Σάββας Παύλου

Ο Σάββας Παύλου (Κοκκινοτριμιθιά Λευκωσίας 1951 - Λευκωσία 6 Απριλίου 2016), ήταν Κύπριος φιλόλογος, πεζογράφος, ποιητής, κριτικός της λογοτεχνίας, δοκιμιογράφος, αρθρογράφος, ανθολόγος, ερευνητής.

Σάββας Παύλου
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Σάββας Παύλου (Ελληνικά)
Γέννηση	1951 Κοκκινοτριμιθιά
Θάνατος	6  Απριλίου 2016 Λευκωσία
Χώρα πολιτογράφησης	Κύπρος
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσα	Ελληνικά
Ομιλούμενες γλώσσες	Ελληνικά
Σπουδές	Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (έως 1975) Πανεπιστήμιο Κύπρου
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	φιλόλογος πεζογράφος ποιητής κριτικός λογοτεχνίας δοκιμιογράφος αρθρογράφος

Σπουδές

Αποφοίτησε από το Γυμνάσιο Αρρένων Κύκκου (1969). Πήρε πτυχίο από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Aθηνών (1975). Ανακηρύχθηκε Διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου  Κύπρου με θέμα διατριβής «Σεφέρης και Κύπρος».

Επαγγελματικό έργο

• Υπηρέτησε ως καθηγητής φιλολογίας σε σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης στην Κύπρο από το 1976 και στη συνέχεια ως Βοηθός διευθυντής Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης. Από το 2000 υπηρέτησε ως Επιθεωρητής Φιλολογικών Μαθημάτων και από το 2004 ως Πρώτος Λειτουργός Εκπαίδευσης του υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου.

• Υπήρξε συνεργάτης  του Ραδιοφωνικού Σταθμού «Ο Λόγος» στο ξεκίνημά του, το 1992. Πρωτοστάτησε στην Ελεύθερη Ραδιοφωνία στην Κύπρο.

• Yπήρξε ακόμα μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής Γραμμάτων, της Συμβουλευτικής Επιτροπής Εκδόσεων του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.

• Διετέλεσε μέλος της Κινηματογραφικής Λέσχης. Συνεργάστηκε επιστημονικά με τον σκηνοθέτη Ανδρέα Πάντζη στις ταινίες του για τον Σεφέρη «Φωτογραφική μηχανή σωστά κανονισμένη» (2004) και «Ο Σεφέρης στη χώρα της έκλειψης» (2007).

• Υπήρξε συνεκδότης του περιοδικού «Μικροφιλολογικά» και μέλος της εκδοτικής ομάδας του περιοδικού «Ακτή». Κείμενά του έχουν δημοσιευθεί σε περιοδικά και εφημερίδες της Ελλάδας («Νέα Εστία», «Αντί», «Άρδην», «Καθημερινή» κ.ά.) και της Κύπρου («Ακτή», «Σημερινή», «Πολίτης», «Τα Νέα» κ.ά.).

• Υπήρξε εποπτεύων επιμελητής της σειράς των εκδόσεων «Αιγαίον» για τους Αναγνωστάκη, Σαχτούρη, Χαραλαμπίδη, Χριστιανόπουλο, Σινόπουλο, Βαγενά κ. ά.

• Πήρε μέρος ως εισηγητής σε πολλά επιστημονικά και λογοτεχνικά συνέδρια στην Κύπρο, την Ελλάδα και στο εξωτερικό.

• Δημοσίευσε λογοτεχνικές κριτικές, φιλολογικές μελέτες, άρθρα πνευματικού προβληματισμού και σχόλια σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες.  

Συμμετοχή στο Πολυτεχνείο  

Έλαβε ενεργό μέρος στην εξέγερση του Πολυτεχνείου (17 Νοεμβρίου 1973) και στην αντίσταση στη δικτατορία.  

Εργογραφία

Το συγγραφικό έργο  του περιλαμβάνει πλήθος δημοσιευμάτων: κριτικά σημειώματα, αυτοτελή και συλλογικά βιβλία, πρακτικά συνεδρίων, άρθρα, δοκίμια, ποιήματα, βιβλιοκριτικές ανθολογίες κ.ά. Ενδεικτικά:

ΜΕΛΕΤΕΣ

• Η τακουνομετρική έμπνευση ή οι γοβάκιες ηγερίες του μοναδικού Γιάννη Σκαρίμπα. Μελέτη, Λευκωσία 1979.
• Κριτικά Σημειώματα 1976-1980, Λευκωσία 1980.
• Ιστορίες Αγάπης (Νόρο. Άρλεκιν, Τίφανυ κλπ.), καθώς και τινα άλλα παιδαγωγικά μελετήματα εκδοθέντα ιδίοις αναλώμασι προς ωφέλειαν του δοκιμαζομένου ημών γένους, Λευκωσία 1982.
• Η Κάθαρση. Σημειώσεις πολιτικού δοκιμίου, Λευκωσία 1983.
• Αφιερώματα κυπριακών περιοδικών στον Γ. Σεφέρη, Λευκωσία 1983.
• Για την Εθνική Ολοκλήρωση, την Αυτοδιάθεση - Ένωση (μαζί με τους Λ. Πίγγουρα και Β. Φτωχόπουλο), Λευκωσία 1983.
• Βιβλιογραφία Νάσου Βαγενά 1966-1996, Λευκωσία 1997.
• Σεφέρης και Κύπρος, Διδακτορική Διατριβή, έκδοση των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, Λευκωσία 2000.[1]
• Μικροφιλολογικά και άλλα, Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου, Λευκωσία 2010.
• Εκεί, στις ομπρέλες…: Αλεξίβροχα και αλεξίκακα κείμενα για την Κύπρο, Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας 2012, κατηγορία δοκίμιο/μελέτη.
• Φιλολογικά Μελετήματα, Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου, Λευκωσία 2014.

ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΚΑ/ ΠΟΙΗΤΙΚΑ

• Τα Ποιήματα της Μαριάννας, Οχτωβριανά, Λευκωσία 1981
• Μέρες του ‘82, ποίηση, Λευκωσία 1983
• Αρμενίζοντας, Πενταδάκτυλος, Λευκωσία 1992
• Ο γυιὸς του Ριμακό Α΄, Η Γέννηση, Αιγαίον, Λευκωσία 1992
• Ο γυιος του Ριμακό Β΄, Σχεδιάσματα Αιγαίον, Λευκωσία 1992
• Το επί πλέον, Ύψιλον/βιβλία, Αθήνα 1999
• Η πρώτη κίνηση, πεζογραφήματα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2004  
• Γραμμή Λευκωσία-Αθήνα, Λοξά κείμενα, Εκδόσεις Κουκκίδα, Αθήνα 2007
• Αύριο κλάδεμα, μυθιστόρημα, Εκδόσεις Κουκκίδα, Αθήνα 2009
• Μικρά Δέκα, Αιγαίον, Λευκωσία 2010
• Τα ομηρογηθή, Εκδόσεις Κουκκίδα, Αθήνα 2012
• Γραμμή Τόκυο-Μυκήνες, Εκδόσεις Κουκκίδα, Αθήνα 2014
• Φώναξε τα παιδιά, Διηγήματα, Εκδόσεις Κουκκίδα, Αθήνα 2015

Κρίσεις

«Μια γραφή του μοντερνισμού και μεταμοντερνισμού καταθέτει και ο Σάββας Παύλου. Τόσο με τα διηγήματα όσο και με τα εκτενέστερα μυθιστορηματικά του κείμενα («Αρμενίζοντας, 1992, «Ο γυιος του Ριμακό Α΄», 1992, «Ο γυιος του Ριμακό Β΄», 1992, «Το επι-πλέον», 1999 «Η πρώτη κίνηση», 2004, «Αύριο κλάδεμα», 2009 και «Μικρά Δέκα», 2010). Έχουμε στον Σάββα Παύλου μια παιγνιώδη αφηγηματική τεχνική της λανθάνουσας ειρωνείας, ένα λόγο ευρηματικό και ανατρεπτικό, από την άποψη της τεχνικής. Ένα λόγο κι ένα μύθο, που μας οδηγεί  στο απροσδόκητο. Ο μύθος υπονομεύεται ή αυτοαναιρείται, η γραφή κινείται ανάμεσα στην αφήγηση και στον στοχασμό, ο λόγος είναι άλλοτε ποιητικός και άλλοτε σκοπίμως αντιποιητικός, άλλοτε κινείται στα μέτρα του πραγματικού κι άλλοτε στα μέτρα του φαντασιακού, του σχεδόν ονειρικού. Ακόμα έχουμε μια διαφυγή στον κόσμο της επιστημονικής φαντασίας, με την είσοδο της ηλεκτρονικής τεχνολογίας στην ανάπτυξη του μύθου, με τους πλασματικούς ήρωες που διαφεύγουν ή αποδρούν από τη μυθοπλασία κι έτσι από τις προθέσεις και την εξάρτηση και τον έλεγχο του συγγραφέως.

