Νείλος Αγκυρανός

Ο Νείλος Αγκυρανός' (τέλη 4ου αι.-430) ήταν ασκητής και συγγραφέας ασκητικοερμηνευτικών έργων. Είναι Άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Νείλος Αγκυρανός
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	4ος αιώνας Κωνσταντινούπολη
Θάνατος	430 (περίπου)
Χώρα πολιτογράφησης	Επαρχία Βιθυνίας και Πόντου
Eορτασμός αγίου	12 Νοεμβρίου
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	αρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	μοναχός
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Έπαρχος του Πραιτωρίου
Σχετικά πολυμέσα

Βίος

Ο Νείλος Αγκυρανός έζησε τις τελευταίες δεκαετίες του 4ου αιώνα και μέχρι περίπου το 430. Υπάρχει ένα μεταγενέστερο της εποχής του ασκητή κείμενο με τίτλο Διηγήματα, το οποίο ανήκει στο γραμματειακό είδος της αγιολογικής μυθιστορίας, και που αποδόθηκε στον Νείλο Αγκυρανό. Ανεξάρτητα από την ακριβή ταυτότητα του συγγραφέα του, το κείμενο περιγράφει τη ζωή ενός Νείλου, ο οποίος αρχικά ήταν έπαρχος Κωνσταντινουπόλεως και έγινε αργότερα μοναχός. Στο ταξίδι του στο Όρος Σινάι τον είχε συνοδεύσει και ο γιος του Θεόδουλος. Σαρακηνοί τους συνέλαβαν, αλλά ο Νείλος κατόρθωσε να δραπετεύσει και τελικά το ίδιο κατόρθωσε και ο γιος του και οι δύο άντρες κατόρθωσαν να συναντηθούν. Ο Επίσκοπος Ελούσης τους έδωσε την ιερωσύνη και τελικά μόνασαν στο Σινά. Μια μεταγενέστερη πηγή, ο Γεώργιος Μοναχός ο Αμαρτωλός στο Χρονικόν του, τον συνδέει με τον Ιωάννης τον Χρυσόστομο, τον οποίο φαίνεται πως είχε γνωρίσει στην Κωνσταντινούπολη. Είναι άγνωστο πότε πήγε να μονάσει στην περίοχή της Άγκυρας Γαλατία,περιοχή με πολλά μοναστήρια και ασκητήρια. Εκεί έγινε ηγούμενος κάποιας μονής. Επιδόθηκε στη συγγραφή ασκητικών κειμένων και ερμηνευτικών υπομνημάτων. Έζησε μέχρι το 430 και η μνήμη του τιμάται στις 12 Νοεμβρίου.

Συγγραφικό έργο

Λόγω της επιμελημένης παιδείας του γνωρίζει καλά την χρήση της ελληνικής γλώσσας στηριζόμενος στους κανόνες της δεύτερης σοφιστικής. Στην ερευνα υπάρχει δυσχέρεια ως προς την ταυτοποίηση των έργων του.Μετά τον 6ο αι. μ.Χ έργα του Ευάγριου Ποντικού εκδόθηκαν με το όνομα του Νείλου, διότι ο Ευάγριος είχε καταδικασθεί από την Ε' Οικουμενική Σύνοδο (553 μ.Χ), κι επειδή ο Νείλος ήταν πρόσωπο το οποίο έχερε εκτίμησης στους μοναστικούς κύκλους.

• Επιστολαί: πρόκειται για μια συλλογή φτιαχτή από 1061 επιστολές που για κάποιους ερευνητές ο αριθμός τους πέφτει στις 1027. Η συλλογή δεν περιλαμβάνει εξολοκλήρου επιστολές του Νείλου, αφού περιλαμβάνει κομμάτια από κείμενα του Χρυσστόμου ή και του ίδιου του Νείλου. Αρκετές είναι πολύ σύντομες με έκταση δυο-τριών σειρών ή ακόμα και δυο τριών λέξεων. Η συλλογή συγκροτήθηκε τον 6ο αι. για να προσδώσει μεγαλύτερο κύρος στον μοναχισμό και έχει χαρακτήρα συμβουλευτικό, ερμηνευτικό και δογματικό.
• Προς Αγάθιον μονάζοντα: χωρίζεται σε 12 τμήματα. Αναφέρεται στον ενάρετο βίο της Περιστερίας, μια Αλεξανδρινής, στις αρετές βιβλικών προσώπων και στην στάση των πιστών έναντι του θανάτου. Απηχεί ιδέες των Καππαδοκών πατέρων.
• Εις Αλβιανόν λόγος: πρόκειται για ρητορικό εγκώμιο για έναν ασκητή ονόματι Αλβιανό που μόναζε στην περιοχή της Άγκυρας και μετά για διεύρυνση των ασκητικών εμπειρίων μετέβη στα Ιεροσόλυμα και στην έρημο της Αιγυπτιακής Νιτρίας.
• Διαφέρουσι των εν πόλεσιν ωκισμένων οι εν ερήμοις ησυχάζοντες: όσοι ασκούνται στην έρημο δεν μειονεκτούν έναντι όσων ασκούνται στις πόλεις.
• Λόγος ασκητικός:προϋποθέτωντας γνώσεις σχετικά με τις ασκητικές διδασκαλίες του Ευάγριου Ποντικού, προβάλει την αληθήν φιλοσοφίαν των ασκητών η οποία συνίσταται στην ηθών κατόρθωσιν και στην γνώση του όντως όντος.
• Υπομνημα εις το Άσμα ασμάτων: πλήρες υπόμνημα στο παλαιοδιαθηκικό βιβλίο ακολουθώντας την αλληγορική ερμηνευτική οδό του Ωριγένη
• Αποσπάσματα ερμηνευτικά: Εις τον Εκκλησιαστήν, Εις τους Ψαλμούς, Δευτερονόμιο, Ιώβ, Ματθαίου,Λουκά,Ιωάννου και Εβραίους.
• Περί ακτημοσύνης, προς Μάγναν:επειδή αναφέραται έμμεσα στο γεγονός της εκδίωξης του επικεφαλής των Ακοιμήτων μοναχών Αλέξανδρου (425/426)από την βυζαντινή πρωτεύουσα, η συγγραφή τοποθετείται στα 426 με 427. Στο έργο αυτό ο Νείλος διαφοροποιείται από τους Ακοιμήτους οι οποίοι προκρίνουν την προσευχή έναντι κάθε εργασίας, προβάλοντας την ήπια ακτημοσυνη με την απόκτηση μόνο των απολύτως απαραίτητων.
• Αμφιβαλλόμενα ή νόθα: Διηγήματα Νείλου ερημίτου εις την αναίρεσιν εν τω όρει Σινά μοναχών εις την αιχμαλωσίαν Θεοδούλου του υιού αυτού: η έρευνα είναι διχασμένη σχετικά με το πότε και ποιος το έγραψε. Έτσι άλλοι το τοποθετούν τον 5ο αι και άλλοι μετά από αυτόν. Άλλοι λένε πως συγγραφέας είναι ο Νείλος Σιναΐτης και άλλοι ο Νείλος Αγκυρανός. Δίνει καλές πληροφορίες για την τοπογραφία του Σινά και κοινωνιολογικά για τους Σαρακηνούς-Βεδουΐνους.
• Συριακά : στη συριακή γλώσσα δυο επιστολές και εννιά ασκητομοναστικά έργα άγνωστης πατρότητας.

Πηγές

• Στυλιανός Παπαδόπουλος, Πατρολογία Γ', εκδ.Γρηγόρης, Αθήνα, 2010, σελ.361-368