Σιδηροδρομικό κανόνι

Τα σιδηροδρομικά κανόνια ήταν βαρέα οπλικά συστήματα του πυροβολικού που φέρονταν αρχικά πάνω σε ειδικά διασκευασμένα σιδηροδρομικά οχήματα (βαγόνια), ενώ αργότερα αποτελούσαν ιδία κατασκευή, προκειμένου να κινούνται πάνω σε σιδηροτροχιές. Πολλές χώρες κατασκεύασαν πυροβόλα τέτοιου τύπου, αλλά τα πιο γνωστά είναι τα γερμανικά της κατασκευαστικής εταιρείας Κρουπ, που χρησιμοποιήθηκαν στον Πρώτο και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Μερικά από αυτά ήταν τόσο μεγάλα, που απαιτούσαν δύο παράλληλα συστήματα σιδηροτροχιών, προκειμένου να αντέχουν το βάρος του πυροβόλου όπλου. Τα πυροβόλα μικρότερου μεγέθους ήταν συχνά τμήμα ενός θωρακισμένου τρένου.

Γαλλικό κανόνι 320 mm σε σιδηροτροχιά

Σήμερα το οπλικά αυτά συστήματα έχουν ξεπεραστεί και δεν χρησιμοποιούνται πλέον λόγω των μεγάλων μειονεκτημάτων τους. (δείτε παρακάτω "Μειονεκτήματα").

19ος αιώνας

Σιδηροδρομικό κανόνι που χρησιμοποιήθηκε στην πολιορκία του Πίτερσμπουργκ κατά τη διάρκεια του αμερικανικού εμφύλιου πόλεμου

Σιδηροδρομικό ολμοβόλο, Πίτερσμπουργκ (Mathew Brady)

Η ιδέα των σιδηροδρομικών πυροβόλων όπλων φαίνεται για πρώτη φορά στη Μεγάλη Βρετανία τη δεκαετία του 1860 σε δημοσίευμα κάποιου κ. Άντερσον με τον τίτλο Εθνική Άμυνα (National Defence). Επίσης ο Ρώσος Λεμπέντεφ απαξιοί την εφεύρεση των σιδηροδρομικών πολυβόλων, αφού το 1860 προσάρμοσε ένα ολμοβόλο πάνω σε σιδηροδρομικό βαγόνι. Η πρώτη πολεμική χρήση σιδηροδρομικού κανονιού έγινε από τον Ρόμπερτ Λή (Robert E. Lee) στην αντιμετώπιση της πολιορκίας του Ρίτσμοντ από τις δυνάμεις του Τζόρτζ ΜακΚλέλαν (George McClellan) κατά τη διάρκεια του αμερικανικού εμφύλιου πολέμου.

Στη Γαλλία χρησιμοποιήθηκαν, επίσης αυτοσχέδια, σιδηροδρομικά πυροβόλα όπλα κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Παρισιού το 1870. Στη Μεγάλη Βρετανία χρησιμοποιήθηκαν πυροβόλα όπλα διαμετρήματος έξι ιντσών σε βαγόνια σιδηροδρόμου κατά τη διάρκεια του πρώτου πολέμου των Μπόερ στην Πρετόρια της Νότιας Αφρικής. Άλλοι προκάτοχοι της ιδέας θεωρούνται ο Γάλλος αντισυνταγματάρχης Πενιέ (Peigné), που λέγεται ότι σχεδίασε ένα σιδηροδρομικό πυροβόλο όπλο το 1883, και ο διοικητής Μουζέν (Mougin), που λέγεται ότι τοποθέτησε πυροβόλο όπλο σε βαγόνι τρένου το 1870.

