Βικιπαίδεια

Νεφρός

εσωτερικά όργανα στα περισσότερα ζώα, συμπεριλαμβανομένων των σπονδυλωτών και ορισμένων ασπονδύλων
(Ανακατεύθυνση από Νεφροί)

Οι νεφροί είναι ζωτικά όργανα που εκτελούν διάφορες βασικές λειτουργίες για τη διατήρηση της συνολικής υγείας του σώματος. Ο κύριος ρόλος τους είναι να φιλτράρουν τα απόβλητα και την περίσσεια υγρών από το αίμα, παράγοντας ούρα ως υποπροϊόν. Ρυθμίζουν επίσης την αρτηριακή πίεση, ελέγχουν τα επίπεδα διαφόρων μετάλλων και ουσιών στο αίμα και παράγουν ορμόνες που παίζουν κρίσιμο ρόλο στην παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων και στην υγεία των οστών.[3][4]

Νεφροί
Οι νεφροί βρίσκονται στον οπισθοπεριτοναϊκό χώρο πίσω από την κοιλιά και λειτουργούν στο φιλτράρισμα του αίματος για τη δημιουργία ούρων.
Θέση των νεφρών με τα σχετικά όργανα (επινεφρίδια και ουροδόχος κύστη).
Αναγνωριστικά
MeSHD007668
TAA08.1.01.001
FMA7203
Ορολογία ανατομίας
Ανατομία του νεφρού[1][2]:
1. Νεφρική πυραμίδα • 2. Μεσολόβια αρτηρία • 3. Νεφρική αρτηρία • 4. Νεφρική φλέβα 5. Νεφρική πύλη • 6. Νεφρική πύελος • 7. Ουρητήρας • 8. Μικρός κάλυκας • 9. Νεφρική κάψα • 10. Κάτω νεφρική κάψα • 11. Άνω νεφρική κάψα • 12. Μεσολόβια φλέβα • 13. Νεφρώνας • 14. Νεφρικός κόλπος • 15. Μείζον κάλυκας • 16. Νεφρική θηλή • 17. Νεφρική στήλη

Στην ουσία, οι νεφροί λειτουργούν ως ένα εξελιγμένο σύστημα φιλτραρίσματος, διατηρώντας την ισορροπία υγρών και ηλεκτρολυτών, ρυθμίζοντας την αρτηριακή πίεση και παράγοντας ζωτικές ορμόνες, οι οποίες είναι όλες κρίσιμες για τη συνολική υγεία και ευεξία.[5]

Οι νεφρικές παθήσεις περιλαμβάνουν μια σειρά από παθήσεις που επηρεάζουν την ικανότητα των νεφρών να φιλτράρουν τα απόβλητα και να ρυθμίζουν τα υγρά στο σώμα. Αυτές οι παθήσεις μπορεί να είναι οξείες, να αναπτύσσονται ξαφνικά, ή χρόνιες, να αναπτύσσονται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου. Η χρόνια νεφρική νόσος (ΧΝΝ) είναι η πιο συχνή και χαρακτηρίζεται από προοδευτική απώλεια της νεφρικής λειτουργίας.[6] Η νέφρωση είναι μια μη φλεγμονώδης νεφροπάθεια, ενώ η νεφρίτιδα είναι μια φλεγμονώδης νεφρική νόσος.[7]

Η νεφρολογία είναι η ιατρική ειδικότητα που ασχολείται με τη νεφρική λειτουργία και τις παθήσεις. Η ουρολογία είναι η ειδικότητα που ασχολείται με χειρουργικά προβλήματα που σχετίζονται με τους νεφρούς.[7] Τέλος, η χειρουργική μεταμοσχεύσεων (υποειδικότητα της γενικής χειρουργικής) ειδικεύεται στην εκτέλεση επεμβάσεων μεταμόσχευσης νεφρού.[8]

Περιγραφή

Επεξεργασία

Ο νεφρός έχει δύο στρώματα ιστού ορατά με γυμνό μάτι, τον φλοιό εξωτερικά, και το μυελό εσωτερικά με τις ραβδώσεις και τα πυραμοειδή τμήματά του. Οι κορυφές αυτών των τμημάτων καταλήγουν στη νεφρική πύελο, όπου συλλέγονται τα ούρα πριν μεταφερθούν στην ουροδόχο κύστη μέσω του ουρητήρα. Κάθε νεφρός περιβάλλεται από ισχυρή εξωτερική κάψα και καλύπτεται από συνδετικό και λιπώδη ιστό που τον προστατεύει από κακώσεις.