Εκπληκτική, θα έλεγα, από την άποψη αυτή η πρόσφατη πεζογραφική του κατάθεση, το «Αύριο κλάδεμα», πού, εντέλει, κατά τρόπο αστυνομικά μυθιστορηματικό, μας επιστρέφει στον γενέθλιο χώρο του αφηγητή. Το πρόσφατο πεζογραφικό βιβλίο του Σάββα Παύλου, το «Αύριο κλάδεμα», συνοψίζει ή καλύτερα αναδεικνύει πλήρως τις αφηγηματικές τεχνικές του, οδηγώντας μας σε μια πεζογραφία εκπληκτική και στιβαρή και πρωτότυπη. Παράλληλα, επιβεβαιώνει αυτή την υπαρξιακή εμμονή στον ιδιάζοντα γενέθλιο τόπο, στις μνήμες της παιδικότητος και της αθωότητος που μας συνοδεύουν δια βίου.» (Νίκος Ορφανίδης)

«…ο Σάββας Παύλου παραμένει ολοζώντανος και ατόφιος μέσα από το πλούσιο συγγραφικό του έργο: φιλολογικές μελέτες, δοκίμια, επιφυλλίδες, βιβλιογραφικές εργασίες, διηγήματα και άλλα αφηγήματα και ποιήματα. Το στιβαρό αυτό έργο μαρτυρεί την τεράστια φιλολογική του κατάρτιση, τα πλατιά διαβάσματά του από τη μεγάλη κληρονομιά της λογοτεχνικής παράδοσης, από τον Όμηρο, τους αρχαίους έλληνες τραγικούς και το δημοτικό τραγούδι ώς τον Σολωμό, τον Καβάφη, τον Σεφέρη, τον Σκαρίμπα και τον Γ. Ιωάννου.

Τόσο στο φιλολογικό όσο και στο πεζογραφικό έργο του Σάββα θαυμάζει κανείς και την ανατρεπτική ματιά του, την τόλμη του να αγγίζει πράγματα και καταστάσεις από μια απρόσμενη σκοπιά και να ασκεί δριμεία κριτική ή να προσεγγίζει με τον δικό του τρόπο αγαπημένα του λογοτεχνικά κείμενα. Δεν υπάρχει περιθώριο να παρουσιάσουμε εδώ το φιλολογικό και λογοτεχνικό έργο του. Αρκεί να διαβάσει κανείς ενδεικτικά την πιο πρόσφατη συλλογή διηγημάτων των (Φώναξε τα παιδιά, 2015) και μάλιστα το πρώτο, ομώνυμο διήγημα του βιβλίου, για να εκτιμήσει τη δύναμη της γραφής του, την ουσιαστική και κοφτερή αφηγηματική γλώσσα του αλλά και το πλούσιο ψυχικό υπόστρωμα της δυναμικής προσωπικότητάς του.…» (Λευτέρης Παπαλεοντίου).

Βιβλιογραφία

"Αφιέρωμα στον Σάββα Παύλου (1951-2016)". Μικροφιλολογικά τετράδια, 23, Λευκωσία: Εκδόσεις Μικροφιλολογικά, 2017

Βλ. μεταξύ άλλων στο πιο πάνω αφιέρωμα:

• Άρης Παύλου, «Χρονολόγιο Σάββα Παύλου (1951-2016)», σ. 18-22
• Γιώργος Κ. Μύαρης, «Σχεδίασμα εργογραφίας Σάββα Παύλου (1973-2016)», σ. 23-26
• Θανάσης Βαλτινός, «Για τον Σάββα Παύλου», σ. 28-29
• Αλέξης Ζήρας «Η σημασία του ανατρεπτικού παραδείγματος στα μικροκείμενα του Σάββα Παύλου»,  σ. 37-39
• Δημήτρης Κόκορης, «Δευτερογενής αξιοποίηση λογοτεχνικού προσωπείου: ο Μανούσος Φάσσης του Σάββα Παύλου», σ. 42-44
• Λευτέρης Παπαλεοντίου, «Για τη δημιουργική πεζογραφία του Σάββα Παύλου», σ. 46-49
• Δημ. Δ. Τριανταφυλλόπουλος, «Ένας ακέραιος Ελληνοδιδάσκαλος», σ. 59-61

Νίκος Ὀρφανίδης, «Τὰ τελευταῖα ἐξομολογητικὰ τοῦ Σάββα Παύλου. Μιὰ προσωπικὴ ἀφήγηση καὶ ἀνάγνωση», Ἀκτή, τ. 126.

Κ. Χατζηαντωνίου: "Σάββας Παύλου, Σεφέρης και Κύπρος" (2003)[2]