Συζήτηση:Πρωτάθλημα Ε.Π.Σ. Αθηνών-Πειραιώς 1920-21

	Αυτό το λήμμα βρίσκεται στο πλαίσιο ενδιαφέροντος της «Βικιεπιχείρησης Ποδόσφαιρο», μιας συνεργατικής προσπάθειας για την βελτίωση της κάλυψης του ποδοσφαίρου από την Βικιπαίδεια. Για να συμμετάσχετε και εσείς στη Βικιεπιχείρηση, επισκεφτείτε τη σχετική σελίδα.
Προς επέκταση	Αυτό το λήμμα αποτιμήθηκε ως τάξης προς επέκταση κατά την κλίμακα ποιότητας.
Χαμηλή	Αυτό το λήμμα έχει αποτιμηθεί ως λήμμα με χαμηλή σπουδαιότητα κατά την κλίμακα σπουδαιότητας.
	Αντικείμενο της υποεπιχείρησης Ελληνικό ποδόσφαιρο.
	Αντικείμενο της υποεπιχείρησης Ποδοσφαιρικές περίοδοι.

Παρουσίαση της διοργάνωσης...

... σε βιβλία που πραγματεύονται την ιστορία του Παναθηναϊκού. Ακολουθείται αύξουσα χρονολογική σειρά, καθώς είναι βέβαιο πως τα προγενέστερα αποτελούν πηγή για τα επόμενα και υπενθυμίζεται ότι έλαβε χώρα Νοέμβριο 1920 με Απρίλιο 1921.
Γίνεται φανερό ότι σε καμία από τις 10 καταγραφές δεν παρουσιάζεται ως διοργάνωση της ΕΠΣΑ-Π ή έστω συνδιοργάνωση με την ΧΑΝ Αθηνών, αλλά ως τουρνουά/κύπελλο/πρωτάθλημα της τελευταίας. Επίσης, δεν θεωρείται αυτή ως πρώτη διοργάνωση των ΕΠΣΑΠ/ΕΠΣΕ, αλλά το πρωτάθλημα της επόμενης χρονιάς, 1921-22.

Ιστορία του Παναθηναϊκού (1948)

Πάνος Μακρίδης-Σπύρος Καραθανάσης, έκδοση Αθλητικής Βιβλιοθήκης εφημερ. «ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΗΧΩ», Αθήνα

σελ. 40

0Ας επανέλθουμε τώρα, αφού κλείσουμε την παρένθεσι της ιστορίας του γηπέδου, στη δράσι του συλλόγου μετά την Αμβέρσα (σημ. ΟΑ Αυγ-Σεπτ 1920) και τα χρόνια που ακολούθησαν. [...] 0Μάλιστα τώρα είχε ιδρυθεί με πρωτοβουλία του διευθυντού την ΧΑΝ Μάριοτ, Ένωσις Ποδοσφαιρικών Σωματείων της Ελλάδος ΕΠΣΕ (σημ. ακόμη ΕΠΣΑ-Π το 1920) και όλες οι ομάδες απέβλεπαν στον τίτλον του πρωταθλητού. 0Στο πρώτο όμως πρωτάθλημα δια το Κύπελλον της ΧΑΝ (περίοδος 1920-21) νικητής ανεδείχθη ο «Πειραϊκός Σύνδεσμος» (σημ. λάθος: ο ΠΠΑΟ, εκτός εάν έγιναν περισσότερες διοργανώσεις και έχουμε στοιχεία μόνο για τη μία). Η ομάς του Πανελληνίου τότε δεν επέτυχε σπουδαία πράγματα γιατί αρκετοί παίκται της έλλειπαν στο μέτωπο και ο Απ. Νικολαΐδης ήταν στην Θεσ)νίκη. 0Η επομένη όμως περίοδος στάθηκε ως ένας σταθμός θριάμβου στην ιστορία του Συλλόγου. Κέρδισε πανηγυρικά το πρωτάθλημα 1921-22 πράγμα που εδραίωσε τη φήμη του σ' όλη την Ελλάδα.

Συμπέρασμα: η φίλαθλη "μνήμη" της πρώτης μεταπολεμικής εποχής έχει καταγράψει τον Παναθηναϊκό ως "πρωταθλητή Ελλάδος 1921-22" αλλά όχι και 1920-21, παρότι κατέκτησε τη διοργάνωση της ΧΑΝ Αθηνών (αρκετά πανηγυρικά επίσης).

