Μάχη του Δνείπερου
Η Μάχη του (ποταμού) Δνείπερου έλαβε χώρα το 1943 στο Ανατολικό Μέτωπο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν μια από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις του εν λόγω Πολέμου, με τη συμμετοχή περίπου 4.000.000 στρατιωτών σε μια έκταση 1400 χιλιομέτρων (870 μιλίων). Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων μηνών της μάχης, η ανατολική όχθη του Δνείπερου ανακτήθηκε από τις Γερμανικές δυνάμεις από πέντε από τα Μέτωπα (fronts, μεγάλοι στρατιωτικοί σχηματισμοί 3-5 στρατιών) του Κόκκινου Στρατού, τα οποία διέσχισαν τον ποταμό σε αρκετά σημεία για να δημιουργήσουν προπύργια επίθεσης στη δυτική όχθη. Ακολούθησε η απελευθέρωση του Κιέβου.
Ήταν η πρώτη φορά που το μετάλιο του Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης απενεμήθηκε μαζικά, σε 2438 στρατιώτες.
Η στρατηγική κατάσταση Επεξεργασία
Μετά την Μάχη του Κουρσκ, το πεζικό της Wehrmacht και οι αεροπορικές δυνάμεις της Luftwaffe που το στήριζαν στη νότια Σοβιετική Ένωση βρέθηκαν σε θέση άμυνας στη νότια Ουκρανία. Περί τα μέσα Αυγούστου, ο Χίτλερ κατάλαβε ότι η επικείμενη σοβιετική επίθεση δεν θα μπορούσε να περιοριστεί στην ανοιχτή στέπα και διέταξε την κατασκευή μιας σειράς οχυρώσεων κατά μήκος της όχθης του Δνείπερου.
Από τη σοβιετική πλευρά, ο Στάλιν ήταν αποφασισμένος να ξεκινήσει μια μεγάλη επίθεση στην Ουκρανία με νοτιοδυτική κατεύθυνση δεδομένης της σταθεροποίησης των επιχειρήσεων στα βόρεια και την ηρεμία νότια, στη Θάλασσα του Αζόφ .
Σχεδίαση Επεξεργασία
Ο σοβιετικός σχεδιασμός Επεξεργασία
Η επιχείρηση ξεκίνησε στις 26 Αυγούστου 1943. Οι μεραρχίες άρχισαν να κινούνται στο μέτωπο των 1400 χιλιομέτρων που εκτείνεται μεταξύ του Σμόλενσκ και της Θάλασσας του Αζόφ. Συνολικά, η επιχείρηση θα εκτελεστεί από 36 συνδυασμένων όπλων, τέσσερεις τεθωρακισμένες και πέντε αεροπορικές στρατιές. 2.650.000 άτομα μπήκαν στις τάξεις για αυτή τη μαζική επιχείρηση. Η επιχείρηση θα χρησιμοποιούσε 51.000 κανόνια και ολμοβόλα 2.400 άρματα μάχης και 2.850 αεροπλάνα.
Ο Δνείπερος είναι το τρίτο μεγαλύτερο ποτάμι στην Ευρώπη, μετά τον Βόλγα και τον Δούναβη . Στο χαμηλότερο τμήμα του, το πλάτος του μπορεί εύκολα να φτάσει τα τρία χιλιόμετρα, και το φράξιμο σε πολλά σημεία το έκανε ακόμη μεγαλύτερο. Επιπλέον, η δυτική του ακτή — αυτή προς κατάληψη — ήταν πολύ υψηλότερη και πιο απότομη από την ανατολική, περιπλέκοντας ακόμη περισσότερο την επίθεση. H απέναντι ακτή είχε επιπρόσθετα μετατραπεί από τη Wehrmacht σε ένα τεράστιο σύμπλεγμα αμυντικών οχυρώσεων.
