Κωνσταντίνος Κουτμάνης

Ο Κωνσταντίνος Κουτμάνης ήταν καπετάνιος, προύχοντας, αγωνιστής, φιλικός και φίλος του Άνθιμου Γαζή, εθνομάρτυρας.

Το προεπαναστατικό Τρίκερι Επεξεργασία

Το Τρίκερι, λόγω της γεωγραφικής του θέσης, έπαιξε σημαντικό ρόλο στον ξεσηκωμό του 1821. Στο προεπαναστατικό Τρίκερι είχε δημιουργηθεί ένας αξιόλογος στόλος, ο οποίος έπλεε σε όλη τη Μεσόγειο εξάγοντας προϊόντα του Πηλίου και φέρνοντας πίσω στην πατρίδα όχι μόνο εμπορεύματα αλλά και νέες επαναστατικές ιδέες. Τρία χρόνια πριν την έναρξη της επανάστασης ήρθαν στο Τρίκερι ο Αθανάσιος Τσακάλωφ και ο Άνθιμος Γαζής και ίδρυσαν την «Εφορεία Τρικέρων», ως τμήμα της Φιλικής Εταιρείας. Με την κίνηση αυτή το Τρίκερι θα αποτελέσει την κύρια βάση της Φιλικής Εταιρείας στη Μαγνησία.

Η δράση του Επεξεργασία

Ο Κωνσταντίνος Κουτμάνης ήρθε στο Τρίκερι και παντρεύτηκε την κόρη του Κοψιδάκη που και αυτός πολέμησε με τα καράβια του στον αγώνα. Αναδείχτηκε σε αξιόλογη μορφή του τόπου, ως καπετάνιος, προύχοντας, χρηματοδότης^[1] και άκαμπτος αγωνιστής. Ήταν Φιλικός και φίλος του Άνθιμου Γαζή. Ήταν απ’ τους πρώτους Τρικεριώτες που μυήθηκαν στην Φιλική Εταιρεία και βοήθησε πολύ στον αγώνα της Θεσσαλομαγνησίας.

Ο Τρικεριώτης καπετάνιος Κωνσταντίνος Κουτμάνης διέθετε μεγάλο καράβι, καθώς και το προνόμιο της ελεύθερης κυκλοφορίας και εφοδιασμού του οθωμανικού στόλου. Έτσι δημιούργησε μεγάλη περιουσία. Πιστεύεται ότι οι Τρικεριώτες αποθήκευαν το χρυσάφι στις στέρνες πυργόσπιτων. Μία από αυτές τις στέρνες είναι και του Κουτμάνη που, σύμφωνα με την παράδοση, ήταν γεμάτη χρυσά ναπολεόνια^[2]. Αρκετοί μύθοι, εξάλλου, είναι συνδεδεμένοι με την ιστορία του αρχοντικού, καθώς οι κάτοικοι μιλάνε γι' αυτό χαρακτηρίζοντάς το ως στοιχειωμένο^[2]. Επηρεασμένος από τις επαναστατικές ιδέες της Ευρώπης ο Τρικεριώτης καπετάνιος Κωνσταντίνος Κουτμάνης το 1798 προσχώρησε με το πλοίο του στον στόλο του Στάθη-Γιάννη και σε συνεννόηση, πιθανότατα, με τους Γάλλους άρχισε να καταδιώκει τα τουρκικά πλοία στο Αιγαίο. Το 1808 ο Κουτμάνης πέρασε με το καράβι του στο επαναστατικό σώμα του παπα - Θύμιου Μπλαχάβα και στράφηκε εάνντια στα τούρκικα πλεούμενα της περιοχής^[3]. Κατά τον αποκλεισμό του Ευρίπου ήταν διοικητής τεσσάρων πλοίων. Ναυμάχησε με τους Τούρκους κοντά στην Αγία Μαρίνα και έπεσε στα χέρια των Ελλήνων μία μονάδα του στόλου που έφερνε τρόφιμα. Η νίκη του απέναντι στους Τούρκους ήταν συντριπτική, καθώς τους διασκόρπισε αιχμαλωτίζοντας τα πλοία και τα εφόδιά τους. Η φήμη που απέκτησε ήταν μεγάλη. Έγινε ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων.

