Σύνδεσμος Ελλήνων Καλλιτεχνών

Ο (δεύτερος) Σύνδεσμος Ελλήνων Καλλιτεχνών (ΣΕΚ) ιδρύθηκε το 1910 και υπήρξε το μακροβιότερο επαγγελματικό σωματείο εικαστικών καλλιτεχνών και το πρώτο που κατόρθωσε να συσπειρώσει –στο μέτρο του δυνατού– το σύνολο των δραστηριοποιούμενων στην Ελλάδα καλλιτεχνών.

Ίδρυση και μέλη

Επεξεργασία

Ο πρώτος Σύνδεσμος Ελλήνων Καλλιτεχνών ιδρύθηκε το 1900, με πρωτοβουλία του Γεώργιου Ιακωβίδη και ζωγράφων που συνδέονταν φιλικά μαζί του, σε μια προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα σωματείο με τη συμμετοχή αποκλειστικά και μόνο εικαστικών δημιουργών (δηλαδή χωρίς τη συμμετοχή Φιλοτέχνων, που κυριαρχούσαν στην Εταιρεία των Φιλοτέχνων), σύμφωνα με το ευρωπαϊκό πρότυπο και ειδικά το παράδειγμα του Συλλόγου Καλλιτεχνών του Μονάχου. Η παράλληλη δράση της Εταιρείας των Φιλοτέχνων καθώς και η ίδρυση της Ενώσεως των Καλλιτεχνών (που είχε προηγηθεί, επίσης το 1900), οδήγησαν γρήγορα τον πρώτο Σύνδεσμο σε σιωπηρή διάλυση. Το εγχείρημα επιχειρήθηκε από τον κύκλο του Ιακωβίδη και το 1906, οπότε ιδρύθηκε ο Σύλλογος Ελλήνων Καλλιτεχνών, ο οποίος ακολούθησε τη σύσταση της Ελληνικής Καλλιτεχνικής Εταιρείας (που υπήρξε μετεξέλιξη της Εταιρείας των Φιλοτέχνων). Τόσο ο Σύνδεσμος του 1900 όσο και ο Σύλλογος του 1906 αποτέλεσαν προσπάθειες του Ιακωβίδη να επιβληθεί ως φυσικός ηγέτης των Ελλήνων εικαστικών καλλιτεχνών, εκμεταλλευόμενος τη διεθνή του φήμη και την αποδοχή του στο εσωτερικό της χώρας.

Το 1910, μετά από την αποτυχία της Δ΄ έκθεσης της Ελληνικής Καλλιτεχνικής Εταιρείας και στο πλαίσιο προετοιμασίας της ελληνικής συμμετοχής στη Διεθνή Έκθεση της Ρώμης του 1911, οι εικαστικοί δημιουργοί αμφισβήτησαν ευθέως τη δομή της Εταιρείας και την παρέμβαση των φιλοτέχνων στα συντεχνιακά τους θέματα. Αρκετοί καλλιτέχνες συγκεντρώθηκαν σε αίθουσα του Πολυτεχνείου, υπό την προεδρία του Ικαωβίδη, και αποφάσισαν την ίδρυση του (δεύτερου) Συνδέσμου Ελλήνων Καλλιτεχνών, εφόσον δεν γίνονταν δεκτά τα αιτήματά τους από την Ελληνική Καλλιτεχνική Εταιρεία. Στη συνεδρίαση της Εταιρείας (που πραγματοποιήθηκε στις 16 Μαΐου στην αίθουσα της Αρχαιολογικής Εταιρείας), τα αιτήματα των καλλιτεχνών δεν έγιναν δεκτά και έτσι, με ηγέτη τον αρχιτέκτονα Αριστοτέλη Ζάχο, οι εικαστικοί καλλιτέχνες αποχώρησαν από την εταιρεία και στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών διακήρυξαν πανηγυρικά την ίδρυση του Συνδέσμου. Η ίδρυση του ΣΕΚ σηματοδότησε μια κομβική αλλαγή στην επαγγελματική/συνδικαλιστική δράση των καλλιτεχνών, οι οποίοι ανεξαρτητοποιήθηκαν από την ευρεία και ανομοιογενή ομάδα των φιλοτέχνων, ο ρόλος των οποίων σταδιακά μειώθηκε με την αποδυνάμωση και εντέλει τη διάλυση της Ελληνικής Καλλιτεχνικής Εταιρείας.

