Μάχη των Οχυρών

Μάχη της Γραμμής Μεταξά
	Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα
	Γερμανικό άρμα μάχης (πιθανώς Renault R35) φλέγεται, χτυπημένο από πυρά του Ελληνικού Πυροβολικού
Χρονολογία	6-9 Απριλίου 1941
Τόπος	Ελληνοβουλγαρικά σύνορα
Έκβαση	Νίκη των Ελλήνων
Αντιμαχόμενοι
Ναζιστική Γερμανία	Ελλάδα
Ηγετικά πρόσωπα
Βίλχελμ Λιστ	Κωνσταντίνος Θ. Μπακόπουλος
Δυνάμεις
2 ορεινές ταξιαρχίες; 3 διμοιρίες πεζικού; 650 αεροσκάφη[εκκρεμεί παραπομπή]	65.110 στρατιώτες[εκκρεμεί παραπομπή]
Απώλειες
1400+ νεκροί[εκκρεμεί παραπομπή]; 192+ αγνοούμενοι[εκκρεμεί παραπομπή]; 2.403+ τραυματίες[εκκρεμεί παραπομπή]	άγνωστος

Η Μάχη των Οχυρών ή αλλιώς Μάχη της Γραμμής Μεταξά ήταν η πρώτη μάχη της Γερμανικής εισβολής στην Ελλάδα. Διεξήχθη ανατολικά του Στρυμόνα ποταμού, στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Διάρκεσε 3 ημέρες από τις 6 έως τις 9 Απριλίου του 1941 και έληξε με νίκη των Ελλήνων.

Αίτια της γερμανικής εισβολής στην Ελλάδας

Αιτία της εκστρατείας ήταν η αποτυχημένη ιταλική εισβολή στην Ελλάδα στις 28 Οκτωβρίου 1940. Οι αλλεπάλληλες ήττες και υποχωρήσεις του Ιταλικού Στρατού στην Αλβανία ανάγκασαν τους Γερμανούς να παρέμβουν με την Επιχείρηση Μαρίτα.

Η Γερμανία προσπάθησε στην εισβολή να συμμετάσχουν και οι βόρειοι γείτονες της Ελλάδας. Έτσι η Βουλγαρία και η Γιουγκοσλαβία υπέγραψαν το Τριμερές Σύμφωνο συμμαχίας. Η Βουλγαρία συμφώνησε να επιτρέψει τη διέλευση των γερμανικών στρατευμάτων, αν και τα βουλγαρικά στρατεύματα δεν θα συμμετείχαν στον αγώνα. Η Γιουγκοσλαβία συμφώνησε επίσης, αλλά ένα πραξικόπημα ανέτρεψε τη γιουγκοσλαβική κυβέρνηση. Παρά το γεγονός ότι η νέα κυβέρνηση δεν κατήγγειλε το Τριμερές Σύμφωνο, ο Χίτλερ αποφάσισε να επιτεθεί και στη Γιουγκοσλαβία.

Η Γραμμή Μεταξά

Η οχύρωση της περιοχής, ανεπίσημα γνωστή ως Γραμμή Μεταξά, σχεδιάστηκε ως αμυντικό μέτρο κατά της Βουλγαρίας καθώς η τελευταία είχε αρνηθεί να υπογράψει το Βαλκανικό Σύμφωνο (1934) με το οποίο η Ελλάδα, η Γιουγκοσλαβία, η Τουρκία και η Ρουμανία συμφώνησαν στη διατήρηση της υπάρχουσας γεωπολιτικής κατάστασης (στάτους κβο) στην περιοχή, μετά τον Πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Η Γραμμή Μεταξά ήταν σειρά από ανεξάρτητα οχυρά κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων, τα οποία χτίστηκαν πάνω στις πιθανές διόδους εισβολής. Κάθε φρούριο ανήκε στη μεραρχία ή ταξιαρχία που έλεγχε τον αντίστοιχο τομέα των συνόρων. Οι οχυρώσεις χτίστηκαν με τα πενιχρά μέσα που μπορούσε να συγκεντρώσει η Ελλάδα, και αξιοποιούσαν στο έπακρο τη μορφολογία του εδάφους και τον υπάρχοντα οπλισμό: στα πολυβολεία και πυροβολεία προσαρμοζόταν κάθε διαθέσιμο είδος πολυβόλου και πυροβόλου πεδινού ή ορειβατικού αντίστοιχα. Ετσι, παρά τη σφοδρότητα των μαχών, οι απώλειες των ελληνικών δυνάμεων ήταν σχετικά χαμηλές: Συνολικά δεν ξεπέρασαν τους 1.000 αξιωματικούς και οπλίτες^[1]. Η κατασκευή άρχισε το 1936, ωστόσο το 1941 η γραμμή ήταν ακόμα ελλιπής.

