Νεφρός

Οι νεφροί είναι τα όργανα που είναι υπεύθυνα για την απομάκρυνση ουσιών από το αίμα μέσω της διαδικασίας της διήθησης αυτού, με αποτέλεσμα την παραγωγή των ούρων. Τέτοιες ουσίες μπορεί να είναι τοξικές αλλά και μη τοξικές τοξίνες τις οποίες όμως το σώμα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει, οπότε αν αθροιστούν μακροπρόθεσμα μπορεί να απειλήσουν τον οργανισμό. Επιπλέον, ρυθμίζουν την ισορροπία των μεταλλικών στοιχείων και του νερού. Τέλος μία δευτερεύουσα ιδιότητα των νεφρών είναι να επιτηρούν την αρτηριακή πίεση του αίματος και να τη ρυθμίζουν είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω. Οι δύο νεφροί βρίσκονται εκατέρωθεν της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, ακριβώς κάτω από το διάφραγμα και συγκεκριμένα μπροστά στα σκέλη του.

Απεικόνιση νεφρού από τον Gray.

Περιγραφή

Ο νεφρός έχει δύο στρώματα ιστού ορατά με γυμνό μάτι, τον φλοιό εξωτερικά, και το μυελό εσωτερικά με τις ραβδώσεις και τα πυραμοειδή τμήματά του. Οι κορυφές αυτών των τμημάτων καταλήγουν στη νεφρική πύελο, όπου συλλέγονται τα ούρα πριν μεταφερθούν στην ουροδόχο κύστη μέσω του ουρητήρα. Κάθε νεφρός περιβάλλεται από ισχυρή εξωτερική κάψα και καλύπτεται από συνδετικό και λιπώδη ιστό που τον προστατεύει από κακώσεις.

Οι νεφροί λαμβάνουν αρκετή ποσότητα αίματος, ούτως ώστε να μπορούν να επιτελούν τις απαιτούμενες λειτουργίες τους και διαθέτουν περίπλοκο αγγειακό σύστημα. Καθένα από τα περίπου ένα εκατομμύριο νεφρικά σωμάτια (νεφρικά σπειράματα) στο νεφρικό φλοιό παίρνει αίμα από ένα προσαγωγό αρτηρίδιο που διακλαδιζόμενο σχηματίζει ένα σφαιρικό αγγειακό σύστημα και μετά εξέρχεται ως απαγωγό αρτηρίδιο. Το αίμα από τα απαγωγά αρτηρίδια συγκεντρώνεται στη νεφρική φλέβα. Στον άνω νεφρικό πόλο βρίσκονται τα επινεφρίδια.

Λειτουργία

Η πρώτη φάση της παραγωγής ούρων γίνεται στα νεφρικά σωμάτια. Εκεί ένα υδατικό διήθημα (πρόουρο) μετακινείται έξω από το αίμα που κυκλοφορεί μέσα στο σφαιροειδές αγγειώδες σπείραμα του νεφρικού σωματίου και μεταφέρεται στη νεφρική κοιλότητα της κάψας του Μπόουμαν(Bowman), που συνδέεται με αυτό. Στη συνέχεια αυτό το πρωτογενές ούρο κυκλοφορεί στα νεφρικά σωληνάρια. Αυτά περιβάλλονται από πλέγμα πολύ μικρών αιμοφόρων αγγείων, (τριχοειδικό δίκτυο) ώστε να είναι δυνατή η σταθερή ανταλλαγή ουσιών μεταξύ του πρόουρου και του αίματος (δεύτερη φάση παραγωγής ούρων). Τα αθροιστικά σωληνάρια των νεφρικών σωματίων σχηματίζουν ένα σύστημα σωληναρίων που μεταφέρουν ούρα στη νεφρική πύελο, από όπου οδηγούνται μέσω του ουρητήρα στην ουροδόχο κύστη.

Στα νεφρικά σωμάτια διηθούνται και ουσίες που το σώμα είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει ακόμη, όπως πρωτεΐνες και γλυκόζη. Για να μπορέσουν αυτές οι ουσίες να παραμείνουν στο σώμα, καθώς το πρόουρο κυκλοφορεί μέσα στα νεφρικά σωληνάρια, οι ουσίες μετακινούνται από τα νεφρικά σωληνάρια στο δίκτυο αιμοφόρων αγγείων που τα περιβάλλουν. Από εκείνο το σημείο και στη συνέχεια τα ούρα δεν περιέχουν ούτε πρωτεΐνες ούτε γλυκόζη.

Οι νεφροί επίσης είναι επιφορτισμένοι να διασφαλίσουν ότι το υδατικό περιεχόμενο του αίματος παραμένει σταθερό και το αίμα δεν έχει υπερβολικά μεγάλη συγκέντρωση ή αραίωση. Οι νεφροί, επομένως, αποβάλλουν περισσότερο νερό στα ούρα όταν υπάρχει πολύ νερό στο αίμα, με αποτέλεσμα το χρώμα των ούρων να είναι ανοικτό κίτρινο. Αντίθετα, αν αποβάλλουν λίγο νερό το χρώμα των ούρων είναι σκούρο κίτρινο. Οι νεφροί επίσης ρυθμίζουν τη συγκέντρωση των μεταλλικών αλάτων στο σώμα. Η ομαλή λειτουργία των νεφρών διασφαλίζει τη σταθερή συγκέντρωση των σημαντικών μεταλλικών αλάτων στα αίμα. Εάν οι συγκεντρώσεις μειωθούν, περισσότερα μεταλλικά άλατα μετακινούνται από τα νεφρικά σωληνάρια στα αιμοφόρα αγγεία. Εάν οι συγκεντρώσεις αυξηθούν, η περίσσεια αλάτων θα απομακρυνθεί με τα ούρα.

Πηγή

• Tandem Verlag, Άτλας Ανατομίας, 2009, ISBN 978-3-8331-5506-2