 
Γεώργιος Ροϊλός, Το α΄ γεύμα των μελών του ΣΕΚ (περιοδικό Τα Παναθήναια, 31 Μαΐου 1910, σελ. 128)

Ιδρυτικά μέλη του ΣΕΚ, σύμφωνα με το καταστατικό, ήταν 69 καλλιτέχνες και συγκεκριμένα (όπως αναφέρονται στον Οργανισμό του ΣΕΚ) οι: Γ. Ιακωβίδης, Λ. Σώχος, Δ. Γερανιώτης, Γ. Ροϊλός, Β. Μποκατσιάμπης, Σπ. Βικάτος, Θ. Θωμόπουλος, Δ. Δήμας, Ζ. Φρυδάς, Ν. Γεωργαντής, Ελ. Γεωργαντή, Α. Ζάχος, Β. Χατζής, Ό. Λύτρας, Μ. Τόμπρος, Ε. Ιωαννίδης, Σ. Παρλιάρος, Ιωσηφίνα Τσίλλερ, Ερ. Τσίλλερ, Δ. Στεφανόπουλος, Κ. Τρίμης, Α. Γεραλής, Χ. Λαμπίρης, Ε. Κλάδος, Σ. Καντζίκης, Σ. Παπαναγιώτου, Ε. Μαυρουδής, Τ. Καρούμπας, Π. Ρούμπος, Α. Ανδρέου, Ι. Κουλουρής, Α. Παναγιωτάκης, Κ. Ρωμανίδης, Γ. Δημητριάδης, Ν. Γεννατάς, Ό. Περβολαράκης, Π. Λύτρας, Α. Ανδρικίδης, Ν. Ασπρογέρακας, Κ. Ρούμπος, Ν. Φερεκείδης, Κ. Αρτέμης, Ζ. Παπαντωνίου, Κ. Φώσκολος, Κ. Γρηγούρας, Γ. Παπαδημητρίου, Σ. Βανδώρος, Ε. Μπούκας, Γ. Ροδάκης, Σ. Σούρσος, Σ. Παπαθέου, Α. Γεωργακόπουλος, Α. Κανδρής, Α. Χριστοφής, Μ. Σιγάλας, Σ. Λασκαρίδου, Ι. Ιωάννου, Α. Λάιος, Δ. Μπραέσσας, Μ. Θεοχάρης, Βεντούρης, Ι. Παπαγιάννης, Άγγ. Στεφάνου, Ν. Μάζης, Ν. Κουβαράς, Ευ. Βρεττός, Νικόλ. Λύτρας, Ι. Κουμαριανός, Αυγ. Πικαρέλης.[1] Μάλιστα, για να γιορτάσει ο Σύνδεσμος τη σύστασή του διοργανώθηκε μεγάλο γεύμα στην Κηφισιά, σε μια κίνηση που στόχευε στη γνωριμία και τη σύσφιξη των δεσμών των μελών του νέου σωματείου.

Οι πρώτες εκθέσεις και οι αποσχίσεις από τον ΣΕΚ

Επεξεργασία
 
Άποψη της έκθεσης νεοελληνικής τέχνης στη Ρώμη το 1911 (περιοδικό Ο Καλλιτέχνης, Ιούλιος 1911, σελ. 137)

Ο Σύνδεσμος ανέλαβε εξαρχής συνδικαλιστική δραστηριότητα. Εξέλεξε νέα οργανωτική επιτροπή και προετοίμασε την έκθεση σύγχρονης ελληνικής τέχνης στη Διεθνή Έκθεση της Ρώμης (1911) και απέστειλε υπόμνημα προς το Υπουργείο Παιδείας, αιτούμενο το διορισμό των αποφοίτων της Σχολής Καλών Τεχνών στη μέση εκπαίδευση (μάθημα Ιχνογραφίας) και την ανάθεση αποκλειστικά σε αυτούς όλων των έργων εκκλησιαστικής τέχνης, που προορίζονταν για τους ιερούς ναούς στην ελληνική επικράτεια.[2] Μέσα στα επόμενα χρόνια, η συνδικαλιστική δραστηριότητα του ΣΕΚ επεκτάθηκε σε μια σειρά από ζητήματα που άπτονταν των άμεσων προβλημάτων των Ελλήνων καλλιτεχνών (ανέγερση εργαστηρίων μετά την έξωση των καλλιτεχνών από το Ζάππειο Μέγαρο, ανέγερση αίθουσας μόνιμης κρατικής Διαρκούς Έκθεσης κ.λπ.).

