε ειρηνικές πορείες στις οποίες συμμετείχαν περίπου 300.000 Ογκόνι -περισσότερο από το μισό πληθυσμό τους- που πέρασαν από τέσσερα οικιστικά κέντρα των Ογκόνι και προκάλεσαν διεθνές ενδιαφέρον για τα προβλήματά τους. Την ίδια χρονιά η Shell σταμάτησε τις δραστηριότητές της στην περιοχή, ενώ η Νιγηριανή χούντα κατέβασε το στρατό καταλαμβάνοντας την περιοχή.

Ο Σάρο-Ουίουα συνελήφθη ξανά και κρατήθηκε από τις νιγηριανές αρχές τον Ιούνιο του 1993, αφέθηκε όμως ελεύθερος μετά από ένα μήνα. Το Μάϊο του 1994 συνελήφθη και κατηγορήθηκε για ηθική αυτουργία στο φόνο τεσσάρων φιλοκυβερνητικών Ογκόνι προεστών από το εξαγριωμένο πλήθος κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης του Κινήματος. Ο Σάρο-Ουίουα αρνήθηκε τις κατηγορίες, αλλά φυλακίστηκε για ένα χρόνο πριν κριθεί ένοχος και καταδικαστεί σε θάνατο από ένα δικαστήριο που συστάθηκε ειδικά για την περίπτωσή του. Κατά τη διάρκεια της δίκης σχεδόν όλοι συνήγοροι υπεράσπισης παραιτήθηκαν, καταγγέλλοντάς την ως στημένη από το καθεστώς του Σάνι Αμπάτσα. Έτσι οι κατηγορούμενοι υπερασπίστηκαν μόνοι τους εαυτούς τους ενώπιον του δικαστηρίου, που συνέχισε να φέρνει μάρτυρες κατηγορίας, πολλοί από τους οποίους αργότερα παραδέχτηκαν ότι είχαν δωροδοκηθεί από τη νιγηριανή κυβέρνηση προκειμένου να στηρίξουν τις κατηγορίες. Η δίκη δέχτηκε έντονη κριτική από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων· έξι μήνες μετά την έναρξή της, ο Κεν Σάρο-Ουίουα τιμήθηκε με το Right Livelihood Award για το θάρρος του και το Goldman Environmental Prize.

Η καταδικαστική απόφαση ήταν μάλλον αναμενόμενη, κατάπληξη όμως προκάλεσε η καταδίκη και των εννέα κατηγορουμένων σε θάνατο δι' απαγχονισμού. Πιστευόταν όμως ότι οι εκτελέσεις δεν θα πραγματοποιούνταν, καθώς η νιγηριανή κυβέρνηση θα δεχόταν διεθνή κατακραυγή και πιθανές νομικές και εμπορικές κυρώσεις αν η απόφαση αυτή εφαρμοζόταν.

Όμως στις 10 Νοεμβρίου του 1995 ο Σάρο-Ουίουα και άλλοι οκτώ υπεύθυνοι του Κινήματος κρεμάστηκαν από στρατιωτικό προσωπικό. Σύμφωνα με αναφορές, ο Ουίουα ήταν ο τελευταίος που εκτελέστηκε, και χρειάστηκαν αρκετές επαναλήψεις της διαδικασίας του απαγχονισμού μέχρι να αφήσει την τελευταία του πνοή. Ο θάνατός του προκάλεσε διεθνή κατακραυγή και την άμεση αποβολή της Νιγηρίας από την Κοινοπολιτεία, που εκείνες τις ημέρες συνεδρίαζε στη Νέα Ζηλανδία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες εξέτασαν το ενδεχόμενο επιβολής οικονομικών κυρώσεων στη Νιγηρία. Λίγο μετά την εκτέλεση των εννέα, η Shell ξεκίνησε και πάλι την εκμετάλλευση του πετρελαίου της γης των Ογκόνι.

Βιογραφίες

Η βιογραφία In the Shadow of a Saint (Στη Σκια ενός Αγίου) γράφτηκε από το γιο του Σάρο-Ουίουα, Κεν Ουίουα. Η βιογραφία The Politics of Bones, που γράφτηκε από τον Καναδό συγγραφέα Τίμοθι Χαντ και εκδόθηκε περίπου στη δέκατη επέτειο της εκτέλεσης, καταγράφει τη φυγή του αδερφού του Κεν Όουενς Ουίουα στο Λονδίνο και αργότερα στον Καναδά, μετά την εκτέλεση του αδερφού του και πριν τη δική του επικείμενη σύλληψη. Ο Όουενς είναι τώρα Καναδός πολίτης και συνεχίζει τον αγώνα του αδερφού του για τα δικαιώματα των Ογκόνι. Το βιβλίο εξιστορεί επιπλέον την προσωπική πάλη του Όουενς με τη νιγηριανή κυβέρνηση προκειμένου να εντοπιστεί η σορός του αδελφού του, που θάφτηκε σε έναν άγνωστο μαζικό τάφο μετά την εκτέλεση.

Το ημερολόγιο του Σάρο-Ουίουα A Month and a Day: A Detention Diary (Ένας Μήνας και μια Μέρα: Ημερολόγια Φυλακής) εκδόθηκε δυο μήνες μετά την εκτέλεσή του. Η συλλογή δοκιμίων Before I Am Hanged: Ken Saro-Wiwa, Literature, Politics, and Dissent (Πριν με Κρεμάσουν: Κεν Σάρο Ουίουα, Λογοτεχνία, Πολιτική και Ανυπακοή) εκδόθηκε το Δεκέμβριο του 1999. Πληροφορίες για την πάλη των Ογκόνι περιέχονται στο βιβλίο Ogoni's Agonies: Ken Saro-Wiwa and the Crisis in Nigeria.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ίδρυμα Κεν Σάρο-Ουίουα
• Εκστρατεία μνήμης
• Η τελική απολογία του Σάρο-Ουίουα στην αγγλική Βικιθήκη
• Letter of protest published in the New York Review of Books shortly before his execution
• Γράμμα του Κεν Ουίουα στο openDemocracy.net αναφορικά με τη μήνυσή του εναντίον της Shell προκειμένου να αποδοθεί δικαιοσύνη
• οι αγχόνες του μαύρου χρυσού από τον "Ιό" της Ελευθεροτυπίας
• Κεν Σάρο Ουίουα, ένα παγκόσμιο σύμβολο από την εκπομπή "Εξάντας" της ΕΡΤ
• Αναφορά από τον Οργανισμό Υποαντιπροσωπευόμενων Εθνών και Λαών (UNPO)
• Βραβείο Right Livelihood Award recipient