Μηνάς Χατζημηνάς

Κύπριος παιδίατρος

Ο Μηνάς Γ. Χατζημηνάς ήταν Κύπριος παιδίατρος.

Μηνάς Χατζημηνάς
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Μηνάς Χατζημηνάς (Ελληνικά)
Γέννηση15  Ιανουαρίου 1920
Άγιος Αμβρόσιος Κερύνειας
Θάνατος11  Ιανουαρίου 2012
Λευκωσία
Χώρα πολιτογράφησηςΚύπρος
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαΕλληνικά
Ομιλούμενες γλώσσεςΕλληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταπαιδίατρος

Γεννήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 1920 στο χωριό Άγιος Αμβρόσιος της επαρχίας Κερύνειας. Ο πατέρας του Γεώργιος Χατζημηνάς, δικηγόρος, καταγόταν από την Ακανθού.[1] Αποφοίτησε από το Παγκύπριο Γυμνάσιο στη Λευκωσία το 1937[2] και από την ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ το 1951.[3] Εργάστηκε σε αριθμό νοσοκομείων της Μεγάλης Βρετανίας, μεταξύ των οποίων και το νοσοκομείο αναφοράς Great Ormond Street στο Λονδίνο[4][5] Υπηρέτησε ως Πρόεδρος της Παιδιατρικής Εταιρείας Κύπρου (ΠΕΚ), Διευθυντής της Παιδιατρικής Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας και του Κέντρου Θαλασσαιμίας (Μεσογειακής Αναιμίας). Διετέλεσε επίσης γιατρός του Παιδικού Αναρρωτηρίου του Κυπριακού Ερυθρού Σταυρού. Παντρεύτηκε τη Μαίρη Χέλεν Κιλκόιν (Kilcoyne) από την Ιρλανδία και έκαναν δύο παιδιά , τον Ιωάννη και τον Γιώργο. Απεβίωσε στίς 11 Ιανουαρίου 2012 αφήνοντας πίσω του μεγάλο και σημαντικό επιστημονικό και κοινωνικό έργο.[6]

Διευθυντής της Παιδιατρικής Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας Επεξεργασία

Με την ανεξαρτησία και την ίδρυση το 1960 της Κυπριακής Δημοκρατίας ο Μηνάς Χατζημηνάς διορίστηκε Διευθυντής της Παιδιατρικής Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας[7][5]. Αναβάθμισε το επίπεδο της παιδιατρικής φροντίδας στην Κύπρο καί κατέστησε δυνατή τη διενέργεια επεμβάσεων από ειδικούς γιατρούς, όπως ο θωρακοχειρουργός Αντρέας Δημητριάδης[8]. Στο βιβλίο του «Τα Ιατρικά Κύπρια» ο Δρ. Δημητριάδης έγραψε ότι οι πρωτοποριακές επεμβάσεις θα ήταν αδύνατες χωρίς την προεγχειρητική και μετεγχειρητική αγωγή του Παιδιατρικού τμήματος.[9]

Ο Δρ. Χατζημηνάς διορίστηκε στην επιτροπή του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου (ΠΙΣ) πού σκοπό είχε τη μελέτη της Ηπατίτιδας Β΄ στην Κύπρο [10] και είχε ηγετικό ρόλο στην προετοιμασία και εφαρμογή του προγράμματος καταπολέμησης της Ηπατίτιδας Β' όσο και του AIDS[5]. Λόγω του προγράμματος αυτού δημιουργήθηκε το τμήμα Ιογενών Παθήσεων στο Μακάριο Νοσοκομείο.[11] Η καταγραφή των επιδημιολογικών χαρακτηριστικών του ιού της Ηπατίτιδας Β[12] και του προληπτικού εμβολιασμού.[13] ήταν ιδιαίτερα σημαντικά.  

Αναμίχθηκε σε συνδικαλιστικά θέματα του κλάδου του, καθώς και του δημόσιου τομέα ως Πρόεδρος του Κλάδου Κυβερνητικών Γιατρών και Αντιπρόεδρος της Παγκύπριας Συνομοσπονδίας Δημοσίων Υπαλλήλων[11].

