Κλασική εξαρτημένη μάθηση
Η κλασική εξαρτημένη μάθηση (στα αγγλικά: Classical conditioning, γνωστή και ως Pavlovian Conditioning ή Respondent Conditioning) είναι μια μορφή συνειρμικής μάθησης, που για πρώτη φορά παρουσιάστηκε από τον Ιβάν Παβλόφ. Η τυπική διαδικασία για την εισαγωγή της κλασικής εξαρτημένης μάθησης περιλαμβάνει παρουσιάσεις ενός ουδέτερου ερεθίσματος μαζί με κάποιο σημαντικό ερέθισμα. Το ερέθισμα θεωρείται ουδέτερο όταν δεν έχει ως αποτέλεσμα κάποια εμφανή συμπεριφορά (απάντηση) από τον υπό διερεύνηση οργανισμό. Ο Παβλόφ αναφέρεται σε αυτό ως εξαρτημένο ερέθισμα. Αντίθετα, η παρουσίαση των σημαντικών ερεθισμάτων αναγκαστικά διεγείρει μια φυσική, συχνά ανακλαστική, απάντηση. Αυτού του είδους το ερέθισμα και την αντίστοιχη απάντηση ο Παβλόφ ονομάζει ανεξάρτητο ερέθισμα και ανεξάρτητη απάντηση. Αν τα ουδέτερα και τα ανεξάρτητα ερεθίσματα συνδέοντα επανειλημμένα, τα δυο ερεθίσματα γίνονται συνειρμικά και ο οργανισμός αρχίζει να παράγει μία συμπεριφορική απάντηση, την οποία ο Παβλόφ αποκάλεσε εξαρτημένη απόκριση. Η κλασική εξαρτημένη μάθηση έχει αποδειχθεί σε πολλά είδη με διάφορες μεθοδολογίες.
Το πείραμα Επεξεργασία
Ο Παβλόφ, μελετώντας ζητήματα φυσιολογίας της πέψης[1] και πειραματιζόμενος µε σκύλους επινόησε µια µέθοδο συγκέντρωσης και ακριβούς μέτρησης του παραγόμενου σιέλου κατά τη διαδικασία διατροφής του σκύλου.
Αρχικά, η δράση των σιελογόνων αδένων του σκύλου είχε ως εναρκτήριο σημείο τη στιγμή της εισαγωγής της τροφής στο στόµα του. Το σημαντικό ερέθισμα της τροφής διέγειρε το ενστικτώδες και έµφυτο ανακλαστικό του σιελισμού. Στη συνέχεια των πειραμάτων του ο Παβλόφ ανακάλυψε πως ορισµένα ερεθίσµατα, όπως ο ήχος των βηµάτων του διατροφέα που πλησίαζε ή ο ήχος ενός κώδωνα κατά την προσφορά της τροφής, ενεργοποιούσε από µόνος του την έκκριση σίελου µε τον ίδιο ακριβώς τρόπο που την ενεργοποιούσε η διατροφή[2].
Με την επανάληψη του πειράµατος δηµιουργήθηκε ένα νέο ανακλαστικό, το οποίο προηγουµένως δεν υπήρχε, και ήταν το πλέον σηµαντικό στο πείραµα. Αυτός ο νέος τρόπος διασύνδεσης (συνειρµός) µεταξύ δύο ερεθισµάτων έγινε γνωστός ως εξαρτηµένο ανακλαστικό (conditioned reflex) και η διαδικασία ονοµάστηκε κλασική εξαρτημένη μάθηση. Μέσω αυτής της διαδικασίας επέρχεται σημαντική αλλαγή της συμπεριφοράς[3].
Παραπομπές σημειώσεις Επεξεργασία
- ↑ Του απέφερε το Βραβείο Νόμπελ "σε αναγνώριση της συνεισφοράς του στη φυσιολογία του πεπτικού συστήματος, μέσω της οποίας μεταβλήθηκαν και διευρύνθηκαν οι γνώσεις για ζωτικές πτυχές του εν λόγω συστήματος" «The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1904». The Nobel Foundation. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2007.
- ↑ «Mindy Lautenheiser (May 1999) Ivan Pavlov». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Δεκεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2007.
- ↑ Kirsch, I., Lynn, S.J., Vigorito, M. & Miller, R.R. (2004). The role of cognition in classical and operant conditioning. Journal of Clinical Psychology, 60, 369 - 392.
Προτεινόμενη βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Dayan, P., Kakade, S., & Montague, P.R. (2000). Learning and selective attention. Nature Neuroscience 3, 1218 - 1223. Πλήρες κείμενο
- Kirsch, I., Lynn, S.J., Vigorito, M. & Miller, R.R. (2004). The role of cognition in classical and operant conditioning. Journal of Clinical Psychology, 60, 369 - 392. Πλήρες κείμενο
- Pavlov, I. P. (1927). Conditioned Reflexes: An Investigation of the Physiological Activity of the Cerebral Cortex (translated by G. V. Anrep). London: Oxford University Press.
- Rescorla, R. A., & Wagner, A. R. (1972). A theory of Pavlovian conditioning. Varitions in effectiveness of reinforcement and non-reinforcement. In A. Black & W. F. Prokasky, Jr. (eds.), Classical Conditioning II New York: Appleton-Century-Crofts.