Ορφεύς Σμύρνης

Ο Ορφεύς ιδρύθηκε στη Σμύρνη το 1890 ως μουσικό και αθλητικό σωματείο. Αποτελεί τον προπομπό του Πανιωνίου, ο οποίος χρησιμοποεί ως έτος ίδρυσης εκείνο του Ορφέα, ο Πανιώνιος προήλθε απο την συγχώνευση του Ορφεύς και του Γυμνάσιου το 1898, ενώ και ο Απόλλων Σμύρνης προέκυψε από πρώην μέλη του Ορφέα, το 1891.

Μ.Γ. Ορφεύς Σμύρνης
Όνομα	Μουσικός και Γυμναστικός Σύλλογος "Ορφεύς"
Ίδρυση	1890
Έδρα	Σμύρνη
Πρόεδρος	Νικίας Τζέτζος (ιδρυτής)

Ιστορία

Κατά το 19ο αιώνα τα ιδρυόμενα σωματεία είχαν διπλό χαρακτήρα: αθλητικό και καλλιτεχνικό. Πιστοί στο πνεύμα αυτό στις 14 Σεπτεμβρίου 1890 νεαροί από επιφανείς ελληνικές οικογένειες της Σμύρνης αποφάσισαν να ιδρύσουν το Μουσικό και Γυμναστικό Σύλλογο "Ορφεύς" με σκοπό «την μουσικήν και γυμναστικήν διαπαιδαγώγησιν των μελών του». Την πρωτοβουλία είχε ο Νικίας Τζέτζος και στα ιδρυτικά μέλη αναφέρονται οι: Παν. Αργυρόπουλος, Ιω. Φατσέας, Μ. Στιβακτόπουλος, Δημοσθ. Μιλανάκης, Μιχ. Τσοχατζόγλου, Ανδρ. Βουλγαρίδης, Κων. Τομπρώφ, Κάστωρ Φόρος, Πολυδεύκης Φόρος, Νιικ. Μανωλιάδης, Αιμ. Κάρταλης , Αλέκος Φωτιάδης κ.ά.

Ο Ορφεύς απέκτησε μουσικά όργανα, δωρεά του λυκειάρχη Αρώνη και επί οκτώ χρόνια καλλιέργησε τη μουσική παραμερίζοντας την αθλητική δραστηριότητα. Η ορχήστρα του συλλόγου περιλάμβανε κιθάρες, μαντολίνα, πιάνο, αρμόνιο και χάλκινα. Συνήθως, οι συναυλίες είχαν και λογοτεχνική πινελιά, στην οποία τα πρώτα χρόνια συμμετείχε ο ποιητής και αρχαιολόγος Στίλπων Πιττακής (παππούς της ηθοποιού Ρένης Πιττακή).

Το 1891 τα μισά περίπου από τα μέλη του Ορφέα, μεταξύ των οποίων και ο Εμμανουήλ Σάμιος, είχαν αποχωρήσει από τον Ορφέα και άλλοι που είχαν θητεύσει στην Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης και δημιούργησαν τον Απόλλων Σμύρνης. Ως χρώματα του συλλόγου επιλέχθηκαν αυτά της ελληνικής σημαίας, για να καταδειχθεί ο αποκλειστικά ελληνικός χαρακτήρας της ομάδας μέσα στην πόλη και ως σήμα οι τρεις δρομείς.

Μετά την αποχώρηση των μισών περίπου μελών το 1891 και τη δημιουργία του Απόλλων Σμύρνης (7 χρόνια πριν τον Πανιώνιο) μια μεγάλη διαμάχη ξέσπασε στον σύλλογο σχετικά με το χαρακτήρα του συλλόγου: καλλιτεχνικός ή αθλητικός. Έτσι, το έτος 1893 όσα μέλη του Ορφέα επιθυμούσαν να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στις αθλητικές δραστηριότητες, αποχώρησαν. Το επόμενο έτος 1894, ίδρυσαν τον Αθλητικό Σύλλογο Γυμνάσιον Σμύρνης

Καλλιτεχνική δράση

• Στις 23 Απριλίου 1891, εορτή του Αγ. Γεωργίου, έκαναν την πρώτη τους εμφάνιση η ορχήστρα και η χορωδία του σωματείου, γοητεύοντας τους Σμυρνιούς.
• Το Μάιο του 1893 ογδονταμελής αντιπροσωπεία του Ορφέα με επικεφαλής τον ιατρό Τάσο Γιοβανώφ συμμετείχε σε εκδηλώσεις στη Λέσβο προσκαλεσμένη της λέσχης «Πρόοδος». Μάλιστα δόθηκε δεξίωση στο Κιόσκι της Μυτιλήνης.
• Η τελευταία συναυλία του Ορφέα έγινε στην Ελληνική Λέσχη Σμύρνης ενώπιον 800 θεατών. Η χορωδία, που διεύθυνε ο Γ. Οικονομάκος, ερμήνευσε αποσπάσματα από το μελόδραμα «Ναβουχοδονόσωρ» με συνοδεία πιάνων και αρμόνιου.

Αθλητική δράση

Η αθλητική δραστηριότητα του Ορφέα ήταν υποτονική. Παρ' όλα αυτά μέλη του Ορφέα από την ίδρυσή του έως και το 1893 συμμετείχαν μεταξύ άλλων και σε αγώνες ποδοσφαίρου, τους οποίους διοργάνωναν κυρίως Άγγλοι. Το 1893 όσα μέλη του συλλόγου επιθυμούσαν περισσότερες αθλητικές δρατηριότητες αποχώρησαν και ίδρυσαν τον Αθλητικό Σύλλογο Γυμνάσιον Σμύρνης. Πάντως, αναφέρονται αθλητές του Ορφέα, όπως ο Κωνσταντίνος Μουράτης (δρομέας ταχύτητας και άλτης μήκους) και ο Δημ. Τομπρώφ (δρομέας 1500 μ.), οι οποίοι νίκησαν στα «Τήνια» τον Αύγουστο 1895. Επίσης, συμμετείχαν στους Α΄ Ολυμπιακούς Αγώνες το 1896 και ήταν πολυνίκες στους Α΄ και Β΄ Πανιώνιους Αγώνες το 1896 και το 1898.

Στους Β΄ Πανιώνιους Αγώνες (1898) ο Ορφέας συμμετείχε σε κοινή ομάδα με το ομογάλακτο «Γυμνάσιον».

Τον Οκτώβριο του 1898 ο Ορφέας και το Γυμνάσιον επανενώθηκαν και δημιούργησαν τον Πανιώνιο Γ.Σ. Σμύρνης. Δεδομένου του ότι και οι δυο σμυρναϊκοί σύλλογοι έχουν τις ρίζες του στον Ορφέα εκ τοτε ξέσπασε μεγάλη διαφωνία περί ιστορικότητας για το αν ο Πανιώνιος δικαιούται να χρησιμοποιεί το 1890 του Ορφέα αντί του 1898 της δημιουργίας του, όπως υποστηρίζει ο Απόλλων.

Πηγές

• Λινάρδος, Πέτρος (1998). Η Σμύρνη του Πανιωνίου – Από τη Μικρασιατική Πρωτοπορία στην Αθηναϊκή Αναγέννηση (1890 – 1922 – 1940). Νέα Σμύρνη: Οι Φίλοι των Τεχνών. ISBN 960-8623-80-4. 
• Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΣΜΥΡΝΗ (1890 – 1922), του Ανδρέα Μπαλτά
• ΑΘΛΗΤΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΣΤΗ ΣΜΥΡΝΗ ΣΤΑ ΤΕΛΗ ΤΟΥ 19ου ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