Ο Πύργος της Βαβέλ (Μπρίγκελ)

τρείς ελαιογραφίες του Πίτερ Μπρίγκελ

Ο Πύργος της Βαβέλ αποτελεί το αντικείμενο τριών ελαιογραφιών του Πίτερ Μπρίγκελ του πρεσβύτερου. Η πρώτη, μια μικρογραφία που κατασκευάστηκε σε χρώμα ελεφαντόδοντο, ζωγραφίστηκε από τον Μπρίγκελ όταν αυτός βρισκόταν στη Ρώμη και πλέον έχει χαθεί.[1] Τα δύο σωζόμενα έργα ζωγραφικής απεικονίζουν την κατασκευή του Πύργου της Βαβέλ, που σύμφωνα με το βιβλίο της γένεσης, ήταν ένας πύργος που χτίστηκε από τους ανθρώπους, πριν από την σύγχυση των γλωσσών, με σκοπό να φτάσει ως τον ουρανό και για να αποτρέψει τη διασπορά των λαών. Ο άντρας που απεικονίζεται ως κεντρική φιγούρα του πίνακα είναι πιθανόν ο Νεβρώδ, ο οποίος φέρεται να διέταξε την κατασκευή του πύργου.[2]

Ο Πύργος της Βαβέλ
ΟνομασίαΟ Πύργος της Βαβέλ
ΔημιουργόςΠίτερ Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος
Έτος δημιουργίας4.600 π.Χ ή 4.500 π.Χ
ΕίδοςΕλαιογραφία
Ύψος114 εκατοστά
Πλάτος155 εκατοστά
ΜουσείοΜουσείο Ιστορίας της Τέχνης, Βιέννη
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα
Ο «Μικρός» Πύργος της Βαβέλ
ΟνομασίαΟ «Μικρός» Πύργος της Βαβέλ
ΔημιουργόςΠίτερ Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος
Έτος δημιουργίαςπερ. 1563
ΕίδοςΕλαιογραφία
Ύψος60 εκατοστά
Πλάτος74,5 εκατοστά
ΜουσείοΜουσείο Μπόιμανς - φαν Μπένινγκεν, Ρότερνταμ
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ιστορία και περιγραφή Επεξεργασία

 
Άποψη της δεξιάς πλευράς.

Η απεικόνιση της αρχιτεκτονικής του πύργου από τον Μπρίγκελ, με τις πολυάριθμες αψίδες του και άλλα παραδείγματα ρωμαϊκής μηχανικής επιστήμης, σκοπίμως υπενθυμίζουν του ρωμαϊκό Κολοσσαίο, το οποίο οι Χριστιανοί εκείνης της εποχής έβλεπαν ως σύμβολο ύβρις και διώξεων. Ο Μπρίγκελ είχε επισκεφτεί, μάλιστα, τη Ρώμη το 1552-1553.[3] Πίσω στην Αμβέρσα, ίσως ανανέωσε τη μνήμη του για τη Ρώμη με μια σειρά από χαρακτικά των κύριων αξιοθέατων της πόλης που φτιάχτηκαν από τον Χιερόνυμους Κοκ, ενώ ενσωμάτωσε στοιχεία από ρωμαϊκά χαρακτικά και στις δύο σωζόμενες εκδόσεις του Πύργου της Βαβέλ. Ο παραλληλισμός της Ρώμης με τη Βαβυλώνα είχε μια ιδιαίτερη σημασία για τους συγχρόνους του Μπρίγκελ. Η Ρώμη χτίστηκε ως Αιώνια Πόλη, που προοριζόταν από τον Καίσαρα να υπάρχει για πάντα, ωστόσο η φθορά και η καταστροφή της συμβολίζει τη ματαιοδοξία και την παροδικότητα των επίγειων προσπαθειών.[2] Ο πύργος συμβόλιζε, επίσης, την αναταραχή μεταξύ της Καθολικής Εκκλησίας (η οποία εκείνη την εποχή πραγματοποιούσε όλες τις λειτουργίες της στα λατινικά) και την πολύγλωσση Λουθηρανική Προτεσταντική θρησκεία των Κάτω Χωρών.[4] Μολονότι με μια πρώτη ματιά ο πύργος φαίνεται να αποτελείται από μια σταθερή σειρά ομόκεντρων πυλώνων, μια πιο προσεκτική εξέταση δείχνει ότι καμία από τις στρώσεις δεν βρίσκεται σε αληθινή οριζόντια σειρά. Δηλαδή ο πύργος είναι χτισμένος με αύξουσα σπειροειδή μορφή.

