Μάρια Ρογκόφσκα-Φάλσκα
Η Μάρια Ρογκόφσκα-Φάλσκα (πολωνικά: Maria Rogowska-Falska), επίσης γνωστή ως Μαρίνα Φάλσκα (Maryna Falska) (2 Φεβρουαρίου 1877 – 7 Σεπτεμβρίου 1944), ήταν Πολωνή δασκάλα, παιδαγωγός και ακτιβίστρια.
| Μάρια Ρογκόφσκα-Φάλσκα | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Maria Rogowska-Falska (Πολωνικά) |
| Γέννηση | 2 Φεβρουαρίου 1877[1] Ντούμπνο[2] |
| Θάνατος | 7 Σεπτεμβρίου 1944[3][1] Βαρσοβία[2] |
| Αιτία θανάτου | καρδιακή ανεπάρκεια[1] |
| Συνθήκες θανάτου | φυσικά αίτια[1] |
| Τόπος ταφής | Κοιμητήριο Ποβόνσκι |
| Ψευδώνυμο | Maryna Falska |
| Χώρα πολιτογράφησης | Πολωνία |
| Θρησκεία | Λατινική Εκκλησία[1] |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Πολωνικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | δασκάλα[1] |
| Πολιτική τοποθέτηση | |
| Πολιτικό κόμμα/Κίνημα | Πολωνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Leon Falski |
| Οικογένεια | d:Q63531899 |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Βραβεύσεις | Δίκαιοι των Εθνών (14 Απριλίου 1985)[1] Χρυσός Σταυρός της Αξίας[4] Αξιωματικός του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας[5] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Βιογραφία Επεξεργασία
Γεννήθηκε ως Μάρια Ρογκόφσκα σε μια ευγενή οικογένεια στο Ντούμπνο στις 2 Φεβρουαρίου 1877. Πέρασε τα πρώτα της χρόνια στη Βαρσοβία και το Λοτζ, όπου σπούδασε παιδαγωγικά και απέκτησε δίπλωμα διδασκαλίας. Μετά από σπουδές ασχολήθηκε με τις δραστηριότητες ανεξαρτησίας του Πολωνικού Σοσιαλιστικού Κόμματος (ΠΣΚ) μαζί με τα αδέρφια της, όπου διέδιδε πολιτισμό και κοινωνική γνώση στους εργάτες. Χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμό «Χίλντα» και είχε συλληφθεί πολλές φορές για παράνομες εκτυπώσεις του ΠΣΚ εκείνη την εποχή. Φυλακίστηκε με τον Γιούζεφ Πιουσούτσκι. Το 1905 συνελήφθη, φυλακίστηκε και εξορίστηκε στη Βαθιά Ρωσία.[6]
Παντρεύτηκε τον γνωστό ιατρό και κοινωνικό ακτιβιστή Λέον Φάλσκι, τον οποίο πιθανώς είχε γνωρίσει στο Λονδίνο, όπου και οι δύο κρύβονταν από την Οχράνα. Πίσω στην Πολωνία απέκτησαν ένα κοριτσάκι και μετακόμισαν στο Βαλόζιν της Λιθουανίας, όπου ο Λέον άρχισε να εργάζεται ως επαρχιακός ιατρός, θεραπεύοντας Πολωνούς, Εβραίους και Λιθουανούς. Το 1912 πέθανε στο Βαλόζιν θεραπεύοντας τον τυφοειδή πυρετό κατά την έξαρσή του. Η Μάρια μετακόμισε στους φίλους της στη Μόσχα, όπου εκεί πέθανε η κόρη της σε ηλικία 2 ετών.[6]
Από το 1917 έως το 1918, όταν διηύθυνε οικοτροφείο για Πολωνούς εφήβους και παιδιά στο Κίεβο, γνώρισε τον Γιάνους Κόρτσακ και εφάρμοσε τη μεθοδολογία του για την εκπαιδευτική κοινότητα, βασισμένη στη δημιουργία ενός συναισθηματικού δεσμού και της αίσθησης του να ανήκεις μαζί με άλλους. Το 1918 επέστρεψε στην Πολωνία και άρχισε να εργάζεται για λογαριασμό του Υπουργείου Υγείας ως επιθεωρήτρια κατοικιών παιδιών.
