Ξι

Αυτό το λήμμα αφορά το γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου. Για την παραλία της Κεφαλονιάς, δείτε: Ξι (παραλία).

Το γράμμα ξι (ή ξει, κεφαλαίο Ξ, πεζό ξ) είναι το δέκατο τέταρτο γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου. Αναπαριστά την ακολουθία άηχου υπερωικού κλειστού και φατνιακού τριβόμενου [ks]. [ks]Η παρουσία δύο φθόγγων, ενός υπερωικού /ɣ, k, x/ και του συριστικού /s/, σε περιβάλλοντα όπως τους χρόνους ρημάτων (π.χ. διώκω) γεγονός που οδήγησε στη χρήση ενός γραφήματος για την αναπαράσταση της ακολουθίας.

Στο λατινικό αλφάβητο αντιστοιχεί με το X, x, καθώς σε κάποιες περιοχές κατά την αρχαιότητα το γράμμα Χ, χ του ελληνικού αλφαβήτου συμβόλιζε την παραπάνω ακολουθία /ks/ και όχι το υπερωικό φώνημα /x/. Έτσι, για τη μεταγραφή στο λατινικό αλφάβητο ελληνικών λέξεων που το περιέχουν χρησιμοποιείται παραδοσιακά το X, x, αλλά και το ks (πιο πρόσφατα). Το Ξ υιοθετήθηκε στο πρώιμο κυριλλικό αλφάβητο ως Ѯ, ѯ (ksi ή ксі ή кси), κυρίως για λέξεις δανεισμένες από τα ελληνικά.

Στο ελληνικό σύστημα αρίθμησης έχει αριθμητική αξία ξ´=60.

Ως σύμβολο

Το κεφαλαίο Ξ συμβολίζει:

• το σωμάτιο Ξ στη σωματιδιακή Φυσική
• την μεγαλοκανονική συνάρτηση επιμερισμού στη στατιστική Φυσική.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Λεξιλογικός ορισμός του ξι στο Βικιλεξικό
• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Xi (letter) στο Wikimedia Commons