Η ιστορία του Παναθηναϊκού (1961)

Νικήτας Τσαγγαρινός, λήμμα από την "Εγκυκλοπαίδεια των σπορ" (τόμος Β'), Εταιρεία Επιστημονικών Εκδόσεων, Αθήνα

σελ. 15-16

ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1919 — 1928

0Η λήξις του α' παγκοσμίου πολέμου [...]. Ιδιαιτέρως εις το ποδόσφαιρον ήρχισαν να ιδρύωνται πολυάριθμα σωματεία, τα οποία απεσπάσθησαν από τον Σ.Ε..Α.Σ. και ίδρυσαν ιδίαν Ομοσπονδίαν υπό την επωνυμίαν Ένωσις Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αθηνών Πειραιώς (έτος ιδρύσεως 1919). 0Η εν λόγω Ένωσις [...] μετωνομάσθη το 1921 εις Ένωσιν Ποδοσφαιρικών Σωματείων Ελλάδος και απετέλεσε τον πρόδρομον της σημερινής Ε.Π.Ο. [...] 0Ούτω τα ποδοσφαιρικά θέματα της χώρας εισήλθον εις το στάδιον της νομιμότητος (σημ. sic) και περί τα τέλη του 1922 ανήκον επισήμως εις τας Ενώσεις Αθηνών και Πειραιώς (σημ. προφανώς εννοεί δύο διαφορετικά τμήματα της ενιαίας ΕΠΣΕ) τα σωματεία [...]. Ουσιαστικώς λοιπόν η επίσημος κίνησις αρχίζει από του έτους 1922, κατά δε την προηγούμενην τριετίαν σημειώνομεν ολίγους φιλικούς αγώνας και μικρού ενδιαφέροντος τουρνουά, εις τα οποία συμμετείχε ο Παναθηναϊκός (σημ. εννοεί Πανελλήνιος ΠΑΟ, όπως και στη συνέχεια παντού). 0Κατά το έτος 1920 η ιστορία διέσωσε μέχρι των ημερών μας τον αγώνα του ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΜΑΔΟΣ ΤΟΥ ΣΟΥΗΔΙΚΟΥ ΘΩΡΗΚΤΟΥ «ΦΟΥΛΤΖΙΑ» (3-0), ως και τας συναντήσεις Π.Α.Ο. — Αγγλικού ποδοσφαιρικού συλλόγου 1-0 και 0-3, Π.Α.Ο. — Γουδί 1-3, Π.Α.Ο. — Αθηναϊκού 3-2 (σημ. κατά πάσα πιθανότητα για το τουρνουά της ΧΑΝ, γίνεται αναφορά του στο κυρίως λήμμα) 0Το επόμενο έτος 1921 η Μικρασιατική Εκστρατεία ανέστειλε κάθε αθλητικήν εκδήλωσιν λόγω της γενικής επιστρατεύσεως της ελληνικής νεολαίας (σημ. λάθος: έγιναν τουλάχιστον τα Α' και Β' Παναθήναια, οι μεγάλης επιτυχίας αθλητικοί αγώνες της ΧΑΝ Αθηνών και βέβαια το ποδοσφαιρικό τουρνουά της ίδιας) και μόλις περί τα τέλη του 1922 ήρχισε η επίσημος ποδοσφαιρική περίοδος, η οποία συνεχίζεται με εντεινόμενον διαρκώς ρυθμόν μέχρι των ημερών μας. 0Κατά το 1922 την διοίκησιν του Παναθηναϊκού απετέλεσαν οι [...]. Πρώτη απόφασις της νέας διοικήσεως του Παναθηναϊκού Α.Ο. ήτο να δηλώσει συμμετοχήν εις το πρωτάθλημα Αθηνών—Πειραιώς που ήρχισε τον Ιανουάριον του ιδίου έτους. 0Η εμφάνισις της ομάδος ήτο μετριωτάτη και το πρώτο πρωτάθλημα κατέκτησε η Πειραϊκή Ένωσις (σημ. λάθος: ΠΠΑΟ και αυτό - μάλλον ταυτίζει το πρωτάθλημα της ΕΠΣΕ 1921-22 με κάποια ανεπίσημη διοργάνωση που κατέκτησαν Πειραιώτες, ίσως συγχέοντας Σύνδεσμο με Ένωση στο κάποιο άλλο τουρνουά ΧΑΝ που κάνει λόγο η προηγούμενη πηγή). ΤΟ ΠΡΩΤΟΝ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ 0Την 23ην Ιανουαρίου 1922 η Ένωσις Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αθηνών — Πειραιώς (σημ. ο ίδιος έχει προαναφέρει τη μετονομασία της σε ΕΠΣΕ) εγκαινίασε την πρώτην Ποδοσφαιρικήν περίοδον. Εις τους αγώνας μετέσχον οι εξής σύλλογοι:... ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ 1923 Μετά ανάπαυλαν ενός περίπου έτους η Ένωσις Αθηνών-Πειραιώς (σημ. όπως αμέσως πάνω) διωργάνωσε το β' επίσημον Μικτόν πρωτάθλημα των δύο πόλεων. 0Κατά το έτος αυτό επήλθε διαφοροποίησις εις την συγκρότησιν των ομίλων (σημ. έγιναν δύο) εξ αφορμής της Μικρασιατικής καταστροφής. Το κύμα των εκδιωχθέντων Ελλήνων εκ Μικράς Ασίας είχε ως συνέπειαν να έλθουν εις την Ελλάδα οι ιθύνοντες και πολλοί παίκται των σωματείων Απόλλων Γ.Σ. και Πανιώνιος Γ.Σ., οι οποίοι ήσαν αρκετά μεμυημένοι εις τα διάφορα σπορ και επιπροσθέτως ήσαν κάτοχοι ανωτέρας ποδοσφαιρικής τεχνικής. 0Ούτω ο Παναθηναϊκός (σημ. με οριστική πλέον ονομασία) ευρέθη εις την ουραγόν θέσιν ηττηθείς... (σημ. οι τελευταίες προτάσεις είναι άσχετες με τη διοργάνωση της ΧΑΝ το 1920-21, αντιγράφηκαν όμως για να αρχίσουμε να συνειδητοποιούμε ότι η μπάλα στην Ελλάδα ήρθε ουσιαστικά από Σμυρνιούς και Πολίτες)

