Λάππειο Γυμνάσιο Νάουσας
Το Λάππειο Γυμνάσιο Νάουσας είναι το παλιότερο σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της πόλης, ιδρυμένο κατά τη δεκαετία του 1920. Αρχικά λειτούργησε ως Ημιγυμνάσιο, αργότερα ως εξατάξιο Γυμνάσιο και Πρακτικό Λύκειο, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο ως οκτατάξιο Γυμνάσιο και τέλος ως 1ο και 2ο Γυμνάσιο και Λύκειο. Σήμερα η επίσημη ονομασία του είναι Λάππειο 1ο Γυμνάσιο Νάουσας.
Η δευτεροβάθμια εκπαίδευση στη Νάουσα πριν και μετά την απελευθέρωση (1912) Επεξεργασία
Η εκπαιδευτική κατάσταση στη Νάουσα λίγο πριν την απελευθέρωση το 1912 είχε ως εξής:
1. Νηπιαγωγείο με 300 νήπια και τέσσερις νηπιαγωγούς
2. Παρθεναγωγείο πεντατάξιο με 130 μαθήτριες, τέσσερις δασκάλες
3. Αρρεναγωγείο οκτατάξιο με 540 μαθητές και διευθυντή τον Ευστάθιο Στουγιαννάκη. [1]
Το Αρρεναγωγείο λειτουργούσε σε ένα παλιό οικοδόμημα, κτίσμα των μέσων του 19ου αι., και αποτελούνταν από δύο τμήματα, το εξατάξιο αστικό (=δημοτικό) σχολείο και το διτάξιο ημιγυμνάσιο. Η ιδιαιτέρως κακή κτηριακή κατάσταση του Αρρεναγωγείο επιβεβαιώνεται από την έκθεση του διευθυντή του, Ευστάθιου Στουγιαννάκη, αφού τόσο το ένα όσο και το άλλο τμήμα του σχολείου είναι «αμφότερα δυστυχώς όλως ακατάλληλα δι’ όν σκοπόν εισί προωρισμένα» [2].
Μετά την απελευθέρωση της πόλης (17 Οκτωβρίου 1912) και τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων (1913) η εκπαίδευση στη Νάουσα, όπως και ευρύτερα στη Μακεδονια και στις υπόλοιπες "Νέες Χώρες", συνέχισε να λειτουργεί, με πολλές όμως δυσχέρειες και ουσιαστικά μέσα σε ένα μεταβατικό περιβάλλον, στο οποίο οι εκπαιδευτικοί θεσμοί των κοινοτήτων της Τουρκοκρατίας σταδιακά προσαρμόζονται στην πραγματικότητα του Ελληνικού Βασιλείου και οι εκπαιδευτικές αρμοδιότητες μετατοπίζονταν προς το κράτος.