Αντιμέτωποι με μια τέτοια κατάσταση, οι σοβιετικοί διοικητές είχαν δύο επιλογές. Η πρώτη θα ήταν να κερδίσουν χρόνο για την ανακατάταξη των δυνάμεών τους, τον εντοπισμό προς αξιοποίηση αδύνατων σημείων στο ποτάμι (όχι απαραίτητα στο κάτω μέρος του Δνείπερου), και την επίτευξη αποφασιστικής ρήξης στην άμυνα του εχθρού, περικυκλώνοντας τους γερμανούς στα μετόπισθεν, και αχρηστεύοντας επομένως τη γραμμή άμυνας (όπως είχαν κάνει και οι γερμανοί με τη παράκαμψη της γραμμής Maginot το 1940). Αυτή η επιλογή υποστηρίχθηκε από τον στρατάρχη Ζούκοφ και τον υπαρχηγό του επιτελείου, A.I. Antonov, ο οποίος αναλογιζόταν τις σημαντικές απώλειες στη σκληρή Μάχη του Kursk . Η δεύτερη επιλογή θα ήταν η μαζική επίθεση άμεσα, πλήττοντας τον Δνείπερο σε ένα ευρύ μέτωπο. Αυτή η επιλογή δεν θα άφηνε περιθώρια προετοιμασίας στους γερμανούς υπερασπιστές, αλλά θα οδηγούσε σε πολύ περισσότερα θύματα από ό,τι μια επιτυχημένη επιχείρηση στα μετόπισθεν του εχθρού. Αυτή η δεύτερη επιλογή υποστηρίχθηκε από τον Στάλιν λόγω της ανησυχίας ότι η γερμανική πολιτική «καμένης γης» θα μπορούσε να καταστρέψει αυτή τη περιοχή εάν ο Κόκκινος Στρατός δεν προχωρούσε αρκετά γρήγορα.
Η Στάβκα (η σοβιετική υψηλή διοίκηση) υιοθέτησε τη δεύτερη επιλογή. Αντί για βαθιά διείσδυση και περικύκλωση, ο Σοβιετικοί θέλησαν να κάνουν πλήρη χρήση των ανταρτικών ομάδων (παρτιζάνων) στη περιοχή για τη διατάραξη των γραμμών εφοδιασμού από τη Γερμανία, παρεμποδίζοντας την αποστολή ενισχύσεων ή την αφαίρεση σοβιετικών βιομηχανικών εγκαταστάσεων στην περιοχή. Η Στάβκα θέλησε επίσης η προέλαση των σοβιετικών δυνάμεων να είναι ταχεία για την αποτροπή πιθανών πυρκαγιών καμένης γης από τον γερμανικό στρατό.
Η επίθεση πραγματοποιήθηκε σε μέτωπο 300 χιλιομέτρων σχεδόν ταυτόχρονα. Όλα τα διαθέσιμα μέσα μεταφοράς έπρεπε να χρησιμοποιηθούν για τη μεταφορά των επιτιθέμενων στην απέναντι ακτή, συμπεριλαμβανομένων των μικρών αλιευτικών σκαφών και των αυτοσχέδιων σχεδιών βαρελιών και δέντρων (όπως αυτό της φωτογραφίας). Η προετοιμασία του εξοπλισμού για τη διάβαση του ποταμού περιπλέχθηκε περαιτέρω από τη γερμανική στρατηγική καμένης γης με την πλήρη καταστροφή όλων των σκαφών και δομικών υλικών στην περιοχή. Το κρίσιμο ζήτημα θα ήταν προφανώς ο βαρύς εξοπλισμός. Χωρίς αυτόν, τα προγεφυρώματα, δεν θα στέκονταν για πολύ.
Ο γερμανικός σχεδιασμός Επεξεργασία
Η εντολή κατασκευής του αμυντικού συγκροτήματος Δνείπερου, γνωστό ως "Ανατολικό Τείχος", εκδόθηκε στις 11 Αυγούστου 1943 και άρχισε να εκτελείται αμέσως.
Οχυρώσεις ανεγέρθηκαν κατά μήκος του Δνείπερου. Ωστόσο, δεν υπήρχε ελπίδα να ολοκληρωθεί μια τόσο εκτεταμένη αμυντική γραμμή στο σύντομο διαθέσιμο χρόνο. Επομένως, η ολοκλήρωση του "Ανατολικού Τείχους" δεν ήταν ομοιόμορφη ως προς την πυκνότητα και το βάθος των οχυρώσεων. Αντ 'αυτού, επικεντρώθηκε σε περιοχές όπου πιθανότατα θα γίνονταν απόπειρα διέλευσης από σοβιετική επίθεση, όπως κοντά στο Κρέμεντσουκ, τη Ζαπορίζια και τη Νικόπολη .
Επιπλέον, στις 7 Σεπτεμβρίου 1943, οι δυνάμεις των SS και η Wehrmacht έλαβαν εντολές για την εφαρμογή πολιτικής καμένης γης, αφαιρώντας από τις περιοχές που έπρεπε να εγκαταλείψουν οτιδήποτε θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τη σοβιετική πολεμική προσπάθεια.
Περιγραφή της στρατηγικής επιχείρησης Επεξεργασία
Αρχική επίθεση Επεξεργασία
Παρά την μεγάλη υπεροχή του Κόκκινου Στρατού σε αριθμούς, η επίθεση δεν ήταν καθόλου εύκολη. Η γερμανική άμυνα ήταν άγρια και γίνονταν μάχες σε κάθε πόλη. Η Wehrmacht έκανε εκτεταμένη χρήση οπισθοφυλακών, αφήνοντας μικρές ομάδες στρατιωτών σε κάθε πόλη και σε κάθε λόφο, επιβραδύνοντας τη σοβιετική επίθεση.