Το 1919, η Μαρίνα Φάλσκα μαζί με τους Γιάνους Κόρτσακ και Μάρια Ποβισότσκα δημιούργησαν το υποδειγματικό ορφανοτροφείο και οικοτροφείο «Το Σπίτι Μας» ("Nasz Dom")[7] στο Προύσκουφ. Κυρίως παιδιά εργατών που είχαν πεθάνει κατά τη διάρκεια του πολέμου έμεναν στο ορφανοτροφείο. Όμως με τον καιρό, και κοινωνικά ορφανά βρήκαν το σπίτι τους εκεί, γιατί η Φάλσκα βοηθούσε όλα τα παιδιά που είχαν ανάγκη. Από το 1921 το ορφανοτροφείο βρισκόταν υπό τη φροντίδα του Συλλόγου «Το Σπίτι Μας». Από το 1927 έως το 1929 ένα οικόπεδο αγοράστηκε από τις συνεισφορές του και χτίστηκε μια νέα εγκατάσταση στην περιοχή Μπιελάνι της Βαρσοβίας. Η Ένωση ήταν υπό την αιγίδα της Αλεξάντρα Πιουσούτσκα.[8]
Κατάφερε να κρύψει πολλά παιδιά Εβραίων μετά το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όπως για παράδειγμα την κόρη του Σάλομον Φίσγκρουντ. Επίσης, επανασυνδέθηκε με τον Γιάνους Κόρτσακ και του πρόσφερε βοήθεια για να ξεφύγει από το Γκέτο της Βαρσοβίας (ωστόσο ο Κόρτσακ απέρριψε την πρότασή της).[9] Τον Ιανουάριο του 1943, έκρυψε ένα χειρόγραφο του ημερολογίου του Κόρτσακ - που δόθηκε από τη σύζυγο του Ίγκορ Νεβέρλυ μετά τη σύλληψη του συγγραφέα από Γερμανούς[10] - σε ειδικό μυστικό διαμέρισμα στο κτίριο του «Το Σπίτι Μας» στο Μπιελάνι.
Πέθανε από ξαφνικό έμφραγμα του μυοκαρδίου στις 7 Σεπτεμβρίου 1944, όταν οι Γερμανοί ανάγκασαν την εκκένωση του ορφανοτροφείου σε ένα στρατόπεδο διέλευσης στο Προύσκουφ.[11] Σύμφωνα με μια εναλλακτική εκδοχή που έδωσε ο Αντόνι Χοϊντίνσκι - μαθητής του «Το Σπίτι Μας» και αντάρτης της Εξέγερσης της Βαρσοβίας - αυτοκτόνησε με δηλητηρίαση με κυάνιο.[12]
Τιμές και βραβεία Επεξεργασία
Σε αναγνώριση του συνόλου της δουλειάς της τιμήθηκε με τον Χρυσό Σταυρό της Αξίας, ενώ τιμήθηκε επίσης μετά θάνατον με τον Σταυρό του Αξιωματικού του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας από το Κρατικό Συμβούλιο της Πολωνίας το 1947. Στις 14 Απριλίου 1985, τιμήθηκε με τον τίτλο του Δίκαιου των Εθνών από το Γιαντ Βασσέμ.[9]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 «The Righteous Among the Nations Database» (Αγγλικά)
- ↑ 2,0 2,1 psb.26249.1.
- ↑ (Πολωνικά) Internetowy Polski Słownik Biograficzny. maria-rogowska-falska.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 1 Ιανουαρίου 2022.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2022.
- ↑ 6,0 6,1 Lifton, Betty Jean (15 Απριλίου 1997). The King of Children: The Life and Death of Janusz Korczak (στα Αγγλικά). Macmillan. ISBN 9780312155605.
- ↑ «Dom Dziecka Nr 1 NASZ DOM im. Maryny Falskiej – Aktualności». domdziecka1.pl (στα Πολωνικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2018.
- ↑ S., Majewski, Jerzy (c. 2007). Spacerownik warszawski 2. Bartoszewicz, Dariusz., Urzykowski, Tomasz., Żelazowska, Agata. Βαρσοβία: Agora. ISBN 9788375520958.
- ↑ 9,0 9,1 Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata : ratujący Żydów podczas Holocaustu : Polska. Krakowski, Shmuel., Gutman, Israel., Bender, Sara., Yad ṿa-shem, rashut ha-zikaron la-Shoʼah ṿela-gevurah. Κρακοβία: Fundacja Instytut Studiów Strategicznych. 2009. ISBN 9788387832599.
- ↑ Jan Zieliński: Szkatułki Newerlego. Βαρσοβία: Wydawnictwo WAB, 2012, s. 137. (ISBN 978-83-7414-598-5).
- ↑ J. Zieliński "Bielany", Przewodnik Historyczno-Sentymentalny, Warszawa-Bielany 2003.
- ↑ «Archiwum Historii Mówionej – Antoni Chojdyński». https://www.1944.pl/archiwum-historii-mowionej/antoni-chojdynski,1855.html. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2018.