Το 1914 ξεκινά τη λειτουργία του το ξεχωριστό πλέον τριτάξιο Ημιγυμνάσιον της πόλεως Ναούσης. Η τρίτη τάξη, που λειτουργεί για πρώτη φορά στη Νάουσα, συντηρείται με έξοδα των γονέων των μαθητών.[3] Διευθυντής παραμένει, για τελευταία όμως χρονιά, ο Ευστάθιος Στουγιαννάκης. Τα επόμενα χρόνια οι μαθητές του Ημιγυμνασίου θα μεταφερθούν σε ένα από τα προσκτίσματα της οικίας του τοπικού δασκάλου Σταύρου Χωνού, προκειμένου να παρακολουθούν τα μαθήματα σε καλύτερες συνθήκες. Εντούτοις ούτε αυτή η εξέλιξη δεν μπορούσε να δίνει μόνιμη λύση στο πρόβλημα της σχολικής στέγης για τους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη Νάουσα. Για την επίλυση του προβλήματος της στέγασης του Γυμνασίου η σχολική χρονιά 1918-1019 υπήρξε κρίσιμη. Ήδη πριν από το τέλος της προηγούμενης, την άνοιξη του 1918, η πολιτεία διά του επιθεωρητή της οικείας Εκπαιδευτικής Περιφερείας Γ. Στεφανάκη, είχε πάρει κάποιες πρωτοβουλίες για την προσθήκη νέων τάξεων στο ημιγυμνάσιο. Συγκεκριμένα ο Στεφανάκης ζητούσε με επιστολή του από τη δημοτική αρχή της πόλης να αναλάβει το οικονομικό βάρος της προσθήκης της τρίτης και τέταρτης τάξης του ημιγυμνασίου. Το επιπλέον ποσό υπολογιζόταν στις 3.000 δραχμές. Σε περίπτωση αποδοχής της πρότασης αυτής από πλευράς δήμου Νάουσας, η κυβέρνηση θα διόριζε δύο νέους καθηγητές, για να καλύψουν τις νέες εκπαιδευτικές ανάγκες. Τελικά η Διαρκής Αντιπροσωπεία, το αιρετό σώμα της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας της Νάουσας, κατάλοιπο της Τουρκοκρατίας που λειτουργούσε παράλληλα με τις νέες διοικητικές δομές του ελληνικού βασιλείου, αποφάσισε να πληρώσει η ίδια η κοινότητα τα 2/3 του ποσού, ώστε να επιβαρυνθεί ο Δήμος της Νάουσας μόλις με 1.000 δραχμές.[4] Αν και τελικά η απόφαση της πολιτείας εκπληρώθηκε μόνο κατά ένα μέρος, άρχισαν να μπαίνουν οι βάσεις για την αναβάθμιση του σχολείου. Με τη σταδιακή αύξηση του αριθμού των μαθητών η ανάγκη για την οικοδόμηση ενός ιδιαίτερου εκπαιδευτηρίου για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στη Νάουσα ήταν πια επιτακτική. Σημαντικό ρόλο στην οικοδόμηση του νέου επαιδευτηρίου έπαιξε ο τοπικός δάσκαλος, λόγιος και Μακεδονομάχος Σταύρος Χωνός. Ο ίδιος είχε παραχωρήσει μέρος της οικίας του για τις ανάγκες λειτουργίας του Ημιγυμνασίου, ενώ με το κύρος που διέθετε στην κοινωνία της Νάουσας και το θάρρος της παλιάς γνωριμίας του με τους Αιγυπτιώτες Ναουσαίους αδελφούς Λάππα θα επηρεάσει τους τελευταίους στην απόφασή τους να χορηγήσουν το απαιτούμενο ποσό για την ανέγερση του κτηρίου του Γυμνασίου της πόλης.
Οι αδελφοί Λάππα και οι δωρεές για την οικοδόμηση εκπαιδευτηρίου Επεξεργασία