Η πρόοδος της επίθεσης Επεξεργασία
Τρεις εβδομάδες μετά την έναρξη της επίθεσης, και παρά τις μεγάλες απώλειες από τη Σοβιετική πλευρά, κατέστη σαφές ότι οι Γερμανοί δεν μπορούσαν να ελπίζουν στη συγκράτηση της σοβιετικής επίθεσης στο επίπεδο, ανοιχτό έδαφος των στεπών, όπου υπερισχύει η αριθμητική δύναμη του Κόκκινου Στρατού. Ο Manstein ζήτησε έως και 12 νέες μεραρχίες ελπίζοντας ότι έτσι θα συγκρατούσε τη σοβιετική επίθεση - αλλά οι γερμανικές εφεδρείες ήταν επικίνδυνα μικρές.
Στις 15 Σεπτεμβρίου 1943, ο Χίτλερ διέταξε τη Νότια Ομάδα Στρατιών να υποχωρήσει στη γραμμή άμυνας του Δνείπερου. Η μάχη για την Πολτάβα ήταν ιδιαίτερα πικρή. Η πόλη ήταν οχυρωμένη και η φρουρά της ήταν καλά προετοιμασμένη. Μετά από λίγες ασαφείς ημέρες που επιβράδυναν πολύ τη σοβιετική επίθεση, ο στρατάρχης Konev αποφάσισε να παρακάμψει την πόλη και να σπεύσει προς το Δνείπερο. Μετά από δύο μέρες βίαιων οδομαχειών, η φρουρά της Πολτάβα παρακάμφθηκε. Προς το τέλος του Σεπτεμβρίου 1943, οι σοβιετικές δυνάμεις είχαν φτάσει στο κάτω μέρος του Δνείπερου.
Η επιχείρηση με τις αερομεταφορές Επεξεργασία
(Το παρακάτω κείμενο βασίζεται, σε μεγάλο βαθμό, σε μια αφήγηση των γεγονότων από τον Glantz [1] αλλά και από τον Staskov.[2] )
Ο Στάβκα απέσπασε τη 3η στρατιά τεθωρακισμένων του Κεντρικού Μετώπου στο μέτωπο του Voronezh για να ανακόψει την οπισθοχώρηση των εξασθενούμενων γερμανών προς τον Δνείπερο, και να περισώσει έτσι τη σοδειά από τη γερμανική πολιτική καμένης γης, επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα στρατηγικά ή τακτικά προγεφυρώματα στο ποτάμι προτού καταφέρει τη σταθεροποίησή της εκεί η γερμανική άμυνα. Η 3η στρατιά τεθωρακισμένων, προελαύνοντας ακάθεκτα, έφτασε στο ποταμό το βράδυ της 21-22 Σεπτεμβρίου και, στις 23, οι σοβιετικές δυνάμεις πεζικού τον διέσχισαν κολυμπώντας και χρησιμοποιώντας αυτοσχέδιες σχεδίες για την εξασφάλιση μικρών, εύθραυστων προγυφερωμάτων, αντιμετωπιζόμενων μόνο από 120 γερμανούς υποψήφιους έφεδρους αξιωματικούς στο Cherkassy και τη 19η μεραρχία αναγνώρισης Panzer. Αυτές οι δυνάμεις ήταν οι μόνες γερμανικές εντός των 60 χιλιομέτρων του βρόχου του Δνείπερου. Μόνο μια βαριά αεροπορική επίθεση των γερμανών και η έλλειψη εξοπλισμού γεφύρωσης εμπόδισαν τα σοβιετικά βαριά όπλα να διασχίσουν και να επεκτείνουν τα προγεφυρώματα.
Οι Σοβιετικοί, διαισθανόμενοι τη κρισιμότητα της κατάστασης, διέταξαν μια βιαστική αεροπορική επίθεση αλεξιπτωτιστών για να αυξήσουν το μέγεθος του προγεφυρώματος πριν οι Γερμανοί προλάβουν να αντεπιτεθούν. Στις 21, οι 1η, 3η, και 5η επίλεκτες αερομεταφερόμενες ταξιαρχίες του Μετώπου Voronezh κλήθηκαν να έχουν εξασφαλίσει επειγόντως μέχρι τις 23 του μήνα μια περίμετρο πλάτους 15 έως 20 χλμ. και βάθους 30 χλμ. εντός του βρόγχου του Δνείπερου μεταξύ Kaniv και Rzhishchev, καθώς οι επίγειες δυνάμεις του Μετώπου προσπαθούσαν να διασχίσουν το ποτάμι.