Η φήμη του Επεξεργασία

Η γενναιότητα και η φήμη του έγιναν αφορμή να τον κυνηγήσει άγρια η τούρκικη κυβέρνηση. Το παρακάτω δίστιχο αποδεικνύει τη φήμη του^[4]:

«Στη Σκιάθο και στο Τρίκερι ποτέ κατής δεν κρένει,

γιατί είναι η χώρα του Σταθά και του Κουτμάνη λημέρι».

Επίσης το παρακάτω δημοτικό τραγούδι δείχνει τη γενναιότητα και τη δημοφιλία του:

«Ποιος θέλ’ ν’ ακούσει κλάματα, δάκρυα κι μοιργιολόια

(ἀ)ς πιράσ’ ἀπό τό Τρίκερι, ἀπ’ τήν καημένη χώρα,

ν’ ἀκούσει μιάν ἀρχόντισσα, μία κυρά μεγάλη·

(α)ὐτήν ἔκλιγι τούν ἀντρα της, τού Γκώστα τού Γκουτμάνη.

Στού μπαλκουνάκι κάθιτι, τή θάλασσα κοιτάζει,

γλέπει καράβια ἔρχουντι ἀπού μακρινό ταξίδι.

- Βγαίτι ὄξου καράβια μου, χρυσοί μου μπιεντέζες,

μην εἴδατι τούν ἂντρα μου, τού Γκώστα τού Γκουτμάνη;

εἴταν στή Μπόλη φλάμπουρος κι στου Μουριά κουλόνα

κι μέσα στή Ντριπουλιτσιά εἴτανι ξακουσμένος.

- Γιά πές μου τά σημάδια του, ἴσως τούν φέρ’ ι νούς μας.

- Εἶνι ψηλός, εἶνι λυγνός, φουράει δαχτυλίδι

κί πιό ’λαμπε τού δάχτυλου πέρι τού δαχτυλίδι.

- Ἰμείς προυψές τούν εἴδαμι στῆς Πόλης τα μπουγάζια,

βαστοῦσε κί στά χέρια του βασιλικά φιρμάνια».

Ετυμολογία του ονόματος Επεξεργασία

Το όνομα «Κουτμάνης» δεν είναι το πραγματικό του αλλά παρατσούκλι. Υπάρχει μια ιστορία σχετικά με την προέλευση του ονόματός του. Στην περίοδο του αγγλικού αποκλεισμού στα γαλλικά λιμάνια, κατά τους Ναπολεόντιους Πολέμους, ο Κουτμάνης έσπασε τον αποκλεισμό, προκειμένου να μεταφέρει σιτάρι. Σε μια τέτοια απόπειρα άρσης του ναυτικού αποκλεισμού συνελήφθηκε και οδηγήθηκε στο ναύαρχο του αγγλικού στόλου Νέλσον. Ο Νέλσον τον ρώτησε τον Κουτμάνη ποια -κατά τη γνώμη του- θα έπρεπε να είναι η τιμωρία του για την παρεμπόδιση του αποκλεισμού. Ο Κουτμάνης απάντησε πως θα έπρεπε να τον τιμωρήσει όπως θα ήθελε και ο ίδιος να τιμωρηθεί αν είχε συλληφθεί για παρόμοιο αδίκημα. Ο Νέλσον θαύμασε το σθένος και την ευστροφία του. Τον αποκάλεσε «good man»^[5] και τον άφησε ελεύθερο. Έτσι κατά παραφθορά του χαρακτηρισμού «good man» προέκυψε το παρωνύμιο Κουτμάνης. Κατά μια άλλη εκδοχή το επώνυμο προέρχεται από το ιδιωματικό «κουτουμάνος»^[5].

Ο θάνατος Επεξεργασία

Ο Κωνσταντίνος Κουτμάνης συνελήφθη μετά από καταδίωξη στον δίαυλο μεταξύ Μαγνησίας και Σκιάθου (στο μπουγάζι του Αη Γιωργιού). Είχε προηγηθεί ναυμαχία με τον τουρκικό στόλο, κατά την οποία το καράβι του βούλιαξε. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη (στις φυλακές Κιντιλέν) και με μουσουλμανικό φιρμάνι, το οποίο σώζεται, καταδικάστηκε σε θάνατο και δήμευση της μεγάλης περιουσίας του. Εκτελέστηκε ή κτιζόμενος ζωντανός σε τοίχο ή με απαγχονισμό την 1η Οκτωβρίου 1800^[5]. Τον αγώνα συνέχισε ο γιος του Ευστάθιος Κουτμάνης.

