Κωνσταντίνος (ΙΑ΄) Λάσκαρης

Ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Λάσκαρης (1170 - 19 Μαρτίου 1205) ήταν ο τελευταίος Βυζαντινός Αυτοκράτορας πριν πέσει η Κωνσταντινούπολη στα χέρια των Λατίνων της Δ' Σταυροφορίας αλλά και ο πρώτος αφότου έπεσε (12 Απριλίου 1204 - 19 Μαρτίου 1205), γιος του Μανουήλ Λάσκαρη και της Ιωάννας Καράτζαινας (γενν.π.1148). Μερικές φορές αναφέρεται ως «Κωνσταντίνος ΙΑ΄», μια απαρίθμηση με την οποία καταγράφεται ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος. Ο Κωνσταντίνος ήταν μέλος ευγενούς Βυζαντινής οικογένειας, πριν την Δ΄ Σταυροφορία ο αδελφός του Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρης παντρεύτηκε την Άννα Κομνηνή Αγγελίνα κόρη του αυτοκράτορα Αλέξιου Γ΄ Άγγελου. Στην πρώτη πολιορκία της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους (1203) ανέλαβε να κυβερνήσει το καλύτερο σώμα των Ελλήνων υπερασπιστών, δεν κατάφερε τίποτα και πήρε διαταγή να επιτεθεί στους Βουργουνδούς που υπήρχαν στην φρουρά. Οι Έλληνες εισήλθαν στην πόλη αλλά σύντομα εκδιώχθηκαν από τις πύλες την ίδια ώρα που οι αμυνόμενοι προσπαθούσαν να αποκρούσουν τους Σταυροφόρους με πέτρες. Τον Κωνσταντίνο συνέλαβε την ίδια ώρα που βρισκόταν στο άλογο του ο Γουλιέλμος του Νεϊγί, τον κράτησε σαν όμηρο για λύτρα, συνηθισμένη πρακτική εκείνη την εποχή. Μετά την απελευθέρωση του συμμετείχε στα γεγονότα που οδήγησαν στην δεύτερη πολιορκία της Κωνσταντινούπολης (1204).

Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Λάσκαρης
Αυτοκράτορας των Ρωμαίων
Περίοδος	12 Απριλίου 1204 - 19 Μαρτίου 1205
Προκάτοχος	Αλέξιος Ε΄ Δούκας
Διάδοχος	Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρης
Γέννηση	1170 Κωνσταντινούπολη
Θάνατος	19 Μαρτίου 1205 Ποιμανηνόν
Οίκος	Λασκαριδών
Πατέρας	Μανουήλ Λάσκαρης
Μητέρα	Ιωάννα Καράτζαινα
δεδομένα ()

Άνοδος ως αυτοκράτορας

Την ώρα που οι Σταυροφόροι εισήλθαν και ξεκίνησαν την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης (12 Απριλίου 1204) πολλοί κάτοικοι και υπερασπιστές της Βαράγγειου φρουράς συγκεντρώθηκαν στην εκκλησία της Αγία Σοφίας να εκλέξουν νέο αυτοκράτορα αφού ο Αλέξιος Ε΄ Δούκας δραπέτευσε. Οι υποψήφιοι ήταν ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Λάσκαρης και ο Κωνσταντίνος Δούκας, γιος του Ιωάννη Άγγελου Δούκα που ήταν πρώτος ξάδελφος των αυτοκρατόρων Ισαάκιου Β΄ Άγγελου και Αλεξίου Γ΄. Οι εκπρόσωποι παρουσιάστηκαν αλλά ο λαός δεν μπορούσε να εκλέξει επειδή ήταν νέοι χωρίς στρατιωτική εμπειρία, ο Λάσκαρης εξελέγη τελικά από τον στρατό που είχε απομείνει. Ο Κωνσταντίνος Λάσκαρης αρνήθηκε να δεχτεί το αυτοκρατορικό στέμμα, συνόδευσε τον πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης και κάλεσε τον λαό να αντισταθεί σκληρά στους Λατίνους εισβολείς. Το πλήθος της πόλης ακόμα και η Βαράγγειος φρουρά στάθηκαν απρόθυμοι να τους αποκρούσουν, παρόλα αυτά ο ίδιος αποφάσισε να κάνει την τελική έφοδο. Όταν αναγνώρισε ότι όλες οι ελπίδες είναι χαμένες αποφάσισε να δραπετεύσει με τον αδελφό του Θεόδωρο στην Ασιατική ακτή του Βοσπόρου (13 Απριλίου 1204).