Η άφιξη των αλεξιπτωτιστών στα αεροδρόμια ήταν αργή, επιβάλλοντας, στις 23, καθυστέρηση μιας ημέρας και παράλειψη της 1ης Ταξιαρχίας από το σχέδιο, με συνέπεια τη πρόκληση χάους στα δίκτυα της διοίκησης. Οι εντολές αλλαγής της αποστολής κατέληξαν τελικά στους διοικητές των λόχων, στις 24, μόλις 15 λεπτά πριν οι μονάδες τους, που δεν είχαν ακόμη εφοδιαστεί με ξιφολόγχες, αντιαρματικές νάρκες, ή ενισχυμένα αδιάβροχα για τους νυχτερινούς παγετούς το φθινόπωρο, συγκεντρωθούν στα αεροδρόμια. Λόγω του καιρού, δεν είχαν φτάσει όλα τα αεροσκάφη στα αεροδρόμια εγκαίρως (αν όχι καθόλου). Επιπλέον, οι περισσότεροι αξιωματικοί ασφάλειας πτήσεων απαγόρευαν τη μέγιστη φόρτωση των αεροσκαφών τους. Λαμβάνοντας υπόψη τα λιγότερα αεροσκάφη (και με χαμηλότερη της αναμενόμενη χωρητικότητα), το κύριο σχέδιο φόρτωσης, αχρηστεύθηκε, και εγκαταλείφθηκε. Πολλοί ασύρματοι και προμήθειες έμειναν πίσω. Στην καλύτερη περίπτωση, θα χρειάζονταν τρεις αερομεταφορές για τη προώθηση των δύο ταξιαρχιών. Μονάδες (που ακόμα έθφαναν με τα υπερφωρτομένα τραίνα), επιβιβάζονταν αποσπασματικά στα αεροσκάφη που επέστρεφαν, τα οποία ανεφοδιάζονταν αργά λόγω των μικρότερων από το αναμενόμενο δοχείων καυσίμων. Εν τω μεταξύ, ήδη φορτωμένα στρατεύματα άλλαζαν αεροπλάνα, όποτε αυτό τους επέτρεπε να πετάξουν νωρίτερα. Η βιασύνη και η έλλειψη καυσίμων παρεμπόδιζαν τον αποτελεσματικό σχηματισμό των αεροσκαφών στον αέρα. Τα περισσότερα αεροσκάφη, μόλις φορτώνονταν και τροφοδοτούνταν με καύσιμα, πετούσαν το ένα πίσω από το άλλο, αντί σε σχηματισμό εναέριου τείχους. Τα κύματα επίθεσης ήταν τόσο ανάμικτα όσο οι μονάδες που μετέφεραν.
Μόλις οι αλεξιπτωτιστές προσγειώνονταν (οι μισοί από τα οποίους δεν είχαν πηδήσει ποτέ, εκτός από τους πύργους εκπαίδευσης), ενημερώνονταν για τους στόχους τους που δεν είχαν γίνει αρκετά κατανοητοί από τους διμοιρίτες τους οι οποίοι επιπλέον συνέχιζαν να λαμβάνουν νέες εντολές. Εν τω μεταξύ, η σοβιετική αεροφωτογράφηση, που ήταν σε αναστολή για αρκετές ημέρες λόγω κακών καιρικών συνθηκών, δεν είχε εντοπίσει την ισχυρή ενίσχυση της περιοχής, νωρίς εκείνο το απόγευμα. Οι μη-μάχιμοι πιλότοι φορτίων που μετέφεραν τη 3η Ταξιαρχία μέσω του ψιλόβροχου, και που δεν περίμεναν καμία αντίσταση πέρα από τις γραμμές στις όχθες του ποταμού, βρέθηκαν αντίθετα, ανάμεσα σε σφοδρά αντιαεροπορικά από τη 19η Μεραρχία Panzer (που διέρχονταν τυχαία από τη ζώνη ρίψης και η μόνη ένα από τις έξι μεραρχίες και άλλους σχηματισμούς, που είχαν διαταχθεί στις 21, να καλύψουν το κενό μπροστά από τη 3η Στρατιά Τεθωρακισμένων). Τα επικεφαλής αεροσκάφη, δέχτηκαν πυρά από το 73ου Σύνταγμα Panzer Γκεναδιέρων και τμημάτων της 19ης Μεραρχίας Panzer. Μερικοί αλεξιπτωτιστές άρχισαν να ανταποδίδουν πυρά και να ρίχνουν χειροβομβίδες πριν από την προσγείωση. Μέσα στη νύχτα, μερικοί πιλότοι απέφυγαν εντελώς τα τροχιοδεικτικά πυρά, και 13 αεροσκάφη επέστρεψαν στα αεροδρόμια χωρίς να έχουν κάνει ρίψεις. Ενώ ο στόχος ήταν ρίψη σε μια ανυπεράσπιστη ζώνη έκτασης 10 επί 14 χλμ., οι Σοβιετικοί αντίθετα πέτυχαν ρίψη σε ζώνη 30 με 90 χλμ. εντός περιοχής ταχέως μετακινούμενων γερμανικών δυνάμεων.