Αντίπαλες δυνάμεις

Γερμανία

Η γερμανική δύναμη που εισέβαλλε στην Ελλάδα ήταν η 12η Στρατιά υπό τον Στρατάρχη Βίλχελμ Λιστ, με συνολικά 18 μεραρχίες και άλλα τμήματα^[2]. Από αυτά, επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν κατά της Γραμμής Μεταξά τα Σώματα Στρατού XVIII και XXX:

XVIII Ορεινό Σώμα Στρατού (Αντιστράτηγος Franz Böhme )

2η Μεραρχία Πάντσερ (Αντιστράτηγος Rudolf Veiel )
5η Ορεινή Μεραρχία (Υποστράτηγος Julius Ringel )
6η Ορεινή Μεραρχία (Υποστράτηγος Ferdinand Schörner )
72η Μεραρχία Πεζικού (Υποστράτηγος Philipp Müller-Gebhard )
125ο Σύνταγμα Πεζικού (Συνταγματάρχης Erich Petersen )

XXX Σώμα Στρατού (Αντιστράτηγος Otto Hartmann )

50η Μεραρχία Πεζικού (Υποστράτηγος Karl Adolf Hollidt )
164η Μεραρχία Πεζικού (Υποστράτηγος Josef Folttmann)

XL Τεθωρακισμένο Σώμα Στρατού(Αντιστράτηγος Στούμμε)

9η Τεθωρακισμένη Μεραρχία
73η Μεραρχία Πεζικού
Ταξιαρχία SS "Σωματοφυλακή Αδόλφου Χίτλερ"

Ελλάδα και Γιουγκοσλαβία

Οι ελληνικές μονάδες που ήταν υπεύθυνες για τη Γραμμή Μεταξά ήταν το Τμήμα Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας υπό τον Αντιστράτηγο Κωνσταντίνο Μπακόπουλο και η ανεξάρτητη Ταξιαρχία του Έβρου υπό τον Υποστράτηγο Ιωάννη Ζήση:

Τμήμα Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας (Αντιστράτηγος Κωνσταντίνος Θ. Μπακόπουλος)

Ομάδα Μεραρχιών (Αντιστράτηγος Παναγιώτης Δέδες)
- 18η Μεραρχία Πεζικού (Υποστράτηγος Λεωνίδας Στεργιόπουλος)
  - 70ο, 81ο, 91ο Συντάγματα Πεζικού (Σύνολο: έξι τάγματα, πέντε οχυρά, 52 πυροβόλα)
- 14η Μεραρχία Πεζικού (Υποστράτηγος Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου)
  - 41ο, 73ο Συντάγματα Πεζικού (Σύνολο: επτά τάγματα, οκτώ οχυρά, 90 πυροβόλα)
7η Μεραρχία Πεζικού (Υποστράτηγος Χρήστος Ζωιόπουλος)
- 26ο, 71ο, 92ο Συντάγματα Πεζικού (10 τάγματα, έξι οχυρά, 76 πυροβόλα)
Ταξιαρχία Πεζικού Νέστου (Συνταγματάρχης Αναστάσιος Καλής)
- 37ο, 93ο Συντάγματα Πεζικού (Σύνολο: 5 τάγματα, ένα οχυρό, 16 πυροβόλα)
Ταξιαρχία Πεζικού Έβρου (Υποστράτηγος Ιωάννης Ζήσης)
- Συνοριακά Τάγματα Σουφλίου, Κομοτηνής και Πυθίου (Σύνολο: επτά τάγματα, ένα οχυρό)
19η Μηχανοκίνητη Μεραρχία Πεζικού στο Κιλκίς(Υποστράτηγος Νικόλαος Λιούμπας)
- 191ο, 192ο, 193ο Μηχανοκίνητα Τάγματα, Απόσπασμα Κρουσίων (Σύνολο: τρία τάγματα μικρών βρετανικών τεθωρακισμένων με πολυβόλο και ιταλικών ελαφρών αρμάτων(λάφυρα της Αλβανίας) , τρία μηχανοκίνητα τάγματα, το 2ο Σύνταγμα Ιππικού, 36 πυροβόλα)
Η γιουγκοσλαβική δύναμη που θα συνεργαζόταν με το Τμήμα Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας ήταν η 20ή Μεραρχία Πεζικού «Bregalnička» (Αντιστράτηγος Dragutin Zivanovic)
- 23ο, 28ο, 49ο Συντάγματα Πεζικού, 20ο Σύνταγμα Πυροβολικού.

