Παλίσανδρος
Ο όρος παλίσανδρος ή σπανιότερα ροδόξυλο (αγγλ. rosewood) αναφέρεται σε αριθμό τροπικών ειδών ξύλου που έχουν πλούσια απόχρωση, συχνότερα καστανή προς κοκκινωπή με πιο σκούρες φλέβες και απαντώνται σε πολλούς όμορφους χρωματισμούς και ιδιαίτερη σχεδίαση.[1]
Γενικά Επεξεργασία
Όλοι οι γνήσιοι παλίσανδροι ανήκουν στο γένος Dalbergia. Το είδος εκείνο που κατεξοχήν ως ροδόξυλο εκτιμάται μέγιστα στο δυτικό κόσμο είναι το ξύλο του είδους Dalbergia nigra. Είναι περισσότερο γνωστό στο εμπόριο ως «βραζιλιάνικος παλίσανδρος». Το ξύλο αυτό έχει έντονη γλυκιά μυρωδιά, η οποία διατηρείται για πολλά χρόνια.[2]
Ένα άλλο κλασικό ροδόξυλο προέρχεται από το είδοςDalbergia latifolia, γνωστό και ως ινδική τριανταφυλλιά ή sonokeling στην Ινδονησία. Είναι επίσης εγγενές στην Ινδία, ενώ καλλιεργείται και σε δασικές φυτείες στο Πακιστάν.
Ο παλίσανδρος της Μαδαγασκάρης (Dalbergia maritima), γνωστός ως bois de rose, εκτιμάται ιδιαίτερα στην αγορά για το κόκκινο χρώμα του. Τα δάση του ωστόσο υφίστανται υπερεκμετάλλευση, παρά το μορατόριουμ που ετέθη το έτος 2010 στο εμπόριο και την παράνομη υλοτομία, το οποίο παρόλαυτα συνεχίζεται σε μεγάλη κλίμακα.[3]
Σε όλη τη νοτιοανατολική Ασία, το είδος Dalbergia oliveri συλλέγεται επίσης για χρήση στην ξυλουργική. Είναι πολύ αρωματικό και με "πυκνά" νερά κοντά στην εντεριώνη του κορμού, αλλά το εξωτερικό μέρος του, το σομφό, είναι μαλακό και πορώδες. Το είδος Dalbergia cultrata,[4] με διαφοροποιημένο μπορντό χρώμα, ως ανοιχτό καφετί, είναι είδος μαυρόξυλου που πωλείται με την εμπορική ονομασία, ροδόξυλο Βιρμανίας. Τα προϊόντα που κατασκευάζονται με επεξεργασμένα ξύλα με βάση το ροδόξυλο πωλούνται ως «μαλαισιανή τριανταφυλλιά» ή ως D. oliveri.
Ένα άλλο είδος ροδόξυλου προέρχεται από το Dalbergia retusa και είναι γνωστό και ως «τριανταφυλλιά της Νικαράγουας» ή ως Cocobolo. Αρκετά είδη είναι γνωστά ως ροδόξυλα της Γουατεμάλας ή του Παναμά: λ.χ. D. tucerencis, D. tucarensis και D. cubiquitzensis.[5][6] Επίσης υπάρχει και το ροδόξυλο Ονδούρας: το είδος D. stevensonii που χρησιμοποιείται για πλήκτρα μαρίμπας, τμήματα κιθάρας, κλαρινέτα και άλλες μουσικές εφαρμογές.[7]
Χρήσεις Επεξεργασία
Όλα τα ροδόξυλα είναι στιβαρά και βαριά είδη, επιδέχονται εξαιρετική στίλβωση και είναι κατάλληλα για κιθάρες (βλ. λ.χ. ταστιέρες στις ηλεκτρικές και ακουστικές κιθάρες που συχνά είναι κατασκευασμένες από ροδόξυλο), μαρίμπας, συσκευές εγγραφής, τορνευτικά (λ.χ. μπιλιάρδο, στυλό, μαύρα κομμάτια σε σετ σκακιού), λαβές, έπιπλα και δάπεδα πολυτελείας.
Το φυσικό έλαιο αυτό του είδους, που χρησιμοποιείται στα αρώματα, εξάγεται από το είδος Aniba rosaeodor, το οποίο δεν σχετίζεται με τα γνήσια είδη παλίσανδρου, που αξιοποιούνται για την ξυλεία τους. Το γνήσιο ροδόξυλο χρησιμοποιείται επίσης και για βραχιόλια[8] και περιδέραια.