Ιδρυτικό μέλος και πρώτος Πρόεδρος της Παιδιατρικής Εταιρείας Κύπρου Επεξεργασία

Στις 29 Ιανουαρίου 1969 ιδρύθηκε η Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου. (ΠΕΚ) με πρωτοστάτη τον Μηνά Χατζημηνά, ο οποίος και εκλέχθηκε πρώτος Πρόεδρος[14][15], θέση που διατήρησε μέχρι το 1991.[16] Κατέστησε την ΠΕΚ σώμα που εκφράζει τους Παιδίατρους σε θέματα που αφορούν το παιδί, ενεργώντας στον χώρο της επιστήμης και της γνώσης.[17] Η ίδρυση της ΠΕΚ και η ένταξή της στην Ένωση Μεσανατολικών και Μεσογειακών Παιδιατρικών Εταιρειών (UMEMPS) θεωρήθηκε εθνική ανάγκη και με τη βοήθεια της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρείας η προσπάθεια του καρποφόρησε.[18]Στα 22 χρόνια της θητείας του οργάνωσε μεγάλο αριθμό συνεδρίων, προώθησε τους εμβολιασμούς και το βιβλιάριο υγείας.[16] Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η διοργάνωση του 11ου Πανελλήνιου Παιδιατρικού συνεδρίου τον Ιούνιο του 1973.[19] Το ψηλό επιστημονικό επίπεδο, η μεγάλη προσπάθεια της επιστημονικής επιτροπής και η Υψηλή Παρουσία του Αρχιεπισκόπου και Προέδρου της Δημοκρατίας Μακαρίου του ΙΙΙ είχαν ως αποτέλεσμα την μεγάλη επιτυχία του συνεδρίου.[20] Στήριζε αξιόλογες προσπάθειες στην αναβάθμιση της ιατρικής φροντίδας και περίθαλψης, όπως τη δημιουργία και τη λειτουργία του Ιδρύματος Θεοτόκος του Δρα Αμερίκου Αργυρίου[21]και την πετυχημένη προσπάθεια της Παιδιάτρου Μάρως Σολομού η οποία εξασφάλισε οικονομική στήριξη για την οργάνωση συνεδρίων [22]. Αργότερα η Δρ Σολομού έγινε Πρόεδρος της ΠΕΚ.[23] Ξεκίνησε τον θεσμό του εφημερεύοντα παιδιάτρου.[16] Επιδίωξε τη συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας για το καλό των παιδιών[24]την οποία αποδέχτηκε ο Δρ. Μαρκίδης, διευθυντής ιατρικών υπηρεσιών, με επιστολή του ημερομηνίας 6 Σεπτεμβρίου 1977. Στις 10 Νοεμβρίου 1977 έγινε η πρώτη συνάντηση με θέματα την προληπτική θεραπεία της οστρακιάς, του γενικού εμβολιασμού κατά της ιλαράς και τη διατροφή των παιδιών.[25]

Διευθυντής Κέντρου Θαλασσαιμίας - Συγγραφέας του βιβλίου «Κύπρος και Θαλασσαιμία» Επεξεργασία

Ο τότε Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Τάσσος Παπαδόπουλος έγραψε στον πρόλογο του βιβλίου «Κύπρος και θαλασσαιμία» ότι ο Δρ Μηνάς Χατζημηνάς θεωρείται ο εμπνευστής καί πατέρας τού αγώνα κατά της θαλασσαιμίας.[4]