Οι εργάτες στον πίνακα έχουν κατασκευάσει τις αψίδες κάθετα προς το κεκλιμένο έδαφος, καθιστώντας τες ασταθείς, κάτι που φαίνεται από τις ήδη θρυμματισμένες αψίδες. Η θεμελίωση και τα κατώτατα στρώματα του πύργου δεν είχαν ολοκληρωθεί πριν κατασκευαστούν τα υψηλότερα στρώματα. Ο Λούκας φαν Φάλκενμπορχ, σύγχρονος του Μπρίγκελ, ζωγράφισε και αυτός τον Πύργο της Βαβέλ, τη δεκαετία του 1560 και αργότερα στην καριέρα του, ενδεχομένως μετά από την παρατήρηση των έργων του Μπρίγκελ.[2] Και οι δύο ήταν μέρος μιας μεγαλύτερης παράδοσης ζωγραφικής του πύργου, κατά τη διάρκεια του 16ου και 17ου αιώνα.[5] Η επιρροή Βόρειων καλλιτεχνών είναι εμφανής στην προσοχή που έχει καταβάλει ο Μπρίγκελ με τη ζωγραφική του τοπίου.[6]

Η ιστορία του Πύργου της Βαβέλ (όπως εκείνη της αυτοκτονίας του Σαούλ) ερμηνεύτηκε ως παράδειγμα τιμωρίας της ματαιοδοξίας, κάτι που ο Μπρίγκελ ήθελε να αναδείξει με αυτό του το έργο. Επιπλέον, η πυρετώδης δραστηριότητα των μηχανικών, των τεχνιτών και των εργατών παραπέμπει σε ένα δεύτερο ηθικό παράδειγμα, αυτό της ματαιότητα των ανθρώπινων προσπαθειών. Το, καταδικασμένο να αποτύχει, κτίριο του Νεβρώδ χρησιμοποιήθηκε για να τονίσει αυτό το νόημα στο σατιρικό έργο «Το Πλοίο των Τρελών» του Σεμπάστιαν Μπραντ.[7] Οι γνώσεις του Μπρίγκελ πάνω στις διαδικασίες και στις τεχνικές χτισίματος κτιρίου είναι σημαντικές και λεπτομερώς ορθές. Η επιδεξιότητα με την οποία ο ίδιος έδειξε αυτές τις γνώσεις υπενθυμίζει ότι το τελευταίο έργο του, έμεινε ημιτελές κατά το θάνατό του. Αυτό ήταν μια σειρά από πίνακες ζωγραφικής που καταγράφουν το σκάψιμο ενός καναλιού που συνδέει τις Βρυξέλλες με την Αμβέρσα.[8]

Ο πίνακας του Πύργου της Βαβέλ βρίσκεται στο Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης στη Βιέννη. Ο άλλος, μικρότερος πίνακας με το ίδιο θέμα, ο «μικρός» Πύργος της Βαβέλ, βρίσκεται στην Μουσείο Μπόιμανς - φαν Μπένινγκεν του Ρότερνταμ.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Morra, Joanne (2007). «Utopia Lost: Allegory, Ruins and Pieter Bruegel’s Towers of Babel». Art History 30 (2): 200. doi:10.1111/j.1467-8365.2007.00538.x. 
  2. 2,0 2,1 2,2 «The Tower of Babel». Art and the Bible. 
  3. Malam, John (1999). Pieter Bruegel. Carolrhoda Books. σελ. 15. ISBN 1-57505-366-7. 
  4. Morra, 202
  5. West, Andrew. «72 More Views of the Tower of Babel». BabelStone. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2011. 
  6. Pietro Allegretti, Brueghel, Skira, Μιλάνο 2003, s.v. "Torre di Babele". ISBN 0-00-001088-X (Ιταλικά)
  7. Το σατιρικό έργο υπάρχει διαδικτυακά σε αυτό το σύνδεσμο: The Ship of Fools, Project Gutenberg. Δείτε επίσης το άρθρο του Ν. Κόλινς, στο: Encyclopedia of Art Education Ανακτήθηκε το 2012
  8. P. Allegretti, ibid.