Η οικογένεια Λάππα καταγόταν από το χωριό Ντραζίλοβο (σημ.Μεταμόρφωση) στο Βέρμιο. Κατοίκησε στη Νάουσα το αργότερο από τη δεκαετία του 1830, όταν η πόλη επανοικίστηκε μετά την καταστροφή (1822). Οι τέσσερις γιοι του Φιλίππου Λάππα, Γεώργιος, Γρηγόριος, Κωνσταντίνος και Αριστείδης συνέχισαν την επιτυχημένη εμπορική πορεία που είχε ξεκινήσει ο πατέρας τους στην Αίγυπτο κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αι. Ήταν οι γενικοί προμηθευτές όλων των μεγάλων ξένων ταξιδιωτικών επιχειρήσεων, της Αρμοστείας και των Ανακτόρων, των μεγάλων ατμόπλοιων που προσάραζαν στο λιμάνι ή κινούνταν στον Νείλο. Η φίρμα τους εξαπλώθηκε στην Αίγυπτο αλλά και σε άλλες αφρικανικές χώρες, ενώ ορισμένα μέλη της οικογένειας απέκτησαν σημαντικά μερίδια μετοχών σε βιομηχανίες της Νάουσας και κυρίως της Έδεσσας.[5][6] Το 1912 εις μνήμην του αδελφού τους Αριστείδη, οι αδελφοί Λάππα προσφέρουν στην κοινότητα της Νάουσας ομολογίες αξίας 105 τουρκικών λιρών για τη βελτίωση της εκπαιδευτικής κατάστασης της πόλης.[7] Στο τέλος της δεκαετίας (1919) ένας από τους τρεις εναπομείναντες αδελφούς, ο Γρηγόριος, πέθανε από ισπανική γρίπη. Στη μνήμη του ο Γεώργιος και ο Κωνσταντίνος αποφασίζουν, μετά από διαβουλεύσεις με σημαίνοντες Ναουσαίους, όπως ο δάσκαλος Σταύρος Χωνός[8], να ανεγείρουν ιδία δαπάνη το διδακτήριο του Γυμνασίου της πόλης.Η ανακοίνωση της δωρεάς έγινε την 8η Μαρτίου 1919, παρουσία του Κωνσταντίνου Λάππα.[9]
Η ίδρυση του νέου εκπαιδευτηρίου Επεξεργασία
Μετά την ανακοίνωση της δωρεάς Λάππα, οι αρχές της πόλης ξεκίνησαν τις γραφειοκρατικές διαδικασίες για την ανέγερση του σχολείου.Το 1920 μάλιστα αποφασίστηκε η παραχώρηση από την Ι.Μ. Βεροίας και Ναούσης του οικοπέδου του παλιού νεκροταφείου του ναού της Παναγίας για να κτιστεί το νέο σχολείο.[10] Παράλληλα το αρχιτεκτονικό τμήμα του Υπουργείου Παιδείας προχώρησε στον σχεδιασμό του σχολείου, που ενεκρίθη τελικά τον Μάη του 1921.Σύμφωνα με τα σχέδια το νέο Γυμνάσιο της Νάουσας θα ήταν εξαιρετικά λειτουργικό και ιδιαίτερα άνετο. Παρόλα αυτά, για αδιευκρίνιστους λόγους, τα σχέδια αυτά δεν εφαρμόστηκαν ποτέ, πιθανώς λόγω και της επιδείνωσης της κατάστασης στο μικρασιατικό μέτωπο. Μπροστά στον πρόδηλο κίνδυνο της περαιτέρω καθυστέρησης ή ακόμα και της ματαίωσης του έργου οι ίδιοι οι αδελφοί Λάππα προχώρησαν στην πρόσληψη του γνωστού αρχιτέκτονα της Θεσσαλονίκης Ξενοφώντα Παιονίδη, προκειμένου να εκπονήσει τα σχέδια του σχολείου.[11] Τελικά το διδακτήριο που κατασκευάστηκε ήταν πολύ μικρότερο από ό,τι προέβλεπαν τα σχέδια του Υπουργείου. Στη σημερινή του μορφή (αποτέλεσμα μικρών διαρρυθμίσεων και προσθηκών του τέλους της δεκαετίας του 1920) το σχολικό οικοδόμημα διαθέτει ημιυπόγειο σε όλο το μήκος του, ένα κεντρικό διώροφο τμήμα και δύο μονώροφες πτέρυγες που το πλαισιώνουν. Το υλικό κατασκευής είναι πελεκημένη πέτρα και ξύλο. Στον κάθετο άξονα του κεντρικού τμήματος ανοίγεται η μοναδική είσοδος του κτηρίου.Τονίζεται με καμπύλο τόξο και πλαισιώνεται από ημικίονες που πατούν σε βάθρο, φέρουν επίκρανο και υποβαστάζουν τον ανοιχτό εξώστη του γραφείου του διευθυντή. Στην απόληξη του κεντρικού κάθετου άξονα δημιουργείται στηθαίο όπου αναγράφεται το όνομα του σχολείου, προς τιμήν των ιδρυτών του, Λάππειο. Με βάση το ΦΕΚ 329/Β/15-5- 1986 το κτήριο του Λαππείου ανακηρύχτηκε προστατευόμενο μνημείο αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. [12] Το νέο Γυμνάσιο ολοκληρώθηκε μάλλον στο τέλος του 1922, ενώ για πρώτη φορά λειτούργησε κατά το σχολικό έτος 1923-1924.