Το 1969 το Υπουργείο Υγείας ζήτησε από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας να στείλει ειδικό για θέματα Θαλασσαιμίας για να μελετήσει την κατάσταση στην Κύπρο. Το 1971 ήρθε στη Κύπρο ο εξαίρετος επιστήμονας Γιώργος Σταματογιανόπουλος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον στο Σηάτλ (University of Washington in Seattle) και σύμβουλος της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας.[26] Ο καθηγητής εισηγήθηκε όπως ο Δρ Χατζημηνάς αναλάβει το έργο της πρόληψης και θεραπείας της Θαλασσαιμίας. Το κέντρο θαλασσαιμίας Ιδρύθηκε το 1971.[7]. Οι δυο επιστήμονες συνεργάστηκαν για αρκετό καιρό και δημοσίευσαν αριθμό εκθέσεων καί εργασιών[27][28][29][30][31][32] Με βάση τις εκθέσεις αυτές και λαμβάνοντας υπόψη την υψηλή συχνότητα των φορέων, που ήταν τότε 15% για την β-μεσογειακή και 12.5% για την α-μεσογειακή[33] σχεδιάστηκε το Πρόγραμμα καταπολέμησης της Θαλασσαιμίας. Το πρόγραμμα περιλάμβανε δύο τομείς, της πρόληψης και της θεραπείας. Στο τομέα πρόληψης συμπεριλαμβάνονταν η διαφώτιση του κοινού, η πληθυσμιακή εξέταση, η προγαμιαία βεβαίωση, οι γενετικές συμβουλές και η προγεννητική διάγνωση. Στον τομέα θεραπείας προσφέρονταν κλινικές υπηρεσίες μέσω ειδικών κλινικών στα κυβερνητικά νοσοκομεία. Πολύ γρήγορα το πρόγραμμα απέδωσε εντυπωσιακά αποτελέσματα.[34]

Το όραμα του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου να ανεγερθεί Μαιευτικό-Παιδιατρικό Νοσοκομείο ξεκίνησε με το Κέντρο Θαλασσαιμίας. Το κέντρο που εγκαινιάστηκε το 1981 δικαίωσε τις πολύχρονες προσπάθειες του Διευθυντή του Δρα Μηνά Χατζημηνά. Πρέπει να τονιστεί ότι το κόστος ανέλαβε αποκλειστικά η Εκκλησία της Κύπρου. Πολύ σημαντική ήταν η εισαγωγή της Προγαμιαίας Βεβαίωσης αν και δέχτηκε κριτική, κυρίως από ευρωπαϊκούς κύκλους, σε ο,τι αφορά στην πιθανή παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το θέμα αυτό έληξε με την ουσιαστική παρέμβαση του Δρα Χατζημηνά στο δεύτερο συμπόσιο βιοηθικής του Συμβουλίου της Ευρώπης.[35]. Σημαντικό ρόλο στο έργο του Δρ. Χατζημηνά διαδραμάτισε και η σταθερή στήριξη του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου στο να ακολουθήσουν οι πολίτες τις συμβουλές των επιστημόνων.[36]

Σε όλη τη διάρκεια του αγώνα του είχε τη στήριξη του στενού του φίλου Καθηγητή Χρήστου Καττάμη,[17] με τον οποίο συνεργάστηκε στην κλινική αντιμετώπιση αλλά και στην έρευνα.[37][38] Μεγάλη επίσης θεωρούσε την προσφορά του Πάνου Εγγλέζου,[39] Προέδρου του Παγκύπριου Αντιαναιμικού Συνδέσμου[40] και πρώτου Προέδρου της Διεθνούς Ομοσπονδίας Θαλασσαιμίας[41] και της συνεργάτιδας του, Δρος Αντρούλας Ελευθερίου. Σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε και ο Δρ. Μιχάλης Αγκαστινιώτης.[34][42]    

Το βιβλίο του »Κύπρος και Θαλασσαιμία, μια εικονογραφημένη ιστορική αναδρομή» δημοσιεύτηκε το 2004 και αποτελεί μια πλούσια πηγή πληροφοριών για το Κυπριακό πρόγραμμα καταπολέμησης της Θαλασσαιμίας[43]Η αγγλική έκδοση τού βιβλίου «Cyprus and Thalassaemia. An illustrated historical review» δημοσιεύτηκε το 2008.[44]