Η γαλλική κατασκευαστική εταιρεία πολεμικού υλικού Σνάιντερ (σήμερα Schneider Electric) κατασκεύασε διάφορα πρότυπα προς το τέλος της δεκαετίας του 1880 και παρήγαγε ένα πυροβόλο όπλο 120 χιλιοστών, προοριζόμενο για την υπεράσπιση των ακτών, ενώ έκανε εξαγωγή μερικών τεμαχίων του στη Δανία, τη δεκαετία του 1890. Έκανε επίσης εξαγωγή ενός τεμαχίου 200 χιλ. στο Περού το 1910.

Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος

Με την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου οι Γάλλοι βρέθηκαν χωρίς βαρύ πυροβολικό. Αρχικά έκαναν μεταφορά μεγάλου αριθμού των υπαρχόντων κανονιών, που ήταν κατασκευασμένα για την υπεράσπιση των ακτών και του ναυτικού προς το μέτωπο, αλλά αυτά δεν εξυπηρετούσαν τις ιδιαίτερες εδαφικές ανάγκες του πόλεμου των χαρακωμάτων. Σύντομα εμφανίστηκαν τα πρώτα σιδηροδρομικά κανόνια, που αμέσως έγιναν αναπόσπαστο μέρος των πολεμικών πράξεων. Μέχρι το 1916 και οι δύο πλευρές είχαν εξοπλιστεί με βαρέα σιδηροδρομικά κανόνια.

Η αμερικάνικη κατασκευαστική εταιρεία ατμομηχανών (η μεγαλύτερη στον κόσμο) Μπάλντουϊν Λοκομότιβ Γουέρκς Baldwin Locomotive Works κατασκεύασε πέντε τρένα για το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ τον Απρίλιο/Μάιο του 1918. Τα τρένα αυτά είχαν το καθένα από ένα ναυτικό κανόνι 356 χιλ. προσαρμοσμένο σε τέσσερα βαγόνια με έξι τροχούς ανά βαγόνι. Τα τρένα αυτά έφτασαν τον Αύγουστο στο Σαιν-Ναζαίρ και πυροδοτήθηκαν συνολικά 782 φορές μέσα σε 25 μέρες στο δυτικό μέτωπο, με βεληνεκές που κυμαινόταν από 27 μέχρι 36 χιλιόμετρα. Ένα από αυτά εκτίθεται σήμερα μπροστά στο πολεμικό μουσείο του Ναυπηγείου της Ουάσιγκτον.

Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος

Στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο χρησιμοποιήθηκαν για τελευταία φορά κανόνια αυτού του τύπου, όπως το γερμανικής κατασκευής Schwerer Gustav (γερμ. Σβέρερ Γκούσταβ, ο χοντρός Γουστάβος), ένα πυροβόλο όπλο 800 χιλστ., το βαρύτερο πυροβόλο που έλαβε ποτέ μέρος σε πόλεμο.

Μειονεκτήματα όπλου

Αν και ο σκοπός της δημιουργίας τέτοιου οπλικού συστήματος είχε πετύχει μερικώς, δηλαδή η ευκολότερη μεταφορά βαρέων πυροβόλων, παρά ταύτα παρουσιάστηκαν πολλές αδυναμίες και μειονεκτήματα σημαντικότερα των οποίων ήταν:

