Ντονμέ

Ως Ντονμέ (Dönme), επίσης Ντονμέχ ή αλλιώς Σαββατιανοί, ονομάζονταν κυρίως οι εξισλαμισμένοι Εβραίοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Κατά τον 17ο αιώνα αναπτύχθηκε μεσσιανικό κίνημα στις εβραϊκές κοινότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που οδήγησε σε ακραίες μαζικές εκδηλώσεις. Ο Σαμπατάι Ζεβί, αν και υποσχέθηκε να εκπληρώσει τις μεσσιανικές προσδοκίες των Εβραίων της εποχής του, εντέλει υπό την απειλή του θανάτου ασπάστηκε το Ισλάμ. Παρόλο που οι οπαδοί του, αλλά και καθοδηγητές αυτού του μεσσιανικού κινήματος υπέστησαν σοκ με τη μεταστροφή, συνέχισαν να πιστεύουν στη Δευτέρα Παρουσία σε όλη τη διάρκεια του 18ου και του 19ου αιώνα, φέρνοντας το κίνημα ως τις παρυφές του 20ου αιώνα. Το 1924 αναγκάστηκαν, ως ανταλλάξιμοι, να μεταναστεύσουν στην Κωνσταντινούπολη. Διατήρησαν πολλά ιουδαϊκά έθιμα και ακολούθησαν έναν ιδιαίτερο δρόμο στους κόλπους του Ισλάμ, μη γενόμενοι αποδεκτοί από τον ορθόδοξο μουσουλμανικό κόσμο ως αυθεντικοί μουσουλμάνοι. Διατήρησαν σχέσεις με πολλές εβραϊκές κοινότητες της Ευρώπης και συμμετείχαν ενεργά στο κίνημα των Νεοτούρκων.

Στη Θεσσαλονίκη σώζεται σήμερα το Τζαμί των Ντονμέ, γνωστό ως Γενί Τζαμί, που κατασκευάστηκε το 1902 από τον Ιταλό αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλι, καθώς και οι βίλες των Αχμέτ και Μεχμέτ Καπαντζή, πλουσίων εμπόρων οι οποίοι ανήκαν στην κάστα. Στη βίλα Καπαντζή (Λεωφ. Βασιλίσσης Όλγας 108) στεγάζεται σήμερα το Πολιτιστικό Κέντρο του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης.

Στη σύγχρονη τουρκική γλώσσα, ο όρος ντονμέ είναι ταυτόσημος του εξισλαμισθέντος.

Δείτε επίσης

• Ιστορία των Εβραίων στην Ελλάδα
• Ρωμανιώτες

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• The Dönmes: Crypto-Jews under Turkish Rule by Jacob M. Landau Jewish Political Studies Review 19:1-2, Jerusalem Center for Public Affairs.