Ερυθρός Σταυρός Επεξεργασία

Ο Κυπριακός Ερυθρός Σταυρός ίδρυσε το 1957 το Παιδικό Αναρρωτήριο, που στεγαζόταν αρχικ άστο σπίτι του γιατρού Μπέβαν (Bevan) στο Σαϊττά. Σκοπός του αναρρωτηρίου ήταν η περίθαλψη παιδιών με χρόνια προβλήματα όπως νεφρίτιδα, ρευματικό πυρετό και σωματικές αναπηρίες. Υπεύθυνος γιατρός ήταν ο Δρ. Χατζημηνάς, ο οποίος επισκεπτόταν τά παιδία τού αναρρωτηρίου μια φορά την εβδομάδα σε εθελοντική βάση[45] Το 1960 το αναρρωτήριο μεταφέρθηκε σε ιδιόκτητο κτήριο έξω από την Κερύνεια όπου λειτούργησε χωρίς διακοπή μέχρι το 1974, όταν περιήλθε μετά την εισβολή στη κατοχή των Τούρκων[46]. Ο αριθμός των παιδιών μειώθηκε γρήγορα και σταμάτησε να λειτουργεί στο τέλος του 1976[47][48][49] Η Κυπριακή Κυβέρνηση το 1977, παρείχε χρήση γης στα Πολεμίδια, όπου κτίστηκε το καινούργιο αναρρωτήριο, με δωρεά των Ηνωμένων Πολιτείων Αμερικής μέσω της Ύπατης Αρμοστίας των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες. Το παιδικό αναρρωτήριο άρχισε λειτουργία του το 1980 και εγκαινιάστηκε επίσημα στις 8 Μαΐου του 1981 από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Σπύρο Κυπριανού.[49] Ο Δρ. Χατζημηνάς συνέχισε να προσφέρει εθελοντικά τις υπηρεσίες του μέχρι το 2006, όταν παρέδωσε τη σκυτάλη, μετά από δική του εισήγηση, στον παιδίατρο Δρα Μιχάλη Ψιλοΐνη.[50]

Τιμητικές Διακρίσεις Επεξεργασία

Στις 13 Νοεμβρίου 1994 κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Παιδιατρικού Σεμιναρίου, ο τότε Υπουργός Υγείας κ.Μανώλης Χριστοφίδης τίμησε τον Δρα Χατζημηνά για την προσφορά του στα παιδιά της Κυπρου.[51]

Το 1999 στα πλαίσια των εορτασμών για τα 30 χρόνια ίδρυσης της Παιδιατρικής Εταιρείας Κύπρου τιμήθηκε ως ιδρυτής και Πρώτος Πρόεδρος. Το τιμητικό δίπλωμα παρέδωσε ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Παιδιατρικής Εταιρείας καθηγητής Αντρέας Κωνσταντόπουλος[52].

Ανακηρύχθηκε Επίτιμος Πρόεδρος της Παιδιατρικής Εταιρείας[52][5]και Επίτιμο Μέλος του συμβουλίου του Κυπριακού Ερυθρού Σταυρού[49]

Η πρώτη ημερίδα της παιδιατρικής κλινικής του Μακαρίου Νοσοκομείου το 2003 αφιερώθηκε στον Μηνά Χατζημηνά, ο οποίος τιμήθηκε από την τότε Υπουργό Υγείας Ντίνα Ακκελίδου.

Στις 31 Οκτωβρίου 2003 το Υπουργείο Υγείας οργάνωσε εκδήλωση για να τιμήσει τον Δρ Μήνα Χατζημηνά. Στον χαιρετισμό του ο τότε Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Τάσσος Παπαδόπουλος αναφέρθηκε στην πλούσια ιατρική και κοινωνική προσφορά του και στον αδαμάντινο χαρακτήρα του.[11]

Το 2004 τιμήθηκε με το Αριστείο Γραμμάτων, Τεχνών και Επιστημών της Κυπριακής Δημοκρατίας από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Τάσσο Παπαδόπουλο. [53]

Τον Νοέμβριο του 2009 τιμήθηκε για τη διαχρονική προσφορά του στην Παιδιατρική Εταιρεία. Την απονομή έκανε ο καθηγητής Χρήστος Κατάμης[54].

Ο Κυπριακός Ερυθρός Σταυρός τίμησε τον Δρα Χατζημηνα για την πολύχρονη και πολύτιμη προσφορά του στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού έτους εθελοντισμού 2011. Η απονομή έγινε από τον τότε Πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων Γιαννάκη Ομήρου.[55]

Τιμήθηκε επίσης από τους Ιατρικούς Συλλόγους Λεμεσού και Λευκωσίας - Κερύνειας, τον Παγκύπριο Αντιδιαβητικό Σύνδεσμο, τον Παγκύπριο Αντιανεμικό Σύνδεσμο και την Λέσχη Λάιονς.[5]

