Κροκ-μεσιέ

Το κροκ-μεσιέ (γαλλ. croque-monsieur) είναι είδος ψητού σάντουιτς με ζαμπόν και τυρί, το οποίο αποτελεί τυπικό έδεσμα των γαλλικών μπιστρό. Συγκεκριμένα, ο ορισμός του Croque Monsieur είναι : ένα πιάτο που περιλαμβάνει δύο φέτες μαλακό ψωμί και μια φέτα εκλεκτό ζαμπόν πασπαλισμένο με γαλλική γραβιέρα, το οποίο ψήνεται στο φούρνο ή τηγανίζεται σε λίγο βούτυρο. Το όνομά του προκύπτει από τις λέξεις croquer (τραγανίζω) και monsieur (κύριος)· υποθετικά θα μπορούσε να αποδοθεί στα ελληνικά ως τραγανός κύριος.

Κροκ-μεσιέ επί το ψήσιμο

Κροκ-μαντάμ· το «θηλυκό γένος» πιθανότατα προκύπτει από την ομοιότητα του αυγού με γυναικείο καπέλο

Το 1910, σε ένα καφέ κοντά στην Όπερα του Παρισιού, ο υπεύθυνος του καφέ Μισέλ Λουναρκά (Michel Lunarca), χρησιμοποίησε όλη του την εφευρετικότητα για να μην αφήσει κανέναν νηστικό και παραπονεμένο – το Παρίσι εξάλλου ήταν και είναι γεμάτο καφέ και δεν ήθελε να χάσει τους καλούς πελάτες του. Ένα βράδυ, λοιπόν, που είχε ξεμείνει από μπαγκέτες, παίρνει το απλό ψωμί με τη μαλακή κόρα που σερβίρεται κομμένο σε λεπτές φέτες (ψωμί για τοστ), βάζει μέσα τυρί και ζαμπόν, ρίχνει και λίγο τριμμένο Γκρουγιέρ (γαλλική γραβιέρα) από πάνω και το ψήνει στο φούρνο για να γίνει πιο τραγανό. Κάπως έτσι γεννήθηκε o Τραγανός Κύριος (Croque Monsieur) που έμεινε στην ιστορία και γνώρισε αναρίθμητες παραλλαγές.

Το κροκ-μεσιέ πρωτοεμφανίζεται στα μενού των γαλλικών καφέ και μπιστρό στις αρχές του 20ου αιώνα, ενώ πλήθος παραλλαγές του με άλλα υλικά έχουν καθιερωθεί στο πέρασμα του χρόνου.

Η πιο γνωστή από τις παραλλαγές αυτές απαντάται με το όνομα κροκ-μαντάμ (croque-madame, κατ' αντιστοιχία στα ελληνικά τραγανή κυρία), γίνεται με τον ίδιο τρόπο, μόνο που από πάνω προστίθεται στο σερβίρισμα ένα μελάτο τηγανητό αυγό (ή αυγό ποσέ). Το αυγό αυτό θυμίζει τα κομψά καπέλα που φορούσαν οι γυναίκες της εποχής. Συμπερασματικά, το Croque Madame δεν είναι τίποτε άλλο από ένα Croque Monsieur που φοράει για καπέλο ένα αυγό τηγανητό.

Το Monte Cristo αποτελεί μια ακόμη παραλλαγή του Croque Monsieur, η οποία όμως είναι πιο περίπλοκη από την αρχική συνταγή κι ένας φόρος τιμής στον αξεπέραστο ήρωα. Το όνομά του προέρχεται από το κλασικό γαλλικό μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Δουμά «Ο κόμης του Μόντε Κρίστο». Στο Μόντε Κρίστο το σάντουιτς περιχύνεται με αυγό κι από τις δύο πλευρές και ψήνεται στο τηγάνι δημιουργώντας μια πολύ νόστιμη κρούστα. Πριν το σερβίρισμα πασπαλίζεται με λίγη ζάχαρη άχνη. Στις μέρες μας, το κροκ-μεσιέ αποτελεί δημοφιλές «γρήγορο» έδεσμα και εκτός Γαλλίας, προσλαμβάνοντας σε κάθε χώρα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, με την αντικατάσταση και προσθήκη τοπικών υλικών. Μερικά τέτοια παραδείγματα είναι τα εξής:

• Croque Monsieur με Μπεσαμέλ ή σάλτσα Mορνέ (Tο σάντουιτς γαρνίρεται με σάλτσα Μπεσαμέλ ή Μορνέ και ψήνεται στο φούρνο. Η σάλτσα Μορνέ είναι μια παραλλαγή της Μπεσαμέλ, στην βασική συνταγή με το αλεύρι, το γάλα και το βούτυρο προστίθεται κρόκο αυγού και τριμμένο τυρί.)

• croque provençal (με τομάτα, το κλασικό Croque Monsieur σερβίρεται με φρέσκες ντομάτες κομμένες σε λεπτές ροδέλες)
• croque auvergnat (με τυρί bleu d'Auvergne, είδος μπλε τυριού προέλευσης Ωβέρνης)
• croque gagnet (με τυρί γκούντα και andouille (είδος καπνιστού λουκάνικου))
• croque norvégien (με καπνιστό σολωμό αντί ζαμπόν)
• croque tartiflette (με φέτες πατάτας και τυρί Reblochon (μαλακό τυρί από αγελαδινό γάλα, παρόμοιο στην υφή με το καμαμπέρ))
• croque bolognese ή croque Boum-Boum (με σάλτσα μπολονέζε (κόκκινη πικάντικη σάλτσα με μοσχαρίσιο κιμά))
• croque señor (ισπανική παραλλαγή με πικάντικη σάλτσα τομάτας)
• croque Hawaiian (σερβίρεται με μια φέτα ανανά ή με δύο φέτες ανανά. Σε κάποιες συνταγές πασπαλίζουν με λίγο κάρυ για να δώσουν περισσότερη ένταση στη γλυκιά γεύση του ανανά).

Συνταγές

• Croque Monsieur Κροκ μεσιέ από την Αργυρώ Μπαρμπαρίγου
• Croque Monsieur από τον Άκη Πετρετζίκη