Είδος προς εξαφάνιση Επεξεργασία
Τα παγκόσμια αποθέματα του είδους είναι πλέον φτωχά εξαιτίας της υπερεκμετάλλευσης των δασών, ενώ σχεδόν όλα τα είδη του γένους αυτού προστατεύονται πλέον παγκοσμίως (CITES) και απαγορεύεται το εμπόριον αυτών.
Στις συνεδριάσεις του Οργανισμού CITES το 2013, το 2016 και το 2019, καταγράφηκαν πρόσθετα είδη του γένους αυτού για προστασία, προκαλώντας έκρηξη της αγοράς στην Κίνα.[9][10]
Είδη παλίσανδρου Επεξεργασία
- Amazone Rosewood (Dalbergia spruceana)
- Bahia Rosewood Tulipwood, Pau Rosa, Pinkwood, Bois de rose (Dalbergia decipularis), (Dalbergia frutescens)
- Black Rosewood (Dalbergia retusa)
- Brazilian Rosewood, also Bahia or Rio Rosewood, Jacaranda (Dalbergia nigra)
- Brown’s Indian rosewood (Dalbergia brownei)
- Burmese Rosewood (Dalbergia oliveri) Chingchan also as Asian or Laos Rosewood, (Dalbergia bariensis), (Dalbergia cultrata, Dalbergia dongnaiensis, Dalbergia fusca)
- Chinese Rosewood, Fragrant Rosewood, Huanghuali (Dalbergia odorifera) also as Bangkok Rosewood
- Closeflower Rosewood, Camotillo (Dalbergia congestiflora)
- Granadillo Rosewood (Dalbergia granadillo)
- Grenadill(a), Bombay Rosewood, African Blackwood (Dalbergia melanoxylon)
- Guatemala or Honduras Rosewood (Dalbergia cubilquitzensis)
- Honduran Rosewood (Dalbergia stevensonii)
- Laos Rosewood, Burmese Rosewood, Burmese Blackwood (Dalbergia cultrata)
- Laotian Rosewood (Dalbergia lanceolaria)
- Madagascar Rosewood (Dalbergia baronii, Dalbergia greveana) also as French Rosewood, and Bois de Rose (Dalbergia maritima, Dalbergia louvelii), (Dalbergia madagascariensis, Dalbergia monticola, Dalbergia trichocarpa etc.), for all Dalbergia-species from the population of Madagascar.
- Mexican Rosewood, Palo Escrito (Dalbergia paloescrito)
- (East) Indian Rosewood, Indonesian or Malabar, Bombay, Rosetta und Black Rosewood or Sonokeling Rosewood (Dalbergia latifolia)
- (North, East) Indian Rosewood, Sissoo, Sheesham (Dalbergia sissoo)
- Siamese, Siam Rosewood, Thailand Rosewood, Reclaimed Thai Rosewood (Dalbergia cochinchinensis)
- Yucatan Rosewood, Guatemalan Rosewood (Dalbergia tucurensis)
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- ↑ «rosewood tree - Memidex dictionary/thesaurus». www.memidex.com. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2016.
- ↑ «Distinguishing Brazilian Rosewood, East Indian and Other Rosewoods - The Wood Database». www.wood-database.com.
- ↑ «In search of Madagascar's rosewood mafia». BBC News. 20 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 2014.
- ↑ «Dalbergia cultrata Benth. — The Plant List». www.theplantlist.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2022.
- ↑ «Panama Rosewood Sets». Garnut Guitars. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2022.
- ↑ «TAXA: Data on a specific chosen botanical species Dalbergia cubiquitzensis». www.prowebcanada.com. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2020.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Honduran Rosewood | The Wood Database - Lumber Identification (Hardwoods)». www.wood-database.com. Ανακτήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2016.
- ↑ [1]
- ↑ Zhu, Annah Lake. «Restricting trade in endangered species can backfire, triggering market booms». The Conversation. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2020.
- ↑ Zhu, Annah Lake (January 2, 2020). «China's Rosewood Boom: A Cultural Fix to Capital Overaccumulation». Annals of the American Association of Geographers 110 (1): 277–296. doi:.