Πτολεμαίος Φιλάδελφος

Ο Πτολεμαίος Φιλάδελφος (Αύγουστος 36 π.Χ. - 29 π.Χ.) ήταν πρίγκιπας της Αιγύπτου, μέλος της δυναστείας των Πτολεμαίων. Ήταν το τέταρτο και μικρότερο παιδί της Κλεοπάτρας Ζ' της Αιγύπτου και το τρίτο της με τον Ρωμαίο στρατιωτικό και πολιτικό, Μάρκο Αντώνιο.

Πτολεμαίος Φιλάδελφος
Πρίγκιπας της Αιγύπτου
Γέννηση	Αύγουστος 36 π.Χ. Αντιόχεια, Συρία
Θάνατος	29 π.Χ. (7 ετών)
Οίκος	Δυναστεία των Πτολεμαίων
Πατέρας	Μάρκος Αντώνιος
Μητέρα	Κλεοπάτρα Ζ΄ της Αιγύπτου
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Πτολεμαίος Φιλάδελφος ήταν ελληνικής και ρωμαϊκής καταγωγής. Κατά τη διάρκεια της χρονικής περιόδου 40 – 36 π.Χ., ο Αντώνιος απουσίασε από την Αίγυπτο, επιστρέφοντας στη Ρώμη και προσπαθώντας να ενισχύσει τους δεσμούς του με τον έτερο ισχυρό άνδρα της εποχής, Οκταβιανό Καίσαρα, θετό γιο του Ιουλίου Καίσαρα. Στα πλαίσια των διπλωματικών τους σχέσεων νυμφεύθηκε την αδερφή του Οκταβιανού, την Οκταβία και δεν επέστρεψε στην ανατολή για κάποια χρόνια, κανονίζοντας τις υποθέσεις του διαμέσου αντιπροσώπων. Τελικά μετέβη στη Συρία το 36 π.Χ. για να ηγηθεί μιας μεγάλης εκστρατείας κατά των Πάρθων. Επικοινώνησε και πάλι με την Κλεοπάτρα, βασίλισσα της Αιγύπτου, και το ειδύλλιό τους αναθερμάνθηκε. Η ένωση βέβαια ήταν και πολιτικοοικονομικής σημασίας, καθώς ο Αντώνιος χρειαζόταν τη στήριξη της Αιγύπτου στα σχέδιά του. Το ζεύγος, που είχε ήδη φέρει στον κόσμο δίδυμα, απέκτησε στην Αντιόχεια και ένα νέο γιο τη χρονιά αυτή, που ονομάστηκε Πτολεμαίος Φιλάδελφος. Πιστεύεται πως το όνομα αυτό του δόθηκε ώστε να συμβολίζει την αναδημιουργία του κράτους που κυβέρνησε ο Πτολεμαίος Β' Φιλάδελφος τρεις αιώνες πριν.

Οι αρχαίες πηγές αναφέρουν πως τα επόμενα χρόνια ο Αντώνιος ικανοποιούσε μια σειρά από εδαφικές επιθυμίες της Κλεοπάτρας, φτάνοντας στο σημείο να γυρίσει την πλάτη στα συμφέροντα της Ρώμης. Αρνήθηκε οικονομική βοήθεια από τη σύζυγό του, Οκταβία, και έδωσε αφορμές για πόλεμο στον Οκταβιανό, ο οποίος από την πλευρά του τις αναζητούσε. Οι κυριότερες αυτών ήταν η ανακοίνωση του διαζυγίου του από τη Ρωμαία σύζυγό του, ώστε να πάψει η Κλεοπάτρα να διαθέτει το στάτους απλής ερωμένης, η τέλεση του Θριάμβου του μετά τη νίκη του κατά των Αρμενίων στην Αλεξάνδρεια και όχι στην Ιερά Οδό της Ρώμης , και τέλος μια μεγαλόπρεπη τελετή στην οποία παραχώρησε τεράστια εδάφη της αυτοκρατορίας στην Κλεοπάτρα και τα παιδιά της. Στον Πτολεμαίο Φιλάδελφο, ο οποίος παραβρέθηκε ντυμένος με μακεδονική ενδυμασία – καυσία, χλαμύδα και κρεπίδες – αποδόθηκε η Συρία, η Φοινίκη και η Κιλικία.

Η προκλητική αυτή συμπεριφορά οδήγησε σε πόλεμο ανάμεσα στη Ρώμη και την Αίγυπτο, ο οποίος και κρίθηκε οριστικά στη Ναυμαχία του Ακτίου, σε ελληνικά ύδατα, το 31 π.Χ. Πρόκειται για την τελευταία μάχη της Αιγύπτου σαν ανεξάρτητο έθνος κατά την αρχαιότητα. Ο Οκταβιανός νίκησε κατά κράτος τον Αντώνιο και την Κλεοπάτρα, και μπήκε νικητής στην πόλη της Αλεξάνδρειας την επόμενη χρονιά. Πρώτα ο Αντώνιος και η λίγο αργότερα η Κλεοπάτρα οδηγήθηκαν στην αυτοκτονία, αφήνοντας πλέον τη χώρα στα χέρια του Οκταβιανού, ο οποίος και τη μετέτρεψε σε ρωμαϊκή επαρχία. Τα παιδιά τους, τα δίδυμα Αλέξανδρος Ήλιος, Κλεοπάτρα Σελήνη και Πτολεμαίος Φιλάδελφος μεταφέρθηκαν στη Ρώμη, όπου παρέλασαν με αλυσίδες στον Θριάμβο του Οκταβιανού.

