Μπουριατική γλώσσα

Τα μπουργιάτικα (μπουργιάτικα: буряад хэлэн, μπουριάατ χελέν), γνωστά και σε κινεζικές πηγές ως μπαργκουμπουργιατική διάλεκτος της μογγολικής γλώσσας στην Κίνα και ως μπουριατομογγολικά σε σοβιετικές πηγές που δημοσιεύθηκαν πριν το 1956 είναι μια ποικιλία των μογγολικών γλωσσών που ομιλείται από τους Μπουριάτες και τους Μπαργκά. Άλλοι θεωρούν ότι είναι ξεχωριστή γλώσσα και άλλοι μια μεγάλη διαλεκτική ομάδα της μογγολικής γλώσσας.

Γεωγραφική κατανομή

Γεωγραφική κατανομή της μπουριατικής γλώσσας

Η πλειοψηφία των ομιλητών της μπουριατικής ζουν στη Ρωσία όπου είναι επίσημη γλώσσα στη δημοκρατία της Μπουργιατίας και πρώην επίσημη γλώσσα στους καταργηθέντες αυτόνομους θύλακες Ουστ-Ορντά και Άγκα Μπουργιατίας. Στην ρωσική απογραφή του 2002, 353.113 άτομα από 445.175 Μπουργιάτες (72.3%) δήλωσαν ότι μιλούσαν μπουργιάτικα. Περίπου 15.694 άτομα άλλων εθνοτήτων επίσης γνωρίζουν την γλώσσα, κυρίως Ρώσοι στην Μπουργιατία. Οι Μπουργιάτες έχουν ξεχωριστή λογοτεχνική πρότυπη γλώσσα με βάση το κυριλλικό αλφάβητο. Βασίζεται στο ρωσικό με την προσθήκη των παρακάτω γραμμάτων: Ү/ү, Ө/ө και Һ/һ.

Υπάρχουν πάνω από 100.000 Μπουργιάτες στην Μογγολία και την εσωτερική Μογγολία της Κίνας.

Αλφάβητο

Η εξέλιξη της γραφής των μπουριατικών, όπως φαίνεται στα πρωτοσέλιδα της εφημερίδας Buryad Ünen

Από τα τέλη του 17ου αιώνα και έπειτα, οι Μπουριάτες χρησιμοποιούσαν τα κλασσικά μογγολικά για θρησκευτικούς σκοπούς. Η γλώσσα του 18ου και του 19ου αιώνα αναφέρεται ως περίοδος της παλαιάς μπουριατικής γλώσσας και λογοτεχνίας.

Πριν την Οκτωβριανή Επανάσταση, το κληρικό έργο των δυτικών Μπουριατών γινόταν στα ρωσικά και δεν γραφόταν από τους ίδιους τους Μπουριάτες, αλλά αρχικά από εκπροσώπους της τσαρικής διοίκησης, με το παλαιό μογγολικό αλφάβητο να παραμένει σε χρήση από ευγενείς, λάμα και εμπόρους με επαφές στην Τιβά, την εξωτερική και εσωτερική Μογγολία.

Το 1905, ο Αγκβάν Ντορζίεφ επινόησε το αλφάβητο βαγκίντρα βασισμένο στο Παλαιό μογγολικό αλφάβητο. Μέχρι το 1910 είχε χρησιμοποιηθεί σε κάποια βιβλία αλλά εντέλει το βαγκίντρα δεν κατάφερε να εδραιωθεί.

Στην Σοβιετική Ένωση, το 1926 ξεκίνησε η οργανωμένη επιστημονική ανάπτυξη του λατινικού αλφαβήτου για την μπουριατική γλώσσα. Το 1929 ετοιμάστηκε το νέο μπουριάτικο αλφάβητο με τα παρακάτω γράμματα: A a, B b, C c, Ç ç, D d, E e, Ә ә, Ɔ ɔ, G g, I i, J j, K k, L l, M m, N n, O o, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Y y, Z z, Ƶ ƶ, H h, F f, V v. Ωστόσο το παραπάνω αλφάβητο δεν εγκρίθηκε. Τον Φεβρουάριο του 1930, εγκρίθηκε το νέο λατινικό αλφάβητο για τα μπουργιάτικα. Περιείχε όλα τα γράμματα του λατινικού αλφαβήτου εκτός από τα h, q, x, τα δίγραφα ch, sh, zh, και το γράμμα ө. Τον Ιανουάριο του 1931, εγκρίθηκε η τροποποιημένη μορφή του λατινικού αλφαβήτου για τα μπουργιάτικα, η οποία ήταν ολόιδια με τα υπόλοιπα λατινικά αλφαβήτα για τις περισσότερες γλώσσες της Σοβιετικής Ένωσης.