Στο έδαφος, οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν λευκά αλεξίπτωτα ως φάρους για να κυνηγήσουν και να σκοτώσουν αποδιοργανωμένες ομάδες αλεξιπτωτιστών και για τη περισυλλογή και καταστροφή εναέριων προμηθειών. Τα έγγραφα που έπεσαν στα χέρια των Γερμανών τους οδήγησαν στους στόχους των αλεξιπτωτιστών πριν από αυτούς.
Πίσω στα σοβιετικά αεροδρόμια, η έλλειψη καυσίμων επέτρεψε μόνο 298 από τις 500 προγραμματισμένες εξορμήσεις, αφήνοντας 2.017 αλεξιπτωτιστές και αντιαρματικό εξοπλισμό στα μετόπισθεν. Από τους 4.575 αλεξιπτωτιστές που έπεσαν (εβδομήντα τοις εκατό του προγραμματισμένου αριθμού και μόλις 1.525 από την 5η Ταξιαρχία), 2.300 περίπου από αυτούς σχημάτισαν τελικά 43 ad-hoc ομάδες, με αποστολές που εγκαταλείφθηκαν ως ανέφικτες, και περνώντας τον περισσότερο χρόνο τους αναζητώντας προμήθειες που δεν είχαν ακόμη καταστραφεί από τους Γερμανούς. Άλλοι εντάχθηκαν στις εννέα ομάδες παρτιζάνων που δραστηριοποιούνταν στην περιοχή. Περίπου 230 κατάφεραν να ξεφύγουν από τον Δνείπερο επανενούμενοι με το Μέτωπο (ή απλώς είχαν αρχικά πέσει εκεί). Οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους συνελήφθησαν άνετα εκείνη την πρώτη νύχτα ή σκοτώθηκαν την επόμενη μέρα (αν και, εκείνη την πρώτη νύχτα, η 3η επιλαρχία του 73ου Συντάγματος Panzer Γκεναδιέρων, υπέστη σοβαρές απώλειες ενώ εξόντωσε περίπου 150 αλεξιπτωτιστές κοντά στο Grushevo).
Οι Γερμανοί νόμιζαν ότι είχαν ριφθεί 1.500 έως 2.000. αλεξιπτωτιστές. 901 είχαν συλληφθεί και σκοτωθεί τις πρώτες 24 ώρες. Έτσι, αγνόησαν σε μεγάλο βαθμό τους σοβιετικούς αλεξιπτωτιστές, για να αντεπιτεθούν και αναχαιτήσουν τα προγεφυρώματα στο Δνείπερου. Οι Γερμανοί θεώρησαν ότι οι επιχειρήσεις κατά των αλεξιπτωτιστών τελείωσαν στις 26, αν και μικρός αριθμός ευκαιριακών ενεργειών κατά φρουρών, σιδηροδρομικών γραμμών και ηλεκτρικών στηλών πραγματοποιούνταν από απομεινάρια μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου. Λόγω έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού για την εκκαθάριση όλων των περιοχών, τα δάση της περιοχής θα παρέμεναν μια μικρή απειλή.
Οι Γερμανοί χαρακτήρισαν την επιχείρηση μια θεμελιωδώς ορθή ιδέα που καταστράφηκε από την απειρία των ανειδίκευτων σχεδιαστών της (αλλά επαίνεσαν μεμονωμένους αλεξιπτωτιστές για την επιμονή τους, τις δεξιότητες στη λοχομαχία και την έξυπνη χρήση χαρακωμάτων στην αραιά δασώδη βόρεια περιοχή). Ο Στάβκα έκρινε ότι αυτή η δεύτερη (και, τελικά, τελευταία) ρίψη ήταν μια πλήρης αποτυχία. Μαθήματα που νόμιζαν ότι είχαν ήδη μάθει από τη χειμερινή ρίψη στο Viazma δεν βοήθησαν. Δεν θα εμπιστεύονταν ποτέ τον εαυτό τους για να το δοκιμάσουν ξανά.