Μεταγενέστερη ιστορία του Λαππείου Επεξεργασία
Το νέο διδακτήριο είχε ως αποτέλεσμα να λειτουργεί το σχολείο από το 1925 και μετά ως πλήρες, εξατάξιο γυμνάσιο. Από το 1933 λειτουργεί παράλληλα και ως Πρακτικό Λύκειο, σύμφωνα με τη μεταρρύθμιση του 1929. Από τη δεκαετία του 1940 ο τίτλος του σχολείου επανέρχεται ως Εξατάξιο Γυμνάσιο Ναούσης ως το 1976, οπότε στον χώρο του Λαππείου λειτουργούν τόσο το τριτάξιο Γυμνάσιο όσο και το τριτάξιο Λύκειο. Με την πάροδο των χρόνων στον ευρύτερο, προαύλιο χώρο του Λαππείου κατασκευάστηκαν διάφορα κτήρια για την εξυπηρέτηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας: κλειστό γυμναστήριο (δεκαετία '30), νέο κτήριο, παράρτημα και οικία επιστάτη (δεκαετία '80). Από το σχολικό έτος 2008-2009 στον χώρο του Λαππείου λειτουργεί αποκλειστικά το 1ο Γυμνάσιο Νάουσας Αρχειοθετήθηκε 2016-01-12 στο Wayback Machine..
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Γκούτας, Αχιλλέας (1999). Η Νάουσα τον 19ο αι. 1822-1912: ενενήντα χρόνια αναμονής και δημιουργίας. Θεσσαλονίκη. σελίδες 112–113.
- ↑ Στουγιαννάκης, Ευστάθιος (1911). «Νάουσα». Μακεδονικόν Ημερολόγιον: 153. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-10-25. https://web.archive.org/web/20201025003748/https://www.scribd.com/doc/245940563/%CE%9C%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CE%B4%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD-%CE%97%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%BF%CE%BB%CF%8C%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CE%BD-1911-http-www-projethomere-com?secret_password=Ewibhthe6POIJIKPAxeA. Ανακτήθηκε στις 2015-12-28.
- ↑ Βαλσαμίδης, Μανώλης (2014). «Λάππειο Γυμνάσιο Νάουσας». Νιάουστα (149): 28.
- ↑ Βαλσαμίδης, Μανώλης (2014). «Λάππειο Γυμνάσιο Νάουσας». Νιάουστα (149): 30.
- ↑ Στοιχεία για την εμπορική δράση τους βρίσκουμε στο Κατσαλίδης, Χαράλαμπος (1933–1934). «Η Ένδοξος και Γραφική Νάουσα». Δωδώνη 2: 163-165.
- ↑ Βλ. επίσης Ζάλιου, Ευγενία (2011). «Ναουσαίοι πάροικοι στην Αίγυπτο (1860-1950)». Νιάουστα (136): 10-12.
- ↑ Βαλσαμίδης, ό.π., 27-28.
- ↑ Βλάχου, Φανή (επιμ.) (1993–1994). Το σχολείο μας. Χθες - Σήμερα - Αύριο. Νάουσα. σελίδες 14–15.
- ↑ Βαλσαμίδης, ό.π., 30-32..
- ↑ Βαλσαμίδης, ό.π., 32-35.
- ↑ Βλάχου, ό.π., 15.
- ↑ «Λάππειο Γυμνάσιο στη Νάουσα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016.