Πρωτεπιστάτης του Αγίου Όρους

Σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη του Αγίου Όρους, Πρώτος ή Πρωτεπιστάτης, ονομάζεται ένα από τα τέσσερα μέλη της Ιεράς Επιστασίας, η οποία αποτελεί όργανο, όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται με πλειοψηφία, καθώς ο Πρωτεπιστάτης, ανάμεσα στους υπόλοιπους τρεις Επιστάτες, θεωρείται πρώτος μεταξύ ίσων.

Επιστασία

Επεξεργασία

Μόνον οι Μονές Μεγίστης Λαύρας, Βατοπαιδίου, Ιβήρων, Χιλιανδαρίου και Διονυσίου έχουν το δικαίωμα να στέλνουν ανά 5 χρόνια ένα μοναχό ή ιερομόναχο τους, ο οποίος αναλαμβάνει Πρώτος ή Πρωτεπιστάτης του Αγίου Όρους. Τα υπόλοιπα μοναστήρια στέλνουν ανά 5 χρόνια μοναχό ή ιερομόναχο, ο οποίος αναλαμβάνει Επιστάτης.

Κατ’ αυτό τον τρόπο, οι Μονές χωρίζονται σε πέντε τετράδες, κάθε μία από τις οποίες, έχει επικεφαλής μία από τις παραπάνω Μονές:

Κατ’ αντιστοιχία, οι παραπάνω πέντε επιστασίες ονομάζονται: Λαυριωτική, Βατοπαιδινή, Ιβηρητική, Χιλιανδαρινή και Διονυσιάτικη.

Βυζαντινή Περίοδος

Επεξεργασία

Στην Βυζαντινή περίοδο ο Πρώτος είχε πολύ πιο ουσιαστικά και σημαντικά καθήκοντα:

  1. Αντιπροσώπευε τον Άθω στις τοπικές αρχές της Θεσσαλονίκης αλλά και στις πολιτικές και εκκλησιαστικές αρχές της αυτοκρατορίας.
  2. Με τη συνδρομή των ηγουμένων απέδιδε τη δικαιοσύνη στον Άθω και φρόντιζε για την τήρηση της τάξης, δρώντας ως ανώτερη δικαστική εξουσία του τόπου.
  3. Επικύρωνε την εκλογή των ηγουμένων και τους παρέδιδε τη ράβδο της ηγουμενίας στο όνομα του αυτοκράτορα, τον οποίο αντιπροσώπευε στο Όρος (μερικοί μόνο ηγούμενοι μεγάλων μονών, όπως η Λαύρα, έπαιρναν τη ράβδο απευθείας από τον αυτοκράτορα).
  4. Εκτός από τα διοικητικά και δικαστικά καθήκοντα, είχε πειθαρχική εξουσία όσον αφορά τα τρέχοντα ζητήματα της ζωής και τα πνευματικά, και επενέβαινε για να διευθετήσει ζητήματα σχετικά με την τήρηση των μοναστικών τυπικών, τη διαφύλαξη των εθίμων ή την ηθική διαγωγή των μοναχών.

Ο τελευταίος Πρώτος, εμφανίζεται το 1593 και ακολουθεί μια περίοδος πενήντα περίπου ετών, όπου δεν υπάρχει εκλεγμένος Πρώτος ούτε κανείς υπογράφει έτσι. Το 1781 έγινε από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Γαβριήλ μια προσπάθεια επαναφοράς του θεσμού με την παλαιά μορφή του, όμως υπήρξαν αντιδράσεις από τα μεγάλα μοναστήρια.

Σήμερα, «Άγιος Πρώτος», προσφωνείται ο Πρωτεπιστάτης.