Οι νεφροί λαμβάνουν αρκετή ποσότητα αίματος, ούτως ώστε να μπορούν να επιτελούν τις απαιτούμενες λειτουργίες τους και διαθέτουν περίπλοκο αγγειακό σύστημα. Καθένα από τα περίπου ένα εκατομμύριο νεφρικά σωμάτια (νεφρικά σπειράματα) στο νεφρικό φλοιό παίρνει αίμα από ένα προσαγωγό αρτηρίδιο που διακλαδιζόμενο σχηματίζει ένα σφαιρικό αγγειακό σύστημα και μετά εξέρχεται ως απαγωγό αρτηρίδιο. Το αίμα από τα απαγωγά αρτηρίδια συγκεντρώνεται στη νεφρική φλέβα. Στον άνω νεφρικό πόλο βρίσκονται τα επινεφρίδια.

Λειτουργία

Επεξεργασία
 
Το αίμα που εισέρχεται στη νεφρική αρτηρία είναι αφιλτράριστο, ενώ αυτό που εξέρχεται από τη νεφρική φλέβα είναι φιλτραρισμένο.[2] Από τον νεφρό εξέρχονται επίσης τα ούρα δια μέσου ουρητήρα, τα οποία αθροίζονται στην ουροδόχο κύστη, πριν αποβληθούν.

Η πρώτη φάση της παραγωγής ούρων γίνεται στα νεφρικά σωμάτια. Εκεί ένα υδατικό διήθημα (πρόουρο) μετακινείται έξω από το αίμα που κυκλοφορεί μέσα στο σφαιροειδές αγγειώδες σπείραμα του νεφρικού σωματίου και μεταφέρεται στη νεφρική κοιλότητα της κάψας του Μπόουμαν(Bowman), που συνδέεται με αυτό. Στη συνέχεια αυτό το πρωτογενές ούρο κυκλοφορεί στα νεφρικά σωληνάρια. Αυτά περιβάλλονται από πλέγμα πολύ μικρών αιμοφόρων αγγείων, (τριχοειδικό δίκτυο) ώστε να είναι δυνατή η σταθερή ανταλλαγή ουσιών μεταξύ του πρόουρου και του αίματος (δεύτερη φάση παραγωγής ούρων). Τα αθροιστικά σωληνάρια των νεφρικών σωματίων σχηματίζουν ένα σύστημα σωληναρίων που μεταφέρουν ούρα στη νεφρική πύελο, από όπου οδηγούνται μέσω του ουρητήρα στην ουροδόχο κύστη.

Στα νεφρικά σωμάτια διηθούνται και ουσίες που το σώμα είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει ακόμη, όπως πρωτεΐνες και γλυκόζη. Για να μπορέσουν αυτές οι ουσίες να παραμείνουν στο σώμα, καθώς το πρόουρο κυκλοφορεί μέσα στα νεφρικά σωληνάρια, οι ουσίες μετακινούνται από τα νεφρικά σωληνάρια στο δίκτυο αιμοφόρων αγγείων που τα περιβάλλουν. Από εκείνο το σημείο και στη συνέχεια τα ούρα δεν περιέχουν ούτε πρωτεΐνες ούτε γλυκόζη.

Οι νεφροί επίσης είναι επιφορτισμένοι να διασφαλίσουν ότι το υδατικό περιεχόμενο του αίματος παραμένει σταθερό και το αίμα δεν έχει υπερβολικά μεγάλη συγκέντρωση ή αραίωση. Οι νεφροί, επομένως, αποβάλλουν περισσότερο νερό στα ούρα όταν υπάρχει πολύ νερό στο αίμα, με αποτέλεσμα το χρώμα των ούρων να είναι ανοικτό κίτρινο. Αντίθετα, αν αποβάλλουν λίγο νερό το χρώμα των ούρων είναι σκούρο κίτρινο. Οι νεφροί επίσης ρυθμίζουν τη συγκέντρωση των μεταλλικών αλάτων στο σώμα. Η ομαλή λειτουργία των νεφρών διασφαλίζει τη σταθερή συγκέντρωση των σημαντικών μεταλλικών αλάτων στα αίμα. Εάν οι συγκεντρώσεις μειωθούν, περισσότερα μεταλλικά άλατα μετακινούνται από τα νεφρικά σωληνάρια στα αιμοφόρα αγγεία. Εάν οι συγκεντρώσεις αυξηθούν, η περίσσεια αλάτων θα απομακρυνθεί με τα ούρα.

Παθήσεις

Επεξεργασία
 
Δεξιά, παθολογικός νεφρός λόγω διαβήτη (υφίσταται συρρίκνωση). Η πάθηση αυτή βλάπτει τη λειτουργία των νεφρών, καταστρέφοντας τους νεφρώνες και δημιουργώντας ουλές.[9]

Οι νεφρικές παθήσεις περιλαμβάνουν μια σειρά από παθήσεις που επηρεάζουν τη νεφρική λειτουργία, από ήπιες έως σοβαρές. Αυτές οι παθήσεις μπορούν να προκληθούν από διάφορους παράγοντες, όπως ο διαβήτης, η υψηλή αρτηριακή πίεση και οι γενετικές προδιαθέσεις. Συνήθεις τύποι περιλαμβάνουν τη χρόνια νεφρική νόσο, την οξεία νεφρική βλάβη και παθήσεις όπως η πολυκυστική νόσος νεφρών και η σπειραματονεφρίτιδα. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν κόπωση, πρήξιμο και αλλαγές στην ούρηση, με ορισμένα άτομα να μην εμφανίζουν αισθητά συμπτώματα στα αρχικά στάδια.[6][10][11]

Συνήθεις τύποι νεφρικών παθήσεων περιλαμβάνουν:

  • Χρόνια νεφρική νόσος: Μια μακροχρόνια πάθηση όπου η νεφρική λειτουργία μειώνεται.
  • Οξεία νεφρική βλάβη: Μια ξαφνική και μερικές φορές προσωρινή απώλεια της νεφρικής λειτουργίας.
  • Πολυκυστική νόσος νεφρών: Μια γενετική διαταραχή που προκαλεί την ανάπτυξη κύστεων στα νεφρά, επηρεάζοντας τη λειτουργία τους.
  • Σπειραματονεφρίτιδα: Φλεγμονή των σπειραμάτων, των μονάδων φιλτραρίσματος του νεφρού, που οδηγεί σε μειωμένη διήθηση.
  • Νεφρικές λοιμώξεις (Πυελονεφρίτιδα): Λοιμώξεις που μπορούν να βλάψουν τα νεφρά εάν δεν αντιμετωπιστούν άμεσα.
  • Πέτρες στα νεφρά: Στερεές μάζες που σχηματίζονται στα νεφρά και μπορούν να εμποδίσουν τη ροή των ούρων.

Οι νεφρικές παθήσεις, τόσο οι οξείες όσο και οι χρόνιες, μπορούν να προκύψουν από ποικίλες αιτίες. Τα συνήθη αίτια είναι ο διαβήτης και η υψηλή αρτηριακή πίεση, οι οποίες μπορούν να βλάψουν το περίπλοκο σύστημα διήθησης των νεφρών με την πάροδο του χρόνου. Άλλοι σημαντικοί παράγοντες περιλαμβάνουν καρδιακές παθήσεις, λοιμώξεις, γενετικές παθήσεις όπως η πολυκυστική νόσος των νεφρών και ορισμένα φάρμακα.[12][13][14]