Ο διοικητής της 5ης Επίλεκτης Αερομεταφερόμενης Ταξιαρχίας, Σιντορκούκ, αποσυρόμενος στα νότια δάση, συγκέντρωσε τελικά μια διοίκηση μεγέθους ταξιαρχίας, με μισούς αλεξιπτωτιστές και μισούς αντάρτες, και βοήθησε με αεροπορική στήριξη τις επιχειρήσεις του 2ου Ουκρανικού Μετώπου στο Δνείπερο κοντά στο Τσερκάσι για να συνδεθεί τελικά με τις δυνάμεις του Μετώπου στις 15 Νοεμβρίου. Οι αερομεταφερθείσες δυνάμεις εκκενώθηκαν μετά από 13 ακόμη ημέρες μάχης, τερματίζοντας μια τρομακτική περίοδο δύο μηνών. Πάνω από εξήντα τοις εκατό δεν επέστρεψε ποτέ.
Η επίθεση διάβασης του Δνείπερου Επεξεργασία
Το πρώτο προγεφύρωμα στη δυτική ακτή του Δνείπερου επιτεύχθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 1943 στη συμβολή των ποταμών Δνείπερου και Πριπιάτ, στο βόρειο τμήμα του μετώπου. Στις 24 Σεπτεμβρίου, δημιουργήθηκε ένα άλλο προγεφύρωμα κοντά στο Dniprodzerzhynsk , ένα άλλο στις 25 Σεπτεμβρίου κοντά στο Dnipropetrovsk και ακόμα ένα άλλο στις 28 Σεπτεμβρίου κοντά στο Kremenchuk. Μέχρι το τέλος του μήνα, είχαν δημιουργηθεί 23 προγεφυρώματα στη δυτική πλευρά, ορισμένα εξ αυτών πλάτους 10 χιλιομέτρων και βάθους 1-2 χιλιομέτρων.
Η διέλευση του Δνείπερου ήταν εξαιρετικά δύσκολη. Οι στρατιώτες χρησιμοποίησαν κάθε διαθέσιμη πλωτή συσκευή για να διασχίσουν τον ποταμό, κάτω από βαριά γερμανικά πυρά και με μεγάλες απώλειες. Μόλις πέρασαν, τα σοβιετικά στρατεύματα έπρεπε να σκάψουν χαντάκια μέσα στις πήλινες χαράδρες που συνθέτουν τη δυτική όχθη του Δνείπερου.
Η σταθεροποίηση των προγεφυρωμάτων Επεξεργασία
Τα γερμανικά στρατεύματα σύντομα ξεκίνησαν βαριές αντεπιθέσεις σε σχεδόν κάθε προγεφύρωμα, αποβλέποντας στον εκμηδενισμό τους πριν μπορέσει να μεταφερθεί βαρύς οπλισμός από την αντίπερα όχθη.
Για παράδειγμα, ο θύλακας στο Borodaevsk, τον οποίο ανέφερε ο Marshal Konev στα απομνημονεύματά του, δέχθηκε βαριά επίθεση τεθωρακισμένων και βομβαρδιστικών που επιτέθηκαν τόσο στον θύλακα όσο και στις ενισχύσεις που διασχίζουν τον ποταμό. Ο αρχιστράτηγος διαμαρτυρήθηκε αμέσως για έλλειψη οργάνωσης στη σοβιετική αεροπορική υποστήριξη, οργάνωσε αεροπορικές περιπολίες για να εμποδίσουν τα βομβαρδιστικά να πλησιάσουν στον θύλακα και διέταξε τη διάθεση περισσότερου πυροβολικού για την αντιμετώπιση των τεθωρακισμένων από την απέναντι ακτή. Όταν η σοβιετική αεροπορία έγινε πιο οργανωμένη και εκατοντάδες κανόνια και εκτοξευτές πυραύλων Katyusha άρχισαν να βάλουν, η κατάσταση άρχισε να βελτιώνεται και προγεφύρωμα τελικά ισχυροποιήθηκε.
Τέτοιες μάχες ήταν συνηθισμένες σε κάθε προγεφύρωμα. Αν και κρατήθηκαν όλα τα προγεφυρώματα, οι απώλειες ήταν τρομερές - στις αρχές Οκτωβρίου, τα περισσότερα τμήματα ήταν μόνο στο 25 έως 50% της ονομαστικής τους ισχύος.
Η επίθεση στον Κάτω Δνείπερο Επεξεργασία
Μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου, οι δυνάμεις στα προγεφυρώματα του κάτω Δνείπερου ήταν αρκετά ισχυρές για να πραγματοποιήσουν μια πρώτη μαζική επίθεση για τη βέβαιη εξασφάλιση της δυτική ακτή του ποταμού στο νότιο τμήμα του μετώπου. Ως εκ τούτου, πραγματοποιήθηκε μια έντονη επίθεση στη γραμμή Kremenchuk - Dnipropetrovsk . Ταυτόχρονα, πραγματοποιήθηκε ένας μεγάλος αντιπερισπασμός στο νότο για να απομακρύνει τις γερμανικές δυνάμεις τόσο από το Κάτω Δνείπερο όσο και από το Κίεβο.