^[1] "100 χρόνια νεοελληνικού αθλητισμού • 1830-1930", Παύλος Ν. Μανιτάκης, ιδιωτική έκδοση, Αθήνα 1962, σελ. 374-389.

Συμπέρασμα: έναρξη πρωταθλήματος ΕΠΣΕ το 1921-22 όχι 1920-21, και μη αναφορά σε κύπελλο ΧΑΝ που εντάσσει στα "μικρού ενδιαφέροντος τουρνουά".

Παναθηναϊκέ μεγάλε και τρανέ (1984)

Στέλιος Θωμαΐδης, έκδοση Αθλητικές Σελίδες, Αθήνα
Καμία καταγραφή.

Μια ζωή Παναθηναϊκός (1985)

Κώστας Γεωργιάδης, Εκδόσεις Ινστιτούτου Διαδόσεως Ελληνικού Βιβλίου, Αθήνα

σελ. 24

0Η ποδοσφαιρική περίοδος 1921-22, περίοδος στέγασης του Π.Π.Α.Ο. (σημ. στην αλάνα της Περιβόλας, το σημερινό του γήπεδο), ήταν παράλληλα και νικηφόρα στην αγωνιστική δραστηριότητα του συλλόγου. Η ΕΠΣΕ — πρόγονος της ΕΠΟ — οργάνωσε πρωτάθλημα έξω από τα πλαίσια του ΣΕΓΑΣ, που άρχισε σιγά σιγά να εγκαταλείπει το ποδόσφαιρο. Πρωταθλητής αναδείχτηκε ο Π.Π.Α.Ο. Την τελική επικράτηση έκριναν...

Συμπέρασμα: έναρξη πρωταθλημάτων ΕΠΣΕ την αγωνιστική περίοδο 1921-22 όχι 1920-21, και καμία αναφορά σε προγενέστερη διοργάνωση ΧΑΝ Αθηνών.

1908-1998 Παναθηναϊκός (1999)

Βαγγέλης Μελέκογλου-Άγγελος Μενδρινός-Θοδωρής Ντάβελος, έκδοση Τριφύλλι ΑΕΒΕ, Αθήνα, ISBN 960-8625-31-9, τόμος Α

