Κρητηνία

Η Κρητηνία είναι χωριό της Ρόδου που ανήκει διοικητικά από το 2010 στη Δημοτική Ενότητα Ατταβύρου του Δήμου Ρόδου σύμφωνα με το Πρόγραμμα Καλλικράτης. Από το 1999–2010 ανήκε στον Δήμο Ατταβύρου του Σχεδίου Καποδίστρια. Στην απογραφή του 2011, η Τοπική Κοινότητα Κρητηνίας είχε 503 κατοίκους, με 454 στην Κρητηνία και 49 στην Κάμειρο Σκάλα.

Κρητηνία
Κρητηνία Κρητηνία
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Νοτίου Αιγαίου
Περιφερειακή Ενότητα	Ρόδου
Δήμος	Ρόδου
Δημοτική Ενότητα	Αταβύρου
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Δωδεκάνησα
Υψόμετρο	240
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας	851 08
Τηλ. κωδικός	22460
http://www.kritinia.gr/

Κάστρο Κρητηνίας, Κάστελλος

Μυθολογία

Κατά την ελληνική μυθολογία, ο Αλθαιμένης ήταν πρωτότοκος γιος του Κατρέα, γιου του Μίνωα του βασιλιά της Κρήτης. Ο Κατρέας είχε λάβει χρησμό που τον πληροφορούσε ότι θα τον σκότωνε κάποιο παιδί του, χρησμό που έτυχε να μάθει και ο Αλθαιμένης. Για αυτό το λόγο, ο Αλθαιμένης έφυγε από την Κρήτη και έπλευσε προς τη Ρόδο, όπου ίδρυσε την Κρητηνία (Νέα Κρήτη) και έχτισε στο βουνό Αττάβυρο, το ναό του Ατταβύριου Διός, ερείπια του οποίου σώζονται μέχρι σήμερα. Μετά από χρόνια, και όταν ο Κατρέας γέρος πια, ήθελε να αφήσει τον θρόνο του στον πρωτότοκο γιο του, ταξίδεψε στη Ρόδο για να τον ενημερώσει. Εκεί, ο Αλθαιμένης και οι υπόλοιποι χωρικοί, πέρασαν τον Κατρέα και το πλοίο του για πειρατές, και μόλις αποβιβάστηκαν του επιτέθηκαν, με τον Αλθαιμένη να ρίχνει το ακόντιό του στον πατέρα του και σκοτώνοντάς τον να ολοκληρώνει τον χρησμό.

Ιστορία

Αρχικά, ο οικισμός ήταν παραθαλάσσιος, στην τωρινή θέση του οικισμού της Καμείρου Σκάλας, αλλά κατά τα μεταβυζαντινά χρόνια μεταφέρθηκε πιο ορεινά, για περισσότερη ασφάλεια από τους πειρατές. Ο αρχαίος οικισμός τελικά καταποντίστηκε. Σώζονται λίγα ερείπια, τα πιο πολλά μέσα στη θάλασσα. Στη ξηρά υπάρχουν μόνο τα ερείπια ενός παλαιοχριστιανικού ναού, ρυθμού Βασιλικής.

Το 1658, ο Φραντζέσκο Μοροζίνι αποπειράθηκε να κυριεύσει τη Ρόδο, αποβιβάζοντας στρατό στην παραλία της Καμείρου Σκάλας, αλλά η φρουρά, έγκαιρα ειδοποιημένη από τη Χάλκη, τον αποκρούει. Η μετέπειτα ασφάλεια του οικισμού στηριζόταν στο κάστρο του (Καστέλλο). Γι’ αυτό, μέχρι την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου, το χωριό ονομαζόταν Κάστελλος, από το λατινικό Castellum, φρούριο, ή το Castel Nuovo, που αναφέρεται στα 1480.

Το κάστρο της Κρητηνίας είναι μείγμα βυζαντινής και μεσαιωνικής τεχνοτροπίας και μέσα υπάρχουν τα ερείπια της Καθολικής εκκλησίας του Αγίου Παύλου, καθώς και νεώτερα κτίσματα, γιατί το Κάστρο χρησιμοποιήθηκε επί Ενετοκρατίας σαν ναύσταθμος (Μαρινέρα).

Στο κάστρο εργάστηκαν σπουδαίοι μηχανικοί της εποχής, όπως ο Basilio della Scola, φροντίζοντας το κάστρο να ενισχυθεί ώστε να αντεπεξέλθει στις νέες εξελίξεις στην αμυντική τεχνολογία (να αντέχει στα κανόνια, με άλλα λόγια). Είναι γνωστό ότι ο Basilio della Scola (ειδικός επί των οχυρώσεων, μεγάλος τυχοδιώκτης και μισθοφόρος από τη Βιτσέντζα) ήταν στη Ρόδο μεταξύ 1520 και 1522 και η δουλειά του ήταν η ενίσχυση των φρουρίων για την αντιμετώπιση του Τουρκικού κινδύνου.