Φυσικά, η σημαντικότερη καλλιτεχνική δραστηριότητα που ανέλαβε ο ΣΕΚ ήταν η διοργάνωση έκθεσης των μελών του σε ετήσια βάση, στις αίθουσες του Ζαππείου Μεγάρου. Στη δεκαετία του ’10, οπότε και ο Σύνδεσμος ήταν στην πιο ακμαία φάση του, διοργάνωσε εκθέσεις στο Ζάππειο κατά τα έτη 1912, 1915 (η παύση των τριών ετών οφειλόταν στους Βαλκανικούς Πολέμους), 1916 και 1917 που συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον του κοινού και της κριτικής, ενώ επέβαλαν στη νεοελληνική τέχνη σειρά από νέους (και προοδευτικούς) καλλιτέχνες, όπως ο Νίκος Λύτρας, ο Λυκούργος Κογεβίνας, ο Κωνσταντίνος Μαλέας και πολλοί ακόμη.

Ο ΣΕΚ κατόρθωσε το 1910 να συσπειρώσει το σύνολο της καλλιτεχνικής κοινότητας, αλλά η σύμπνοια δεν κράτησε για πολύ. Ήδη το 1915, μερίδα καλλιτεχνών είχε αποσχιστεί από τον ΣΕΚ και είχε ιδρύσει τον Καλλιτεχνικό Σύλλογο (με πρόεδρο το γλύπτη Θωμά Θωμόπουλο), φανερώνοντας μια διάθεση διαφοροποίησης απέναντι στην ηγετική φυσιογνωμία του Ιακωβίδη. Πάντως, ο Καλλιτεχνικός Σύλλογος στις αρχές του 1917 είχε διαλυθεί και η πλειοψηφία των μελών του είχε επιστρέψει στον ΣΕΚ (μάλιστα, ο Θωμόπουλος είχε εκλεγεί αντιπρόεδρος του Συνδέσμου). Την ίδια χρονιά, όμως, ιδρύθηκε η Ομάς Τέχνη, με μέλη μερικούς από τους πιο πρωτοποριακούς Έλληνες καλλιτέχνες της περιόδου.

Οι ρήξεις αυτές, που εκπορεύονταν κατά κανόνα από προσωπικές συγκρούσεις και αντιπαλότητες, αποκάλυπταν αντικρουόμενες αντιλήψεις στο εσωτερικό του ευρύτερου οργάνου. Παρόλα αυτά, ο ΣΕΚ άντεξε τις συγκρούσεις και σε ολόκληρη τη δεκαετία του ’20 παρέμεινε το μόνο συλλογικό όργανο των Ελλήνων εικαστικών καλλιτεχνών.

Η δεκαετία του ‘20

Επεξεργασία
 
Πέτρος Ρούμπος, Μακέτα για το Δίπλωμα του Συνδέσμου Ελλήνων Καλλιτεχνών, σχέδιο, (περιοδικό Τα Παναθήναια, 31 Μαΐου 1911)

Στη δεκαετία του ’20 ο ΣΕΚ συνέχισε τη δράση του κινούμενος στην κατεύθυνση που είχε δρομολογήσει από την προηγούμενη δεκαετία. Στο μεγαλύτερο διάστημα της δεκαετίας, ο Σύνδεσμος δεν αμφισβητήθηκε ευθέως, μολονότι αρκετοί καλλιτέχνες άρχισαν να αποστασιοποιούνται από το συλλογικό τους όργανο, απογοητευμένοι από τον τρόπο διαχείρισης των κοινών τους ζητημάτων. Ο ΣΕΚ εξακολούθησε να διοργανώνει εκθέσεις των μελών του (1921, 1926, 1929), ενώ ανέλαβε και πρωτοβουλίες για τη σύσταση νέων θεσμών (εκθέσεις κήπου, το 1926) που όμως δεν είχαν συνέχεια. Στο τέλος της δεκαετίας, όμως, ο Σύνδεσμος διασπάστηκε χάνοντας αρχικά τους γλύπτες, οι οποίοι ίδρυσαν το Σωματείο Ελλήνων Γλυπτών το 1929, και λίγο αργότερα τους νεότερους και πιο προοδευτικούς καλλιτέχνες, που ανασύστησαν το 1930 την Ομάδα Τέχνη. Από εκείνο το σημείο και έπειτα, ο ΣΕΚ έγινε πιο συντηρητικός, εκφράζοντας σε ιδεολογικό επίπεδο τους όψιμους εκπροσώπους της «Σχολής του Μονάχου», ακαδημαϊκούς και υπαιθριστές ζωγράφους, που αποτελούσαν και τη συντριπτική πλειοψηφία των μελών του.