Κατάλογος Πρωεπιστατών

Επεξεργασία
Κατάλογος Πρωτεπιστατών του Αγίου Όρους από το έτος 1960
Διάρκεια θητείας Πρωτεπιστάτης Ιερά Μονή
1960-1961 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας
1961-1962 (Άγνωστος) Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου
1962-1963 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Ιβήρων
1963-1964 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Χιλιανδαρίου
1964-1965 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Διονυσίου
1965-1966 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας
1966-1967 (Άγνωστος) Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου
1967-1968 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Ιβήρων
1968-1969 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Χιλιανδαρίου
1969-1970 Γέρων Ευστράτιος Ιερά Μονή Διονυσίου
1970-1971 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας
1971-1972 (Άγνωστος) Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου
1972-1973 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Ιβήρων
1973-1974 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Χιλιανδαρίου
1974-1975 Γέρων Θεόκλητος (1η Φορά) Ιερά Μονή Διονυσίου
1975-1976 Προηγούμενος Κωνσταντίνος Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας
1976-1977 (Άγνωστος) Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου
1977-1978 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Ιβήρων
1978-1979 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Χιλιανδαρίου
1979-1980 Γέρων Θεόκλητος (2η Φορά) Ιερά Μονή Διονυσίου
1980-1981 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας
1981-1982 (Άγνωστος) Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου
1982-1983 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Ιβήρων
1983-1984 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Χιλιανδαρίου
1984-1985 Γέρων Ιωαννίκιος (1η Φορά) Ιερά Μονή Διονυσίου
1985-1986 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας
1986-1987 (Άγνωστος) Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου
1987-1988 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Ιβήρων
1988-1989 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Χιλιανδαρίου
1989-1990 Γέρων Θεόκλητος (3η Φορά) Ιερά Μονή Διονυσίου
1990-1991 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας
1991-1992 Ιερομόναχος Αθανάσιος Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου
1992-1993 Προηγούμενος Καλλίνικος (1η Φορά) Ιερά Μονή Ιβήρων
1993-1994 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Χιλιανδαρίου
1994-1995 Γέρων Ιωαννίκιος (2η Φορά) Ιερά Μονή Διονυσίου
1995-1996 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας
1996-1997 (Άγνωστος) Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου
1997-1998 Προηγούμενος Καλλίνικος (2η Φορά) Ιερά Μονή Ιβήρων
1998-1999 Ιερομόναχος Στέφανος (1η Φορά) Ιερά Μονή Χιλιανδαρίου
1999-2000 Γέρων Ιωαννίκιος (3η Φορά) Ιερά Μονή Διονυσίου
2000-2001 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας
2001-2002 (Άγνωστος) Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου
2002-2003 (Άγνωστος) Ιερά Μονή Ιβήρων
2003-2004 Ιερομόναχος Στέφανος (2η Φορά) Ιερά Μονή Χιλιανδαρίου
2004-2005 Γέρων Ιωαννίκιος (4η Φορά) Ιερά Μονή Διονυσίου
2005-2006 Γέρων Παύλος (1η Φορά) Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας
2006-2007 Γέρων Βαρνάβας (1η Φορά) Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου
2007-2008 Προηγούμενος Καλλίνικος (3η Φορά) Ιερά Μονή Ιβήρων
2008-2009 Ιερομόναχος Στέφανος (3η Φορά) Ιερά Μονή Χιλιανδαρίου
2009-2010 Γέρων Συμεών (1η Φορά) Ιερά Μονή Διονυσίου
2010-2011 Γέρων Παύλος (2η Φορά) Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας
2011-2012 Γέρων Βαρνάβας (2η Φορά) Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου
2012-2013 Γέρων Μάξιμος Ιερά Μονή Ιβήρων
2013-2014 Ιερομόναχος Στέφανος (4η Φορά) Ιερά Μονή Χιλιανδαρίου
2014-2015 Γέρων Συμεών (2η Φορά) Ιερά Μονή Διονυσίου
2015-2016 Γέρων Παύλος (3η Φορά) Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας
2016-2017 Γέρων Βαρνάβας (3η Φορά) Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου
2017-2018 Ιερομόναχος Γερβάσιος Ιερά Μονή Ιβήρων
2018-2019 Ιερομόναχος Στέφανος (5η Φορά) Ιερά Μονή Χιλιανδαρίου
2019-2020 Γέρων Συμεών (3η Φορά) Ιερά Μονή Διονυσίου
2020-2021 Γέρων Παύλος (4η Φορά) Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας
2021-2022 Γέρων Γεώργιος Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου
2022-2023 Ιερομόναχος Χριστόφορος Ιερά Μονή Ιβήρων
2023-2024 Ιερομόναχος Στέφανος (6η φορά) Ιερά Μονή Χιλανδαρίου
2024-σήμερα Γέρων Συμεών (4η Φορά) Ιερά Μονή Διονυσίου

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία