Κώδικας της Ζάβορδας
Κώδικας της Ζάβορδας ονομάζεται το χειρόγραφο αρ. 201 της Ιεράς Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και Οσίου Νικάνορος της Ζάβορδας.
Ιστορικά στοιχεία Επεξεργασία
Ανάμεσα στα χειρόγραφα που σώθηκαν στη Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και Οσίου Νικάνορος στην περιοχή του μέσου Αλιάκμονος, στα όρια των νομών Γρεβενών και Κοζάνης, συγκαταλέγεται και το χειρόγραφο αρ. 201, γνωστό ως Κώδικας της Ζάβορδας. Το χειρόγραφο παραδόθηκε ακέφαλο και αποτελεί μία μορφή κατάστιχου ή παρρησίας που άρχισε να συμπληρώνεται γύρω στο 1534, την εποχή που ιδρύθηκε το συγκεκριμένο μοναστήρι στην περιοχή της Ζάβορδας. Επειδή με την πάροδο του χρόνου το αρχικό χειρόγραφο παρουσίαζε φθορές, το 1692 ο μοναχός Ιωάννης Ζωγράφος αντέγραψε τον κώδικα και το νέο χειρόγραφο συνέχισε να συμπληρώνεται με καταγραφές μέχρι τις αρχές του 20ου αι.[1][2]
Η πρώτη φιλολογική περιγραφή του συγκεκριμένου κώδικα μαζί με το σύνολο των χειρογράφων και κωδίκων της μονής έγινε από τον καθηγητή Λίνο Πολίτη το 1959[3].
Ο Κώδικας της Ζάβορδας φυλάσσεται στην Κοβεντάρειο Δημοτική Βιβλιοθήκη της Κοζάνης, το περιεχόμενό του έχει ψηφιοποιηθεί και είναι ελεύθερα προσβάσιμο[4].
Περιεχόμενο - σπουδαιότητα του κώδικα Επεξεργασία
Το περιεχόμενο του Κώδικα της Ζάβορδας είναι κυρίως ονόματα προσώπων, ζώντων κατά τη στιγμή της καταγραφής και λίγων αποβιωσάντων, τα οποία κατοικούσαν στην ευρύτερη περιοχή και είχαν κάποια σχέση με τη μονή της Ζάβορδας, όπως αφιερωτές ή δωρητές. Η ιστορική σημασία του κώδικα έγκειται στο γεγονός ότι μαζί με τα ονόματα των προσώπων και τις προσφορές τους αναγράφονται ανά εκκλησιαστική περιφέρεια και τα χωριά ή οικισμοί όπου αυτοί κατοικούσαν. Μέσα από αυτόν οι ερευνητές μπορούν να εξάγουν συμπεράσματα τόσο για την έκταση της επιρροής της μονής όσο και για την ιστορική εξέλιξη κατά την Τουρκοκρατία των οικισμών που αναφέρονται στον κώδικα, για την οικονομική τους κατάσταση και τις δημογραφικές ή άλλες μεταβολές τους. Αποτελεί σημαντική ιστορική πηγή για τη συγκεκριμένη περιοχή και την εποχή καθώς μάλιστα δεν υπάρχουν άλλες δημοσιευμένες αρχειακές πηγές.[5][6][7]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Θεόδωρος Κ.Π. Σαράντης. «Τα Γρεβενά (Συμβολή στην ιστορία τους)». Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης - Μακεδονικά
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Ζάβορδας (ΦΩΤΟ-ΒΙΝΤΕΟ)». ROMFEA. http://www.romfea.gr/proskunimata/12818-i-iera-patriarxiki-kai-stauropigiaki-moni-zabordas-fotobinteo. Ανακτήθηκε στις 2017-11-27.
- ↑ «Το Μοναστήρι της Ζάβορδας - Το σημαντικότερο θρησκευτικό μνημείο της Δυτικής Μακεδονίας». visit-msv.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ Πολίτης, Λίνος (2012). Κατάλογος χειρογράφων Ιεράς Μονής Ζάβορδας. Θεσσαλονίκη: Ελληνική Παλαιογραφική Εταιρεία. ISBN 9789608830325.
- ↑ «Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης - Ψηφιακές Συλλογές-Κώδικας της Ζάβορδας». www.kozlib.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ Χατζηϊωάννου, Μαρία-Χριστίνα (2000). Η ιστορική εξέλιξη των οικισμών στην περιοχή του Αλιάκμονα κατά την τουρκοκρατία : ο κώδικας αρ. 201 της Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Ζάβορδας. Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. ISBN 9789607916129.
- ↑ «Μπέλλος, Ζήσης Αν.: Ο εκκλησιαστικός βίος της Δυτικής Μακεδονίας - Βορείου Θεσσαλίας κατά τον κώδικα Ζάβορδας 1534/1692». www.imma.edu.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ Κ. Γ. Πιτσάκης (17 Δεκεμβρίου 2000). «Τεκμήρια ταυτότητας. Οι οικονομικές, κοινωνικές και οικιστικές αλλαγές στην περιοχή του Μέσου Αλιάκμονα μετά την οθωμανική κατάκτηση. Η ανασύνδεση με το μεσαιωνικό-βυζαντινό παρελθόν και η εμφάνιση των νέων πόλεων». tovima.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2017.
Βιβλιογραφικές πηγές Επεξεργασία
- Κώδικας της Ζάβορδας: Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης - Ψηφιακές Συλλογές
- Μαρία-Χριστίνα Χατζηϊωάννου (2000). Η ιστορική εξέλιξη των οικισμών στην περιοχή του Αλιάκμονα κατά την τουρκοκρατία : ο κώδικας αρ. 201 της Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Ζάβορδας. Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. ISBN 9789607916129.