σελ. 46-47	1920-21
Παρά τη ρευστή πολιτική κατάσταση και τα προβλήματα που είχαν δημιουργήσει στην Ελλάδα οι συνεχείς πολεμικές αναμετρήσεις, το ποδόσφαιρο εξακολουθούσε να κρατά ξεχωριστή θέση στις καρδιές όλων. Κι η ΧΑΝ αποφάσισε να τονώσει την ποδοσφαιρική κίνηση στην πρωτεύουσα (σημ. και στο λιμάνι της). Διοργάνωσε τουρνουά, στο οποίο ο ΠΠΑΟ αναδείχτηκε νικητής, κατακτώντας το κύπελλο με τρεις νίκες και μία ισοπαλία. Η νίκη αυτή αποκτά μεγαλύτερη σημασία, αφού από τον ΠΠΑΟ έλειπαν αρκετοί στρατευμένοι ποδοσφαιριστές και ο Απόστολος Νικολαΐδης βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη.
σελ. 55	1921-22
Το ποδόσφαιρο άρχισε να οργανώνεται. Η Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αθηνών-Πειραιώς (ΕΠΣΑΠ) είχε ιδρυθεί από το 1919, ενώ ένα χρόνο μετά ονομάστηκε ΕΠΣΕ (Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Ελλάδος). Αυτός ο φορέας διοργάνωσε το πρώτο πρωτάθλημα με συμμετοχή ομάδων της Αθήνας και του Πειραιά. Στην αφετηρία βρέθηκαν οκτώ ομάδες κι ο ΠΠΑΟ κατέκτησε τον τίτλο αήττητος.

Συμπέρασμα: πάλι έναρξη πρωταθλήματος ΕΠΣΕ το 1921-22, όπως και μη ανάμειξή της σε διοργάνωση τουρνουά ΧΑΝ Αθηνών της προηγούμενης χρονιάς.

Το τριφύλλι της Λεωφόρου (2007)

Χρήστος Φασούλας-Δομήνικος Κοντολέων, Εκδόσεις Παπαδόπουλου, Αθήνα, ISBN 960-4125-57-5

σελ. 13

Η Αθήνα είχε αρχίσει πια να μεγαλώνει και τα πράγματα στο ελληνικό ποδόσφαιρο να οργανώνονται κάπως. Έτσι, η Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αθηνών-Πειραιώς (ΕΠΣΑΠ) διοργάνωσε το πρώτο πρωτάθλημα Αθήνας-Πειραιά, την περίοδο 1922-23. Φυσικά, η ομάδα των Καλαφάτη-Νικολαΐδη-Πανουργιά πήρε μέρος και το κατέκτησε αήττητη. Όμως η ΕΠΣΑΠ δεν έζησε και πολύ.

Συμπέρασμα: προφανώς μεταχρονολογεί κατά ένα έτος τη διοργάνωση της ΕΠΣΕ (και όχι πλέον ΕΠΣΑ-Π) του 1921-22. Πάντως τη χαρακτηρίζει ως πρώτη της ιστορίας, χωρίς πριν να κάνει λόγο για κάποια παρελθούσα, της ΧΑΝ Αθηνών ή/και άλλου.

100 χρόνια Παναθηναϊκός (2008)

Σήφης Βοτζάκης (συνεργ. Βαγγέλης Μελέκογλου), Εκδόσεις Α.Α Λιβάνη, Αθήνα, ISBN 960-1418-75-X

σελ. 82

Ο Π. Π. Α. Ο. στο τουρνουά της Χ. Α. Ν. (1921)

Οι [...] αποτέλεσαν τον κορμό της ομάδας που συμμετείχε στο ποδοσφαιρικό τουρνουά που διοργάνωσε η Χριστιανική Αδελφότητα Νεολαίας (Χ. Α. Ν.) την άνοιξη του 1921. 0Ουσιαστικά αυτό το τουρνουά ήταν η τελική... πρόβα πριν από την έναρξη των διοργανώσεων των Πρωταθλημάτων Κέντρου και Αθηνών. Άλλωστε, ο διευθυντής της Χ. Α. Ν. υπήρξε από τους πρωτεργάτες της ίδρυσης της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αθηνών Πειραιώς (Ε. Π. Σ. Α. Π.), που το 1922 διοργάνωσε το πρώτο πρωτάθλημα Κέντρου (σημ. πάντως, στον τύπο της εποχής καλείται Αθηνών-Πειραιώς), με συμμετοχή των [...]. Στο τουρνουά της Χ. Α. Ν. το 1921, ο Πανελλήνιος Ποδοσφαιρικός Αγωνιστικός Όμιλος κατέκτησε το κύπελλο.

Συμπέρασμα: ακριβώς τα ίδια και στην τελευταία μέχρι σήμερα εκτεταμένη (και ερευνητικά πρωτογενής) απόπειρα για καταγραφή της ιστορίας του συλλόγου.