Στο τέλος της επίθεσης, οι σοβιετικές δυνάμεις έλεγχαν ένα προγεφύρωμα πλάτους 300 χιλιομέτρων και βάθους σε πολλά σημεία 80 χιλιομέτρων. Στο νότο, η Κριμαία είχε αποκοπεί από τις υπόλοιπες γερμανικές δυνάμεις. Οποιαδήποτε ελπίδα των Γερμανών να σταματήσει ο Κόκκινος Στρατός στην ανατολική όχθη του Δνείπερου χάθηκε.
Αποτελέσματα Επεξεργασία
Η μάχη του Δνείπερου ήταν μια ακόμα ήττα για τη Wehrmacht που χρειάζονταν τις θέσεις της στο ποτάμι για τη σταθεροποίηση του μετώπου στη Δύση. Ο Κόκκινος Στρατός, που ο Χίτλερ ήλπιζε να συγκρατήσει στο Δνείπερο, εξανάγκασε τη Wehrmacht στην υιοθέτηση αμυντικής στάσης. Το Κίεβο ανακτήθηκε και τα γερμανικά στρατεύματα δεν είχαν τις δυνάμεις να εκμηδενίσουν τα σοβιετικά στρατεύματα στις προγεφυρωτικές περιοχές του Κάτω Δνείπερου. Η δυτική όχθη εξακολουθούσε να είναι στα χέρια της Γερμανίας ως επί το πλείστον, αλλά και οι δύο πλευρές ήξεραν ότι δεν θα διαρκούσε πολύ.
Επιπλέον, η Μάχη του Δνείπερου απέδειξε τη δύναμη του σοβιετικού αντάρτικου κινήματος. Η επιχείρηση " σιδηροδρομικός πόλεμος " που πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 1943 έπληξε πολύ σοβαρά τη γερμανική εφοδιαστική γραμμή, δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα εφοδιασμού.
Παρεμπιπτόντως, μεταξύ 28 Νοεμβρίου και 1ης Δεκεμβρίου 1943 πραγματοποιήθηκε το συνέδριο Τεχεράνης μεταξύ των Γουίνστον Τσόρτσιλ, Φράνκλιν Δ. Ρούσβελτ και Στάλιν. Η Μάχη του Δνείπερου, μαζί με άλλες μεγάλες επιθέσεις που πραγματοποιήθηκαν το 1943, σίγουρα έδωσε στον Στάλιν κυρίαρχη θέση για διαπραγματεύσεις με τους Συμμάχους του.
Η σοβιετική επιτυχία κατά τη διάρκεια αυτής της μάχης δημιούργησε τις προϋποθέσεις της επίθεσης Δνείπερου-Καρπαθίων που ακολούθησε στη δεξιά πλευρά της Ουκρανίας, η οποία ξεκίνησε στις 24 Δεκεμβρίου 1943 από το προγεφύρωμα δυτικά του Κίεβου το οποίο δημιούργησε η μάχη του Δνείπερου.[3] Η επίθεση έφερε τον Κόκκινο Στρατό από τον Δνείπερο μέχρι τη Γαλικία ( Πολωνία ), τα Καρπάθια Όρη και τη Ρουμανία, με τη Στρατιωτική Ομάδα Νότου να χωρίζεται σε δύο μέρη - βόρεια και νότια των Καρπαθίων.
Σοβιετικές επιχειρησιακές φάσεις Επεξεργασία
Από τη σοβιετική επιχειρησιακή άποψη, η μάχη χωρίστηκε σε μια σειρά διαφορετικών φάσεων και επιθέσεων.