Ιστορική αβεβαιότητα της στέψης

Η βασική πηγή σχετικά με την άνοδο του Κωνσταντίνου Λάσκαρη στον αυτοκρατορικό θρόνο ήταν ο Νικήτας Χωνιάτης που ήταν αυτόπτης μάρτυρας στην κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους. Πολλοί μεγάλοι νεότεροι ιστορικοί ωστόσο όπως ο Στήβεν Ράνσιμαν θεωρούν ότι στην πραγματικότητα δεν ήταν ο ίδιος αλλά ο αδελφός του Θεόδωρος αυτός που διαδέχθηκε τον Αλέξιο Ε΄. Ο Κωνσταντίνος Λάσκαρης δεν καταγράφεται στους Βυζαντινούς αυτοκράτορες επίσημα επειδή δεν δέχτηκε το στέμμα, ως Κωνσταντίνος ΙΑ΄ απαριθμείται ο μεταγενέστερος του Κωνσταντίνος Παλαιολόγος. Την Ελληνική αντίσταση ξεκίνησε ο Θεόδωρος Λάσκαρης και σύντομα ενώθηκε μαζί του ο αδελφός του Κωνσταντίνος, αντιστάθηκαν σκληρά μέχρι τις αρχές του 1205 που ο Ερρίκος της Φλάνδρας κατέλαβε το Αδραμύττιον. Ο Θεόδωρος επέμεινε στην ανατροπή της κατάστασης και έστειλε έναν μεγάλο στρατό στην πόλη υπό την ηγεσία του αδελφού του Κωνσταντίνου. Ο Ερρίκος της Φλάνδρας ήταν πανέτοιμος ωστόσο σύμφωνα με Αρμενική πηγή για την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης. Οι δύο στρατοί συναντήθηκαν το Σάββατο (19 Μαρτίου 1205) στην «μάχη του Αδραμυττίου», οι Έλληνες γνώρισαν μεγάλη συντριβή και οι περισσότεροι στρατιώτες αιχμαλωτίστηκαν. Δεν υπάρχουν από τότε πληροφορίες σχετικά με τον Κωνσταντίνο Λάσκαρη πιθανότατα έπεσε στην μάχη ή αιχμαλωτίστηκε. Το 1205 ο αδελφός του Θεόδωρος Λάσκαρης ανακηρύχθηκε με τη σειρά του «αυτοκράτωρ Ρωμαίων», ιδρύοντας την Αυτοκρατορία της Νίκαιας.

Οικογένεια

Ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Λάσκαρης είχε έξι αδελφούς : Εμμαννουήλ Λάσκαρης, Μιχαήλ Λάσκαρης, Γεώργιος Λάσκαρης, Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρης, Αλέξιος Λάσκαρης και Ισαάκιος Λάσκαρης. Οι δύο τελευταίοι δεν αποδέχθηκαν τον γαμπρό και διάδοχο του Θεοδώρου Λάσκαρη Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη, πολέμησαν εναντίον του αλλά αιχμαλωτίστηκαν και τυφλώθηκαν. Ο ιστορικός Ουίλιαμ Μίλερ στο έργο του «Ιστορία της Φραγκικής Ελλάδας (1204-1566)» έγραψε ότι είχαν μια αδελφή που σύζυγος της ήταν ο Μάρκος Α΄ Σανούδος ιδρυτής του Δουκάτου του Αρχιπελάγους και γιος της ο Άγγελος Α΄ Σανούδος. Ο Μιχαήλ-Ντιμίτρι Στούρζα στο Γενεαλογικό λεξικό του (1983) απέρριψε αυτή την θεωρία επειδή δεν στηρίζεται σε πρωτογενείς Βυζαντινές πηγές.

Γενεαλογία

Γενεαλογία Ρωμαίων Αυτοκρατόρων 717 - 1453

Πηγές

• De Villehardouin, Geoffrey (2007). Memoirs Or Chronicle of the Fourth Crusade and the Conquest of Constantinople. Echo Library. 
• Magoulias, Harry J., επιμ. (1984). O City of Byzantium: Annals of Niketas Choniatēs. Detroit: Wayne State University Press. ISBN 978-0-8143-1764-8. 
• Queller, Donald E.· Madden, Thomas F.· Andrea, Alfred J. (1999). The Fourth Crusade: The Conquest of Constantinople (2., 1. paperback έκδοση). Philadelphia, Pa: University of Pennsylvania Press. ISBN 9780812217131. 
• Nicol, Donald MacGillivray (1992). Byzantium and Venice: A Study in Diplomatic and Cultural Relations (Transferred to digital print έκδοση). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-42894-1. 
• Nicol, Donald MacGillivray (1993). The Last Centuries of Byzantium: 1261–1453. London: Rupert Hart-Davis Ltd. ISBN 0-246-10559-3. 
• Runciman, Steven (1954). A History of the Crusades, Vol. 3: The Kingdom of Acre and the Later Crusades. Cambridge.