Μονή Μεγάλης Παναγίας Σάμου

Μονή Μεγάλης Παναγίας Σάμου
Είδος	μοναστήρι
Γεωγραφικές συντεταγμένες	37°41′44″N 26°50′32″E
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Ανατολικής Σάμου και Τοπική Κοινότητα Κουμαραδαίων
Τοποθεσία	Κουμαραδαίοι Σάμου
Χώρα	Ελλάδα
Προστασία	αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα και διατηρητέο κτήριο στην Ελλάδα
	Πολυμέσα
	δεδομένα (π)

Συντεταγμένες: 37°41′44.196″N 26°50′32.417″E / 37.69561000°N 26.84233806°E / 37.69561000; 26.84233806

Η Μονή Μεγάλης Παναγίας ή "Πέντε Σπιτιών" είναι ορθόδοξο μοναστήρι στη Σάμο και υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Σάμου, Ικαρίας και Κορσεών.^[2]

Τοποθεσία - ιστορικό Επεξεργασία

Η Μονή Μεγάλης Παναγίας βρίσκεται προς το κεντρικό / νότιο τμήμα του νησιού, 2 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά των Κουμαραδαίων ενώ απέχει περίπου 24 χλμ. Δ.-ΝΔ. από την Σάμο (πόλη) και 25 χλμ. ΝΑ. από το Καρλόβασι. Ιδρύθηκε το 1586 από τους μοναχούς Νείλο και Διονύσιο, οι οποίοι είχαν μονάσει στο μικρασιατικό όρος Λάτμος κοντά στην αρχαία Μίλητο.

Η αρχιτεκτονική της ακολουθεί, ως προς την διάρθρωσή της, τον τύπο του παραδοσιακού τετράπλευρου ορθόδοξου μοναστηριού. Στο κέντρο της αυλής είναι το καθολικό, το οποίο θεωρείται ο σπουδαιότερος και κατανυκτικότερος όλων των ναών της Σάμου. Πρόκειται για εκκλησία βυζαντινού ρυθμού με τρούλο και αποτελεί ακριβή αποτίμηση του "σταυροειδούς εγγεγραμμένου σύνθετου τετρακιόνιου αθωνίτικου ναού με νάρθηκα, εξωνάρθηκα και παρεκκλήσιο".^[3]

Ιδιαίτερα αξιόλογα θεωρούνται οι τοιχογραφίες του (16ου αιώνα), ο επιχρυσωμένος ξυλόγλυπτος δεσποτικός θρόνος και το τέμπλο (18ου αιώνα).^[4] Εορτάζει στις 23 Αυγούστου.

Απογράφεται ξεχωριστά ως οικισμός, για πρώτη φορά, το 1940 στην κοινότητα Κουμαραδαίων.^[5]