Την 19η Νοεμβρίου 2021 ο Οργανισμός Κρατικών Νοσηλευτηρίων τίμησε την μνήμη καί το έργο του μετονομάζοντας την Παιδιατρικη πτέρυγα II του Μακαρείου Νοσοκομίου σε Παιδιατρική Πτέρυγα Μηνάς Χατζημηνάς.[56] [[57]

Την 12η Ιουλίου 2022 ο Δήμαρχος Λευκωσιας Κωνσταντινος Γιωρκατζης και το Δημοτικό συμβούλιο Λευκωσιας τίμησαν τον Μηνά Χατζημηνα με το μεταλιο της Λευκωσίας.[61]

Άλλες Δραστηριότητες Επεξεργασία

Ο Δρ. Χατζημηνάς υπήρξε ενεργό μέλος της Φιλοτελικής Εταιρείας Κύπρου.[58] Το 1973 εκλέχθηκε μέλος του συμβουλίου, το 1986 Αντιπρόεδρος και το 1998 Πρόεδρος[59] Το 2002 ανακηρύχθηκε Επίτιμος Πρόεδρος της Φιλοτελικής Εταιρείας Κύπρου.[59] Υπήρξε επίσης ενεργό μέλος της Νομισματικής Εταιρείας Κύπρου[60] και της Λέσχης Ιπποδρομίων Λευκωσίας[5].

Δημοσιεύσεις Επεξεργασία

  • Hadjiminas M G. (1972) Prenatal diagnosis and molecular forms of Thalassaemia in Cyprus (report to the Ministry of Health).
  • Hadjiminas et al. (1977) Epidemiology and the effects of Haemoglobinopathies in families in Cyprus. Medical review of the Greek Army. Vol 11 Appendix1,247-255.
  • Hadjiminas M., Zachariades Z., and Stamatoyannopoulos G., (1979) α-Thalassaemia in Cyprus. Jour Med. Genetics 16 No 5, 363. PMID: 513081.
  • Kan, YE, Dozy, A M, Stamatoyianopoulos, G, Hadjiminas, M G, Zachariades, Z, Furbella, Μ and Cao , A (1979) Molecular basis of Haemoglobin - H disease in the Mediterenean, Blood 54, 1434.
  • M Goosens, A M Dozy, S H Embury, Z Zachariades, M G Hadjiminas, G Stamatoyiannopoulos, Y W Kahn (1980 jan) Triplicated alpha-globin loci in humans. Proc Natl Acad Sci USA 77(1): 518-521, doi: 10.1073/pnas.77.1.518.
  • Higgs DR, Pressley L, Aldridge B, Clegg JB, Weatherall DJ, Cao A, Hadjiminas MG, Kattamis C, Metaxatou-Mavromati A, Rachmilewitz EA, Sophocleous T. (1981) Genetic and molecular diversity in non deletion HB H disease. Proc Natl Acad Sci U S A. 1981 Sep;78(9):5833-7. doi: 10.1073/pnas.78.9.5833. PMID: [[1]]
  • Angastiniotis M.A. and Hadjiminas M:G. (1981), Prevention of thalassaemia in Cyprus, Lancet i,369 - 370.
  • Pirastu, M.; Lee, K. Y.; Dozy, A. M.; Kan, Y. W.; Stamatoyannopoulos, G.; Hadjiminas, M. G.; Zachariades, Z.; Angius, A. και άλλοι. (1982-08). «Alpha-thalassemia in two Mediterranean populations». Blood 60 (2): 509–512. ISSN 0006-4971. PMID7093530.
  • Angastiniotis M. and Hadjiminas M.G, (Dec.1984) Thalassaemia Postgraduate Doctor 756 - 764.
  • Angastiniotis M., Kyriakidou Sophia and Hadjiminas M (1986) How Thalassaemia was controled in Cyprus, World Health Forum Vol.os7.
  • Angastiniotis M, Kyriakidou S, Hadjiminas M. (1988) The Cyprus Thalassaemia control program.Birth defects Origin Art Ser23(5B) 417-32.PMDI: 3390571.
  • Papaevangelou G, Roumeliotou A, Chadjiminas M, et al. Epidemiological Characteristics of Hepatitis B virus infection in Cyprus. Eur J Epidemiol (1988) ;4:150-153.
  • Hadjiminas M. (1994) The Cyprus experience - screening to combat a serious genetic disease, in Council of Europe, Ethics and human genetics. proceedings: 2nd symposium of the Council of Europe on bioethics, Council of Europe Press, Strasbourg, pp. 26-48.