Ταξιαρχία Έβρου και Οχυρό Νυμφαία

Το οχυρό «Νυμφαία» υπερφαλαγγίσθηκε αλλά συνέχισε να αμύνεται. Η Ταξιαρχία Έβρου μαζί με 200 αξιωματικούς και υπαξιωματικούς της Χωροφυλακής, μετά την ανακωχή, πέρασε στην Τουρκία, βάσει προπολεμικών συμφωνιών, όπου αφοπλίσθηκε. Ο διοικητής αυτοκτόνησε και οι περισσότεροι άνδρες προωθήθηκαν μέ μέριμνα των Τούρκων στη Μέση Ανατολή, οι υπόλοιποι στα νησιά του Αιγαίου.^[3]. Οι τραυματίες από τη γερμανική επίθεση στον τομέα μεταφέρθηκαν για περίθαλψη στην Τουρκία^[4].

Παραπομπές

↑ Παπαγεωργίου, Γεώργιος, Αρχίατρος (1983). Η Υγειονομική Υπηρεσία του Στρατού κατά τον Πόλεμο του 1940-41. Αθήνα: Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, Γενικό Επιτελείο Στρατού. σελ. 144.
↑ Ελευθεριάδης, Περικλής, Συνταγματάρχης Πεζικού (1956). Αγώνες εις την ανατολικήν Μακεδονίαν και την Δυτικήν Θράκην. ΑΘΗΝΑ: Διεύθυνση ΙστορίαςΣτρατού, Γενικό Επιτελείο Στρατού. σελ. 118.
↑ Πάγκαλος, Βλάσιος, Ταξίαρχος και Μαργαρίτα Τσιμπουξή-Τασιοπούλου (1990). Αγώνες και Νεκροί του Ελληνικού Στρατού 1940-45. Αθήνα: Γενικό Επιτελείο Στρατού. σελ. 11.
↑ Παπαγεωργίου, Γεώργιος, Αρχίατρος (1983). H Yγειονομική Υπηρεσία τού Στρατού κατά τον Πόλεμο 1940-41. Αθήνα: Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού. σελ. 144.

Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Battle of Metaxas Line της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες).

Αυτό το λήμμα σχετικά με ένα ιστορικό θέμα χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.

[1] Παπαγεωργίου, Γεώργιος, Αρχίατρος (1983). Η Υγειονομική Υπηρεσία του Στρατού κατά τον Πόλεμο του 1940-41. Αθήνα: Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, Γενικό Επιτελείο Στρατού. σελ. 144.

[2] Ελευθεριάδης, Περικλής, Συνταγματάρχης Πεζικού (1956). Αγώνες εις την ανατολικήν Μακεδονίαν και την Δυτικήν Θράκην. ΑΘΗΝΑ: Διεύθυνση ΙστορίαςΣτρατού, Γενικό Επιτελείο Στρατού. σελ. 118.

[3] Πάγκαλος, Βλάσιος, Ταξίαρχος και Μαργαρίτα Τσιμπουξή-Τασιοπούλου (1990). Αγώνες και Νεκροί του Ελληνικού Στρατού 1940-45. Αθήνα: Γενικό Επιτελείο Στρατού. σελ. 11.

[4] Παπαγεωργίου, Γεώργιος, Αρχίατρος (1983). H Yγειονομική Υπηρεσία τού Στρατού κατά τον Πόλεμο 1940-41. Αθήνα: Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού. σελ. 144.

[1]

[2]

[3]

[4]