Η διάγνωση συνήθως περιλαμβάνει εξετάσεις αίματος και ούρων για την αξιολόγηση της νεφρικής λειτουργίας. Απεικονιστικές εξετάσεις όπως υπερηχογράφημα ή αξονική τομογραφία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την απεικόνιση των νεφρών.[13][15][12] Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί βιοψία νεφρού (αφαίρεση ενός μικρού δείγματος ιστού για εξέταση υπό μικροσκόπιο) για να προσδιοριστεί η αιτία και η έκταση της νεφρικής βλάβης.[16]

Η θεραπεία για τη νεφρική νόσο ποικίλλει ανάλογα με τον τύπο (οξεία ή χρόνια) και το στάδιο της νόσου. Μπορεί να κυμαίνεται από αλλαγές στον τρόπο ζωής και φαρμακευτική αγωγή έως αιμοκάθαρση και μεταμόσχευση νεφρού.[17] Η χρόνια νεφρική νόσος συχνά απαιτεί τη διαχείριση συναφών παθήσεων, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση και ο διαβήτης. Σε προχωρημένα στάδια, μπορεί να χρειαστεί αιμοκάθαρση ή μεταμόσχευση νεφρού.[18]

Κι ενώ η νεφρική βλάβη είναι συχνά μη αναστρέψιμη, πολλά άτομα με νεφρική νόσο μπορούν να ζήσουν μια μακρά και πλήρη ζωή με σωστή διαχείριση και θεραπεία. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η τακτική άσκηση και η υγιεινή διατροφή, μπορούν να βοηθήσουν στην επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου.[19][20][21]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ «Νεφροί» (PDF). sitestatic.shopster.gr. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2025. 
  2. ↑ 2,0 2,1 «Νεφρά: Τι Είναι Και Πως λειτουργούν-Ανατομία και Φυσιολογία του Νεφρού | Διαδυκτιακή Βιβλιοθήκη Υγείας και Ιατρικής». iatriki.org. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2025. 
  3. ↑ «Your Kidneys & How They Work - NIDDK». National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2025. 
  4. ↑ «How Your Kidneys Work | National Kidney Foundation». www.kidney.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2025. 
  5. ↑ «Kidney». my.clevelandclinic.org. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2025. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Cameron, Katie. «Kidney Disease». WebMD (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2025. 
  7. ↑ 7,0 7,1 Soriano, Roberto M.· Penfold, Dana (2025). Anatomy, Abdomen and Pelvis: Kidneys. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. 
  8. ↑ «Kidney transplant surgery». Organ transplantation - NHS Blood and Transplant (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2025. 
  9. ↑ «Diabetic nephropathy (kidney disease) - Symptoms and causes». Mayo Clinic (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2025. 
  10. ↑ «Chronic Kidney Disease». Cleveland Clinic (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2025. 
  11. ↑ «Types of Kidney Disease». www.kidneyfund.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2025. 
  12. ↑ 12,0 12,1 «Chronic kidney disease - Diagnosis and treatment - Mayo Clinic». www.mayoclinic.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2025. 
  13. ↑ 13,0 13,1 «Chronic kidney disease». nhs.uk (στα Αγγλικά). 20 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2025. 
  14. ↑ «Causes of Chronic Kidney Disease in Adults - NIDDK». National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2025. 
  15. ↑ «Kidney disease». www.betterhealth.vic.gov.au (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2025. 
  16. ↑ «Computed Tomography (CT or CAT) Scan of the Kidney». hopkinsmedicine.org. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2025. 
  17. ↑ «Chronic kidney disease - Treatment». nhs.uk (στα Αγγλικά). 20 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2025. 
  18. ↑ «Kidney failure». www.healthdirect.gov.au (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2025. 
  19. ↑ «Chronic kidney disease (CKD)». www.kidneyfund.org (στα Αγγλικά). 6 Νοεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2025. 
  20. ↑ «Staying Fit With Kidney Disease | National Kidney Foundation». www.kidney.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2025. 
  21. ↑ «Chronic kidney disease - Living with». nhs.uk (στα Αγγλικά). 3 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2025. 

Πηγές

Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Νεφρός&oldid=11158497"