Σήμερα Επεξεργασία

Σήμερα στο Τρίκερι διασώζονται τα αρχοντικά πυργόσπιτα των Φουρτούνα, Κουτμάνη, Κουμπουρέλλου, Βογιατζή και Κρητικού. Το αρχοντικό Κουτμάνη αγοράστηκε κατά ένα μέρος του από την κοινότητα Τρικέρων προς αναπαλαίωση, ενώ προβλέπεται και η αγορά του υπόλοιπου^[2].

Παραπομπές Επεξεργασία

↑ Πατρίκος, Ιωάννης. Ανέκδοτα έγγραφα αφορώντα την ιστορία των Τρικέρων. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/25223/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. «Γνωστοί είναι οι πάμπλουτοι Τρικεριώται καραβοκυραίοι Βρυνιώτης, Κουτμάνης και άλλοι».
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 «Τρίκερι: Τοπόσημα οικισμού. Αρχιτεκτονική Ανάλυση Παραδοσιακών Κτηρίων και Συνόλων». ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ | ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ - ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ.
↑ Θωμάς, Γιώργος (1996). Ο Πολιτισμός του Πηλίου στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Βόλος: εκδ. Ώρες.
↑ Θωμάς, Γιώργος (τεύχ. 4, Βόλος 1978, σελ. 395 - 399). «Το τραγούδι του Τρικεριώτη αγωνιστή Κώστα Κουτμάνη - όπως το τραγουδάει αιωνόβια στο Πήλιο». Κείμενα του Βόλου.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Φουρτούνας, Γιάννης (04-07-2010). «Μνήμες από Τρίκερι». Εφημερίδα Θεσσαλία , Αφιέρωμα. https://issuu.com/e-thessalia/docs/04-07-10.

Βιβλιογραφικές πηγές Επεξεργασία

Πατρίκος, Κ.Δ. (Αύγουστος 1997). Ο Καπετάν Κωνσταντής Κουτμάνης, ο ένδοξος καραβοκύρης και πρωτοεθνομάρτυρας. Μακρινίτσα: Περιοδική Έκδοση Κοινότητας Μακρινίτσας, τεύχος 14. σελ. 37-39.
Κοκκορόγιαννης, Κ. Η θανάτωση του καπετάν Κωνσταντή Κουτ(ου)μάνη και η οθωμανική απληστία. Αλμυρός: Δελτίο της Φιλάρχαιου Εταιρείας Αλμυρού Όθρυς, τεύχ. 8. σελ. 85-98.
Παντελούκας, Ι. Η Συμβολή του Τρικερίου στην επανάσταση του 1821, στο 200 Χρόνια. Η Μαγνησία το 1821. Πτυχές της τοπικής επανάστασης, πρόσωπα και άγνωστες ιστορίες της Θεσσαλίας, Βόλος 2021, 68-73.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

[1] Πατρίκος, Ιωάννης. Ανέκδοτα έγγραφα αφορώντα την ιστορία των Τρικέρων. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/25223/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. «Γνωστοί είναι οι πάμπλουτοι Τρικεριώται καραβοκυραίοι Βρυνιώτης, Κουτμάνης και άλλοι».

[:0-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 «Τρίκερι: Τοπόσημα οικισμού. Αρχιτεκτονική Ανάλυση Παραδοσιακών Κτηρίων και Συνόλων». ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ | ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ - ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ.

[3] Θωμάς, Γιώργος (1996). Ο Πολιτισμός του Πηλίου στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Βόλος: εκδ. Ώρες.

[4] Θωμάς, Γιώργος (τεύχ. 4, Βόλος 1978, σελ. 395 - 399). «Το τραγούδι του Τρικεριώτη αγωνιστή Κώστα Κουτμάνη - όπως το τραγουδάει αιωνόβια στο Πήλιο». Κείμενα του Βόλου.

[:1-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Φουρτούνας, Γιάννης (04-07-2010). «Μνήμες από Τρίκερι». Εφημερίδα Θεσσαλία , Αφιέρωμα. https://issuu.com/e-thessalia/docs/04-07-10.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]