Χατζημηνάς Μηνάς (2004) Κύπρος και Θαλασσαιμία. Λευκωσία. Hadjiminas Minas G (2008). An illustrated historical review. Nicosia. ISBN 978-9963-8817-1-0

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Παντελίδης, Παντελής (1984). Ακανθου:: εκεί που σμίγουν θρύλοι και ιστορία. Λευκωσία: Παντελής Παντελίδης. σελ. 314. ISBN 9963-7513-4-2. 37664472. 
  2. ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΝ ΓΥΜΝΑΣΙΟΝ ΕΚΑΤΟΝΔΑΕΤΗΡΙΔΑ. Λευκωσία: Λαϊκή Τράπεζα. 1993. σελ. 184. 
  3. Smout, C (1960). Register of Birmingham Medical Graduates and Diplomates. Birmingham: C F V Smout. σελ. 16. 
  4. 4,0 4,1 Χατζημηνάς, Μηνάς (2004). Κύπρος και Θαλασσαιμία. Λευκωσία: Μηνάς Γ Χατζημηνάς. σελ. 12. ISBN 9963-8817-0-X. 
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Χρυσάνθου, Χρύσανθος (2014). Ο άλλος πόλεμος των γιατρών το 1974. Λευκωσία: Ιατρικος σύλλογος Λευκωσίας - Κερύνειας <Ιπποκράτης>. σελίδες 379–382. ISBN 978-9963-2047-0-0. 
  6. «Αnnual report of the Cyprus Red Cross Society 2012». Cyprus Red Cross. Cyprus Red Cross. 
  7. 7,0 7,1 Αναστασιάδης, Λάκης (2016). Κύπριων Ιατρών Έργα. Λευκωσία: En Typois. σελ. 656. ISBN 9789963251193. 
  8. Δημητριάδης, Αντρέας; Χατζημηνάς, Μηνάς. «Ατρησία του οισοφάγου Εγχείρηση Ίαση». Ιατρική Κύπρος. 
  9. Dēmētriadēs, Andreas D. (2005). Ta iatrika kypria, 1962-2002 : autoptēs martyras. Leukōsia: Ekdoseis K. Epiphaniou. ISBN 9963-646-81-6. 122420777. 
  10. Δημητρίου, Άκης. «Πόρισμα της ειδικής επιτροπής που διόρισε ο ΠΙΣ για την μελέτη της Ηπατίτιδας Β στην Κύπροο». Ιατρική Κύπρος 9 (2): 3-9, 11-12. 
  11. 11,0 11,1 11,2 Χαιρετισμός του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ Τάσσου Παπαδόπουλου στην εκδήλωση που οργανώνη το Υπουργείο Υγείας προς τιμήν του Δρ Μηνά Χατζημηνά 31 Οκτωβρίου 2003. Αρχείο του ιδρύματος μελετών Τάσσος Παπαδόπουλος.
  12. Papaevangelou, G; Roumeliotou, A; Chadjiminas (1988-06-04). «Epidemiological characteritics of Hepatitis B virus infection in Cyprus.». Eur J Epidemiol. doi:10.1007/BF00144742. PMID 2969824. 
  13. Αναστασιάδης, Λάκης (2016). Κυπρίων Ιατρών Εργα. Λευκωσία: En Typois. σελ. 657. ISBN 9789963251193. 
  14. Αναστασιάδης, Λάκης (2016). Κυπρίων Ιατρών Έργα. Λευκωσία: En Typois. ISBN 9789963251193. 
  15. «Ιστορία Π.Ε.Κ. | Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Ιουλίου 2020. 
  16. 16,0 16,1 16,2 Μάρω Σολομού, επιμ. (2005). Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου 35 χρόνια ιστορίας. Λευκωσία: Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου. σελίδες 20–75. 
  17. 17,0 17,1 Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου 35 Χρόνια ιστορίας. Λευκωσία. 2005. σελ. 20. 
  18. Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου 35 Χρόνια Ιστορίας. Λευκωσία: Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου. 2005. σελίδες 20–23. 
  19. Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου 35 χρόνια Ιστορίας. Λευκωσία: Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου. 2005. σελίδες 46–56. 
  20. Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου 35 χρόνια ιστορίας. Λευκωσία: Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου. 2005. σελίδες 53–55. 
  21. Αργυρίου, Αμερίκος (2016). Ίδρυμα Θεοτόκος Ιστορική Αναδρομή. Λεμεσός: Αμερίκος Αργυρίου. σελίδες 56, 72, 105, 108. ISBN 978-9963-9829-0-5. 