Η πρώτη φάση της μάχης :
- Στρατηγική επίθεση Chernigov-Poltava 26 Αυγούστου 1943 - 30 Σεπτεμβρίου 1943 (Κεντρικά, μέτωπα Voronezh και στέπας)
- Επίθεση Chernigov-Pripyat 26 Αυγούστου - 30 Σεπτεμβρίου 1943
- Επίθεση Sumy – Priluky 26 Αυγούστου - 30 Σεπτεμβρίου 1943
- Επίθεση Poltava-Kremenchug 26 Αυγούστου - 30 Σεπτεμβρίου 1943
- Στρατηγική επίθεση Donbass 13 Αυγούστου - 22 Σεπτεμβρίου 1943 (νοτιοδυτικά και νότια μέτωπα)
- Επίθεση Αερομεταφορών Δνείπερου 24 Σεπτεμβρίου - 24 Νοεμβρίου 1943
Η δεύτερη φάση της λειτουργίας περιλαμβάνει :
- Επίθεση Κάτω Δνείπερου 26 Σεπτεμβρίου - 20 Δεκεμβρίου 1943
- Επίθεση Melitopol 26 Σεπτεμβρίου - 5 Νοεμβρίου 1943
- Επίθεση Ζαπορίζια 10–14 Οκτωβρίου 1943
- Επίθεση Kremenchuκ-Pyatikhatki 15 Οκτωβρίου - 3 Νοεμβρίου 1943
- Επίθεση Dnepropetrovsk 23 Οκτωβρίου - 23 Δεκεμβρίου 1943
- Επίθεση Krivoi Rog 14-21 Νοεμβρίου 1943
- Επίθεση Apostolovo 14 Νοεμβρίου - 23 Δεκεμβρίου 1943
- Επίθεση Nikopol 14 Νοεμβρίου - 31 Δεκεμβρίου 1943
- Επίθεση Aleksandriia-Znamenka 22 Νοεμβρίου - 9 Δεκεμβρίου 1943
- Επίθεση Krivoi Rog 10-19 Δεκεμβρίου 1943
- Στρατηγική επιθετική επιχείρηση του Κιέβου (Οκτώβριος) (1–24 Οκτωβρίου 1943)
- Επιθετική επιχείρηση του Chernobyl-Radomysl (1-4 Οκτωβρίου 1943)
- Αμυντική επιχείρηση του Chernobyl-Gornostaipol (3-8 Οκτωβρίου 1943)
- Επιθετική επιχείρηση Lyutezh (11–24 Οκτωβρίου 1943)
- Επιθετική επιχείρηση Bukrin (12–15 Οκτωβρίου 1943)
- Επιθετική επιχείρηση Bukrin (21–24 Οκτωβρίου 1943)
- Στρατηγική επίθεση στο Κίεβο 3–13 Νοεμβρίου 1943
- Αντίθεση του Rauss 'Νοέμβριος 1943
- Στρατηγική άμυνα του Κιέβου 13 Νοεμβρίου - 22 Δεκεμβρίου 1943
βιβλιογραφικές αναφορές Επεξεργασία
Αναφορές Επεξεργασία
- ↑ The History of Soviet Airborne Forces, Chapter 8, Across The Dnieper (September 1943), by David M. Glantz, Cass, 1994. (portions online)
- ↑ 1943 Dnepr airborne operation: lessons and conclusions Military Thought, July 2003, by Nikolai Viktorovich Staskov. (online) See ref at Army (Soviet Army) under 40th Army entry.
- ↑ Грылев А.Н. Днепр-Карпаты-Крым. Освобождение Правобережной Украины и Крыма в 1944 году. Москва: Наука, 1970, p. 19.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Frieser, Karl-Heinz· Schmider, Klaus (2007). Die Ostfront 1943/44 – Der Krieg im Osten und an den Nebenfronten (στα German). VIII. München: Deutsche Verlags-Anstalt. ISBN 978-3-421-06235-2. Frieser, Karl-Heinz· Schmider, Klaus (2007). Die Ostfront 1943/44 – Der Krieg im Osten und an den Nebenfronten (στα German). VIII. München: Deutsche Verlags-Anstalt. ISBN 978-3-421-06235-2. Frieser, Karl-Heinz· Schmider, Klaus (2007). Die Ostfront 1943/44 – Der Krieg im Osten und an den Nebenfronten (στα German). VIII. München: Deutsche Verlags-Anstalt. ISBN 978-3-421-06235-2.
- David M. Glantz, Jonathan M. House, When Titans Clashed: How the Red Army σταμάτησε τον Χίτλερ, University Press of Kansas, 1995
- Nikolai Shefov, Ρωσικοί αγώνες, Lib. Στρατιωτική Ιστορία, Μόσχα, 2002
- Ιστορία του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, 1941 - 1945. Μόσχα, 1963
- John Erickson, Barbarossa: The Axis and the Allies, Edinburgh University Press, 1994
- Χάρισον, Ρίτσαρντ. (2018) Η μάχη του Ντνπρ: Η αναγκάση του ανατολικού τείχους του κόκκινου στρατού, Σεπτέμβριος – Δεκέμβριος 1943 . Helion and Company. (ISBN 978-1912174171) ISBN 978-1912174171
- Marshal Konev, Σημειώσεις ενός αρχηγού, Science, Μόσχα, 1972.
- Erich von Manstein, Lost Victories, Μόσχα, 1957.