Τριφύλλι 100 χρόνια (2008)

συλλογικό έργο, επετειακή έκδοση εφημερ. «Goal news», Αθήνα

σελ. 12	Ο ΠΠΑΟ στην Ολυμπιάδα
[...] Τον Απρίλιο του 1921 ο ΠΠΑΟ κατέκτησε το τουρνουά της ΧΑΝ (Χριστιανική Αδελφότητα Νέων), πετυχαίνοντας 3 νίκες...
σελ. 16	Αήττητος πρωταθλητής το 1922
Η ΕΠΣΑΠ (Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αθηνών Πειραιώς) ιδρύθηκε το 1919. Αυτή ήταν ο φορέας (σημ. ως ΕΠΣΕ) που διοργάνωσε το πρώτο πρωτάθλημα το 1922, με τη συμμετοχή 8 ομάδων από το κέντρο, τους [...]. Ο ΠΠΑΟ, πανίσχυρος ων, δεν δυσκολεύτηκε ιδιαίτερα να φτάσει στον τίτλο...

Παναθηναϊκός • Ποδόσφαιρο-μπάσκετ (2009)

συλλογικό έργο, Εκδόσεις ΣΚΑΪ, Αθήνα, ISBN 960-4820-23-0

σελ. 16

Το 1922 διοργανώθηκε από την Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αθηνών Πειραιώς Ε.Π.Σ.Α.Π (σημ. ως ΕΠΣΕ) το πρώτο πρωτάθλημα Αθήνας-Πειραιά, με διάρκεια από τον Ιανουάριο (σημ. Νοέμβριος 1921) μέχρι τον Απρίλιο. Ο Π.Π.Α.Ο. είχε εξαιρετικές εμφανίσεις και τερμάτισε πρώτος, χωρίς να δεχθεί γκολ.

Ελλάς, Ευρώπη, Παναθηναϊκός! (2010)

Αλέξανδρος Κιτροέφ, Εκδόσεις Greekworks.Com Inc, Ν. Υόρκη, ISBN 098-1457-97-5

σελ. 37

Το ελληνικό ποδόσφαιρο στις αρχές της δεκαετίας του 1920

Ακολούθησαν μικρά διαρθρωτικά βήματα στο εσωτερικό μέτωπο, αλλά δεν υπήρχε ακόμη οργανωμένο πρωτάθλημα. Το 1921, ο ΠΠΑΟ ήρθε πρώτος σε τουρνουά που οργάνωσε η ΧΑΝ, πετυχαίνοντας τρεις νίκες και μία ισοπαλία. Το 1922, εμφανίστηκε η Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Ελλάδος, η πρώτη ανεξάρτητη ποδοσφαιρική ομοσπονδία που ιδρύθηκε στην Ελλάδα. [...] Στο πρώτο πρωτάθλημα Αθήνας-Πειραιά (ή «κέντρου») που διοργάνωσε η Ένωση, αναδείχθηκε πρώτος ο ΠΠΑΟ με νίκη...

Υπόλοιπες καταγραφές

Δεν είχα πρόσβαση στις εξής πηγές που με τις παραπάνω ολοκληρώνουν το σύνολο της σχετικής βιβλιογραφίας:

• "Η Ιστορία του Παναθηναϊκού Α.Ο. (1908-1968)", Νίκος Γκούμας-Ευάγγελος Φουντουκίδης-Χριστόφορος Κονταξής-Σπύρος Μήτσης, λήμμα από "Παγκόσμιος Εγκυκλοπαίδεια Αθλητισμού και Ποδοσφαίρου", Εκδόσεις ALVIN Redman Hellas, Αθήνα 1969
• "Η ιστορία του Παναθηναϊκού 1908-1995", Γιώργος Η. Κουσουνέλος, ιδιωτική έκδοση, 1995
• "Παναθηναϊκός, 90 χρόνια ιστορικής πορείας • 1908-1998", Πάνος Φιαμέγκος (συνεργ. Νίκος Πετρόπουλος), Εκδόσεις Γ. Γεωργαλάς, Αθήνα 1998
• "Αιώνια πιστός! • Η άλλη ματιά στην ιστορία του Παναθηναϊκού", Μάκης Παπαζήσης, Εκδόσεις Παρουσία, Αθήνα 2009, ISBN 960-6652-17-3,

θεωρώ όμως ότι και στην περίπτωση που παρουσιάζουν αλλιώς τα πράγματα, ο μικρός αριθμός τους δεν είναι σε θέση να αλλάξει τη γενική εικόνα.
--Στέλιος Πετρουλάκης (συζήτηση) 08:44, 14 Δεκεμβρίου 2014 (UTC)