Την ανατροφή τους αργότερα ανέλαβε η Οκταβία, όπως και όλων των παιδιών που απέκτησε ποτέ ο Αντώνιος. Εκεί τα ίχνη του Πτολεμαίου Φιλάδελφου χάνονται, επιτρέποντας στους σύγχρονους μελετητές να κάνουν απλώς κάποιες υποθέσεις σχετικά με το τι απέγινε. Μια εκδοχή τον θέλει να πέθανε το 29 π.Χ. είτε λίγο πριν είτε λίγο μετά τον Θρίαμβο του Οκταβιανού επειδή δεν άντεξε η υγεία του την αλλαγή στο κλίμα. Μια άλλη εκδοχή τον θέλει να ενηλικιώνεται και να μεταβαίνει στην Αφρική, όταν η αδερφή του Κλεοπάτρα Σελήνη, παντρεύτηκε τον βασιλιά Ιόβα Β’ της Νουμιδίας. Δεν μας είναι γνωστά στοιχεία σχετικά με συζύγους ή τέκνα του.

Χρονολόγιο

Έτος (π.Χ.)	Γεγονός
40 π.Χ.	Ο Μάρκος Αντώνιος αναχωρεί από την Αίγυπτο. Την επόμενη περίοδο ανανεώνει τη συμμαχία του με τον θετό γιο του Ιουλίου Καίσαρα, τον Οκταβιανό και νυμφεύεται την αδερφή του, Οκταβία. Γέννηση των δίδυμων παιδιών της Κλεοπάτρας και του Αντωνίου, τα οποία ονομάστηκαν Αλέξανδρος Ήλιος και Κλεοπάτρα Σελήνη.
36 π.Χ.	Ο Αντώνιος επιστρέφει στην ανατολή και επανενώνεται με την Κλεοπάτρα. Διεξάγει με την υποστήριξή της ανεπιτυχή εκστρατεία στην Παρθία. Λίγο αργότερα έρχεται στον κόσμο ο γιος τους, Πτολεμαίος Φιλάδελφος.
	Ο Αντώνιος παραχωρεί στην Κλεοπάτρα μέρη της Φοινίκης, της Ιουδαίας και της Κυρηναϊκής.
35 π.Χ.	Δεύτερη εκστρατεία του Αντωνίου στην Παρθία. Λίγο μετά απαρνήθηκε τη βοήθεια της συζύγου του, Οκταβίας, κίνηση προκλητική προς τον αδερφό της.
34 π.Χ.	Ο Αντώνιος καταλαμβάνει την Αρμενία. Προς μεγάλη απογοήτευση της Ρώμης, πραγματοποιεί τον θρίαμβό του στην Αλεξάνδρεια. Λίγο αργότερα παραχωρεί βαρυσήμαντους τίτλους στην Κλεοπάτρα και τα παιδιά της.
32 π.Χ.	Ο Αντώνιος ανακοινώνει το διαζύγιο από την Οκταβία ώστε να καταστήσει νόμιμο τον γάμο του με την Κλεοπάτρα. Ο Οκταβιανός εκθέτει τη διαθήκη του αντιπάλου του στο πλήθος, προκειμένου να προκαλέσει την οργή τους και τη διακήρυξη πολέμου στην Αίγυπτο.
31 π.Χ.	Λαμβάνει χώρα η Ναυμαχία του Ακτίου. Ο Αντώνιος και η Κλεοπάτρα γνωρίζουν ταπεινωτική ήττα, κάτι που δεν αφήνουν να μαθευτεί στην Αλεξάνδρεια.
30 π.Χ.	Ο Οκταβιανός καταλαμβάνει την Αίγυπτο χωρίς ιδιαίτερη αντίσταση και τη μετατρέπει σε ρωμαϊκή επαρχία. Ο Αντώνιος και η Κλεοπάτρα αυτοκτονούν. Ο Πτολεμαίος Καίσαρ δολοφονείται, ενώ τα ετεροθαλή αδέλφια του αποστέλλονται στη Ρώμη.
29 π.Χ.	Τα αδέρφια συμμετέχουν στον Θρίαμβο του Οκταβιανού στη Ρώμη. Πιθανή χρονιά θανάτου του Πτολεμαίου Φιλάδελφου.
περ. 25 π.Χ.	Η Κλεοπάτρα Σελήνη νυμφεύεται τον βασιλιά της Νουμιδίας, Ιόβα Β'. Αν βρίσκονται ακόμη στη ζωή, τα αδέρφια της την ακολουθούν στην Αφρική.

Δείτε επίσης

• Δυναστεία των Πτολεμαίων
• Αρχαία Αίγυπτος
• Ελληνιστική Περίοδος

Πηγές

• Βιογραφία από τον Christopher Bennett.
• The House of Ptolemy,by E. R. Bevan Κεφάλαιο 13
• Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Αντώνιος
• Δίων Κάσσιος, Ρωμαϊκή Ιστορία