1. Περιορισμένη δυνατότητα κίνησης, δηλαδή μόνο σε σιδηροδρομική γραμμή, που είναι ανάλογη του βαθμού ανάπτυξης σιδηροδρομικού δικτύου στην υπό κατάληψη περιοχή-χώρα.
2. Περιορισμένη δυνατότητα αναχορηγίας βλημάτων, που σημείωνε μεγάλη βραδύτητα.
3. Δημιουργία ιδιαίτερης διοικητικής μονάδας στην οποία έπρεπε να περιέλθει όλο το σιδηροδρομικό δίκτυο της υπό κατάληψη χώρας γεγονός ανεφάρμοστο πριν την κατάληψη. Τούτο μπορούσε να γίνει μόνο τμηματικά και μετά την προώθηση πεζικών δυνάμεων.
4. Αδυναμία προηγούμενου ελέγχου και παρακολούθησης όλου του σιδηροδρομικού δικτύου που ήταν ευάλωτο σε δολιοφθορές. Τούτο γινόταν τμηματικά από το πεζικό που θα έπρεπε προηγουμένως να έχει πετύχει τη κατάληψη της περιοχής.
5. Αδυναμία διέλευσης από ορεινές περιοχές, λόγω κλίσεων εδάφους και κλειστών στροφών.
6. Αδυναμία διέλευσης από τις περισσότερες υπάρχουσες τότε σιδηροδρομικές σήραγγες. Εξ αυτού πολλοί τότε είχαν χαρακτηρίσει το όπλο αυτό ως πεδινό βαρύ πυροβόλο.
7. Περιορισμένη βολή. Αυτό ήταν και το μεγαλύτερο μειονέκτημα. Το σιδηροδρομικό κανόνι μπορούσε να προβεί σε βολές μόνο κατά τη φορά της κίνησής του, δηλαδή μόνο εμπρός, δεν μπορούσε δηλαδή να εκτελέσει πλαγιοβολή. Έτσι μόνο για τις προσβαλλόμενες πόλεις ή οχυρά που άρχιζε την πολιορκία και ήταν στη συνέχεια της σιδηροδρομικής γραμμής είχε τη μοναδική επιτυχία, αλλά και συγχρόνως την ατυχία να καταστρέφει άλλοτε τον σιδηροδρομικό σταθμό της υπό κατάληψη πόλης και άλλοτε τμήματα του συνεχιζόμενου σιδηροδρομικού δικτύου, γεγονός που δημιουργούσε επιπρόσθετα μεγάλες καθυστερήσεις της προώθησης του πυροβόλου. Σημειώνεται επίσης ότι τα περισσότερα οχυρά προστασίας οδικών και σιδηροδρομικών δικτύων (γέφυρες, σήραγγες κ.λπ.) είναι κατασκευασμένα εκατέρωθεν αυτών και όχι επ' αυτών, η προσβολή των οποίων ήταν μέχρι και αδύνατη.

Παράλληλα με τα παραπάνω, η γρήγορη εξέλιξη της αεροπορίας τερμάτισε τελικά τη χρήση αυτών των σιδηροδρομικών κανονιών, αφού γίνονταν εύκολος και ανυπεράσπιστος στόχος στην από αέρος προσβολή τους.

Βιβλιογραφία

• Arnold, Colonel B. E. (1982). Conflict across the Strait: A Battery Commander's Story of the Kent's Defences 1939-45. Dover: Crabwell Publications / Buckland Publications. ISBN 0-906124-06-9. 
• Breyer, Siegfried (1973). Battleships and Battle Cruisers 1905-1970. Garden City, New York: Doubleday. ISBN 978-0385072472. 
• Campbell, John (1985). Naval Weapons of World War Two. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 0-87021-459-4. 
• Engelmann, Joachim (1976). Armor in Action - German Railroad Guns. Squadron/Signal Publications. ISBN 0-89747-048-6. 
• Hogg, Ian V. (2005). Allied Artillery of World War One. Crowood Press. ISBN 1-86126-712-6. 
• Jäger, Herbert (2001). German Artillery of World War One. Crowood Press. ISBN 1-86126-403-8. 
• Lewis, Emanuel Raymond (1979). Seacoast Fortifications of the United States. Annapolis, Maryland: Leeward Publications. ISBN 978-1557505026. 
• Many, Seymour B. (April 1965). He Made No Complaint. United States Naval Institute Proceedings. 
• Westing, Fred (1966). The Locomotives that Baldwin Built. Bonanza Books. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• "When Artillery First "Took to the Rails"
• "Railwaygun Web Museum". Retrieved April 21, 2005.
• Railway Gun Museum
• K5 Eisenbahngeschutze