Παλαιοχριστιανική Βασιλική Ξηροκρήνης
Η Παλαιοχριστιανική Βασιλική Ξηροκρήνης αποτελεί ναό του 5ου ή αρχών 6ου αιώνα μ.Χ., κατάλοιπα του οποίου εντοπίσθηκαν στη σημερινή συνοικία της Ξηροκρήνη (Θεσσαλονίκης) του Δήμου Θεσσαλονίκης.
| Παλαιοχριστιανική Βασιλική Ξηροκρήνης | |
|---|---|
 | |
| Είδος | εκκλησία |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 40°38′46″N 22°55′46″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Θεσσαλονίκης |
| Τοποθεσία | Ξηροκρήνη Θεσσαλονίκης |
| Χώρα | Ελλάδα |
| δεδομένα (π) | |
Στα Ρωμαϊκά χρόνια, στα όρια της περιοχής της σημερινής Ξηροκρήνης, πάνω από τη σύγχρονη πλατεία Δημοκρατίας (όπου και η «Χρυσή Πύλη» τότε), τοποθετείται το μαρτύριο του Αγίου Νέστορα, μαθητή του Αγίου Δημητρίου. Έτσι οι ναοί της πρωτοχριστιανικής και Βυζαντινής περιόδου που βρέθηκαν, συνδέονται με το μαρτύριο και τη μνήμη του αγίου Νέστορα ή των τριών αδελφών μαρτύρων Αγάπης, Ειρήνης και Χιονίας που επίσης μαρτύρησαν στην περιοχή.
Ο Ναός εντοπίσθηκε κατά την ανέγερση κτιρίου στην οδό Μαργαροπούλου 20, πίσω από τον Ν.Σιδηροδρομικό Σταθμό και αποτελείται από τρία κλίτη. Τμήματα της βασιλικής είναι ορατά στο πάρκο της οδού Ρεγκούκου. Στην κόγχη του ναού την εποχή της ανέγερσής του κατασκευάσθηκε ημικυκλικό σύνθρονο και κάτω από αυτό υπόγειος διάδρομος (κυκλιο-κρύπτη). Στη δεύτερη οικοδομική φάση του ναού επεκτάθηκε το βόρειο κλίτος. Το ιερό βήμα του ναού είναι προσανατολισμένο στη χειμερινή ανατολή όπως πολλοί ναοί της Θεσσαλονίκης. [1]
Οι έτεροι δύο ναοί που έχουν βρεθεί στην περιοχή είναι ο αυτός του πρώτου μισού του 5ου αιώνα μ.Χ. στη συμβολή των οδών Λαγκαδά και Αγίου Δημητρίου και ο παλαιοχριστιανικός ναός που ανακαλύφθηκε κατά τις εργασίες κατασκευής του μετρό στην πλατεία Δημοκρατίας. Ο τελευταίος βρίσκεται στις παρυφές του Δυτικού αρχαίου νεκροταφείου λίγο έξω από την πλατεία Δημοκρατίας κτισμένος μάλιστα πάνω σε ένα συγκρότημα αποθηκών της ύστερης αρχαιότητας, καταδεικνύοντας και τον εμπορικό χαρακτήρα του τόπου. Συνολικά στη Θεσσαλονίκη -εκτός των τειχών - έχουν βρεθεί πέντε παλαιοχριστιανικοί ναοί με τους τρεις προαναφερθέντες να βρίσκονται στην παραπάνω περιοχή.[2][3][4][5]
Στην ίδα περιοχή σώζεται και η Βυζαντινή κρήνη της Ξηροκρήνης, επί της οδού Διδασκαλίσσης Βασιλικής Παπαθανασίου 42.
Δυτικά του λιμανιού του Μ.Κωνσταντίνου, στη σημερινή περιοχή που καλύπτεται από τις συνοικίες Ξηροκρήνη, Παλαιός Σταθμός και Μπεχτσινάρι, έλαβε χώρα το μαρτύριο δια πνιγμού στη θάλασσα των Θεσσαλονικέων Θεοδούλου του αναγνώστου και Αγαθόποδος του διακόνου, επί Καίσαρα Μαξιμιανού Γαλερίου (285-305 μ.Χ.) και ηγεμόνα της πόλης Φαυστίνου. Κατά το συναξάριό τους, τα δεσμά των μαρτύρων λύθηκαν και τα κύματα έφεραν τα σκηνώματα των δύο αγίων στην ακτή, όπου ευλαβείς χριστιανοί τα ενταφίασαν με τιμή. Εκεί πιθανώς να βρισκόταν και ο γνωστός από τις πηγές ναός των αγίων, που δεν έχει ταυτιστεί ακόμα.[6]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Δύο πρόσφατα ανακαλυφθέντες παλαιοχριστιανικοί ναοί στο δυτικό νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης, Δρ. Δέσποινα Μακροπούλου, 1999, ΣT' Διεθνές Συμπόσιο για την Aρχαία Mακεδονία (Θεσσαλονίκη 15-19 Oκτωβρίου 1996), τόμος 2, 705-722
- ↑ Δρ. Δέσποινα Μακροπούλου, Διευθύντρια της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, Τα ευρήματα της βυζαντινής Θεσσαλονίκης που αποκαλύφθηκαν κατά τις εργασίες για την κατασκευή του μητροπολιτικού σιδηροδρόμου της πόλης
- ↑ Γιώργος Καζάνας: Ξηροκρήνη – μια ιστορική γειτονιά του Δήμου Θεσσαλονίκης
- ↑ Γνωρίζοντας την αρχαία Θεσσαλονίκη - Ελευθεροτυπία Τρίτη 5 Μαρτίου 2013.
- ↑ Θεσσαλονίκη: Δύο μεγάλες εκθέσεις με τα ευρήματα του Μετρό θα πραγματοποιηθούν στο Αρχαιολογικό Μουσείο και στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού - ΤΟ ΒΗΜΑ 05/03/2013.
- ↑ Γιώργος Καζάνας: Ξηροκρήνη – μια ιστορική γειτονιά του Δήμου Θεσσαλονίκης