  22. Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου 35 χρόνια ιστορίας. Λευκωσία: Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου. 2005. σελ. 58. 
  23. Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου 50 χρόνια ιστορίας. Λευκωσία: Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου. 2019. σελ. 12. 
  24. Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου 35 χρόνια ιστορίας. Λευκωσία: Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου. 2005. σελ. 39. 
  25. Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου 35 χρόνια ιστορίας. Λευκωσία: Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου. 2005. σελίδες 40–41. 
  26. Χατζημηνάς, Μηνάς (2004). Κύπρος και και Θαλασσαιμία. Λευκωσία. σελίδες 127–128. 
  27. Stamatoyianopoulos, G (1972). «Report to Cyprus Government». Hum Gen./2.. 
  28. Hadjiminas, Minas (1972). Prenatal diagnosis and molecular forms of thalassaemia in Cyprus. Nicosia: Minas Hadjiminas. σελ. 128. ISBN 996388170X. 
  29. Hadjiminas, M; Zachariades, Z; Stamatoyianopoulos, G (1979). «α-Thalassaemia in Cyprus». Journal of medical genetics (16 No5). PMID 513181. 
  30. Goossens, M.; Dozy, A. M.; Embury, S. H.; Zachariades, Z.; Hadjiminas, M. G.; Stamatoyannopoulos, G.; Kan, Y. W. (Ιανουάριος 1980). «Triplicated alpha-globin loci in humans». Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 77 (1): 518–521. doi:10.1073/pnas.77.1.518. ISSN 0027-8424. PMID 6928643. PMC PMC348303. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6928643. 
  31. Kan, Y. W.; Dozy, A. M.; Stamatoyannopoulos, G.; Hadjiminas, M. G.; Zachariades, Z.; Furbetta, M.; Cao, A. (Δεκέμβριος 1979). «Molecular basis of hemoglobin-H disease in the Mediterranean population». Blood 54 (6): 1434–1438. ISSN 0006-4971. PMID 508946. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/508946. 
  32. Pirastu, M.; Lee, K. Y.; Dozy, A. M.; Kan, Y. W.; Stamatoyannopoulos, G.; Hadjiminas, M. G.; Zachariades, Z.; Angius, A. και άλλοι. (Αύγουστος 1982). «Alpha-thalassemia in two Mediterranean populations». Blood 60 (2): 509–512. ISSN 0006-4971. PMID 7093530. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7093530. 
  33. Hadjiminas, M.; Zachariadis, Z.; Stamatoyannopoulos, G. (Οκτώβριος 1979). «Alpha-thalassaemia in Cyprus». Journal of Medical Genetics 16 (5): 363–365. doi:10.1136/jmg.16.5.363. ISSN 0022-2593. PMID 513081. PMC 1012610. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/513081. 
  34. 34,0 34,1 Angastiniotis, M.A.; Hadjiminas, M.G. (Φεβρουάριος 1981). «PREVENTION OF THALASSAEMIA IN CYPRUS» (στα αγγλικά). The Lancet 317 (8216): 369–371. doi:10.1016/S0140-6736(81)91682-2. https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0140673681916822. 
  35. The Cyprus experience - screening to combat a serious genetic disease. Strasbourg: Council of Europe Press. 1994. σελίδες 26–48. 
  36. Χατζημηνάς, Μηνάς (2004). Κύπρος και Θαλασσαιμία. Λευκωσία: Μηνάς Χατζημηνάς. σελίδες 180–181. 
  37. Higgs, D. R.; Pressley, L.; Aldridge, B.; Clegg, J. B.; Weatherall, D. J.; Cao, A.; Hadjiminas, M. G.; Kattamis, C. και άλλοι. (Σεπτέμβριος 1981). «Genetic and molecular diversity in nondeletion Hb H disease». Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 78 (9): 5833–5837. doi:10.1073/pnas.78.9.5833. ISSN 0027-8424. PMID 6272319. PMC PMC348878. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6272319. 
  38. Higgs, D R; Pressley, L; Aldridge, B; Clegg, J B; Weatherall, D J; Cao, A; Hadjiminas, M G; Kattamis, C και άλλοι. (Σεπτέμβριος 1981). «Genetic and molecular diversity in nondeletion Hb H disease.». Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 78 (9): 5833–5837. doi:10.1073/pnas.78.9.5833. ISSN 0027-8424. PMID 6272319. PMC PMC348878. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC348878/. 
  39. Χατζημηνάς, Μηνάς (2004). Κυπρος και Θαλασσαιμια. Λευκωσία: Μηνάς Χατζημηνάς. σελίδες 162–163. 
  40. Χατζημηνάς, Μηνάς (2004). Κύπρος και θαλασσαιμία. Λευκωσία: Μηνάς Χατζημηνάς. σελίδες 363–367. 
  41. Χατζημηνάς, Μηνάς (2004). Κύπρος και θαλασσαιμία. Λευκωσία: Μηνάς Χατζημηνάς. σελίδες 269–377. 
  42. Angastiniotis, M.; Kyriakidou, S.; Hadjiminas, M. (1988). «The Cyprus Thalassemia Control Program». Birth Defects Original Article Series 23 (5B): 417–432. ISSN 0547-6844. PMID 3390571. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3390571. 
  43. Χατζημηνάς, Μήνας (2004). Κύπρος και θαλασσαιμία. Μια εικονογραφημένη ιστορική αναδρομή. Λευκωσία: Μηνάς Χατζημηνάς. Κυπριακή βιβλιοθήκη 
  44. Hadjiminas, Minas G. (2008). Cyprus and Thalassaemia : an illustrated historical review. Nicosia: [publisher not identified]. ISBN 978-9963-8817-1-0. 751770539. 
  45. «Ο Μακαριώτατος είς Κερύνιαν». Γραφείον Τύπου και Πληροφοριών. Γραφείον Τύπου και πληροφοριών. 29 Δεκεμβρίου 1968. 
  46. Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου 35 χρόνια ιστορίας. Λευκωσία: Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου. 2005. σελίδες 76–79. 
  47. «Report of the committee of the Cyprus Red Cross Society for 1974». Cyprus Red Cross Society. 
  48. «Report of the Comittee of the Cyprus Red Cross Society for the Year 1975». Cyprus Red Cross. 
  49. 49,0 49,1 49,2 «Report of the Comittee of the Cyprus Red Cross Society 2006». Cyprus Red Cross. 
  50. «CRCS annual report 2006». Cyprus Red Cross. Cyprus Red Cross. 
  51. Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου 35 χρόνια ζωής. Λευκωσία: Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου. 2005. σελ. 96. 
  52. 52,0 52,1 Μάρω Σολομού, επιμ. (2005). Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου 35 χρόνια ιστορίας. Λευκωσία: Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου. σελίδες 164, 167. 
  53. Αναστασιάδης, Λάκης (2016). Κυπρίων Ιατρών Έργα. Λευκωσία: En Typois. σελ. 658. ISBN 9789963251193. 
  54. Μάρω Σολομού, επιμ. (2019). Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου 50 χρόνια προσφοράς. Λευκωσία: Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου. σελ. 70. 
  55. «CCRC Annual report 2011». Cyprus Red Cross. 
  56. Αλήθεια Καθημερινή πρωινή εφημερίδα: σελ. σ20. 20/11/2021. 
  57. «Sigma live». 
  58. Γεώργιος Μιχαϊλίδης, επιμ. (1979). Κυπριακή Φιλοτελική Εταιρειά 1959-1979. Λευκωσία: Κυπριακή Φιλοτελική Εταιρεία. σελ. 18. 
  59. 59,0 59,1 Ράγκος, Νίκος (Ιανουάριος 2012). «Ο γιατρός που πολέμησε την θαλασσαιμία». Φιλελεύθερος. 
  60. The Numismatic Report. Nicosia: Cyprus Numismatic Society. 1982. σελ. 145.