Η δεκαετία του ’30

Επεξεργασία

Η συντηρητική κατεύθυνση του ΣΕΚ, που είχε ξεκινήσει από τα τέλη της δεκαετίας του ’20, έγινε πιο έντονη στη δεκαετία του ’30 και ιδίως την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά, οπότε ο Σύνδεσμος επιχείρησε να συνδεθεί ιδεολογικά με το φασιστικό καθεστώς, συσχετίζοντας το ακαδημαϊκό ύφος στην τέχνη με τα εθνικιστικά ιδεώδη που εξέφραζε η 4η Αυγούστου. Σε αυτό συνέβαλε η επικράτηση στο εσωτερικό του ΣΕΚ συντηρητικών προσωπικοτήτων όπως ο Δημήτριος Δήμας, σε συνδυασμό όμως με την ενίσχυση νεωτερικών τάσεων στην ελληνική ζωγραφική, που εκφράστηκαν κυρίως από την Ομάδα Τέχνη και δευτερευόντως από τους Ελεύθερους Καλλιτέχνες.

Δεν είναι τυχαίο πως η εκθεσιακή δραστηριότητα του ΣΕΚ μετά το 1929 είχε σταματήσει, για να ξαναρχίσει δυναμικά το 1936. Ακολούθησε μια ακόμη έκθεση το 1939, που ήταν και η τελευταία που διοργάνωσε ο άλλοτε κραταιός Σύνδεσμος.

Παρά την υπονόμευσή του, λόγω της εμφάνισης μιας σειράς δυναμικών καλλιτεχνικών σωματείων στα χρόνια του ’30 (Ομάδα Τέχνη, Σωματείο Ελλήνων Γλυπτών, Ελεύθεροι Καλλιτέχνες), ο ΣΕΚ παρέμενε ένα πολυπληθές και δραστήριο σωματείο, με αξιόλογη δύναμη και παρεμβατικότητα στο πλαίσιο της περιόδου. Υπήρξε πρωταγωνιστής σε μια σειρά από συλλογικές δράσεις των Ελλήνων καλλιτεχνών, με σημαντικότερη την ίδρυση της Ένωσης Σωματείων Εικαστικών Τεχνών, το 1936. Αργότερα, το 1944, ήταν ένα από τα σωματεία που συνέβαλαν στη σύσταση του Καλλιτεχνικού Επαγγελματικού Επιμελητηρίου. Άλλωστε, άνθρωποι όπως ο Δημήτριος Δήμας ή ο Ανδρέας Γεωργιάδης, άλλοτε δραστήρια μέλη του Συνδέσμου, πρωταγωνίστησαν στη δεκαετία του 1950 στο εσωτερικό του νέου συλλογικού οργάνου, του Επιμελητηρίου, καταλαμβάνοντας αξιώματα στο Διοικητικό του Συμβούλιο.

Σύνδεσμος Ελλήνων Καλλιτεχνών (Α΄ έκθεση), Ζάππειο Μέγαρο (εγκαίνια: 28 Μαρτίου 1912)

Ζωγραφική. Γ. Ιακωβίδης, Γ. Χατζόπουλος, Ο. Φωκάς, Επ. Θωμόπουλος, Ν. Οθωναίος, Μ. Ζαβιτζιάνος, Λ. Κογεβίνας, Αγγελική Στεφάνου, Σ. Λασκαρίδου, Θ. Φλωρά-Καραβία, Νικόλαος Λύτρας, Ζ. Παπαντωνίου, Ο. Αργυρός, Ε. Ιωαννίδης, Μ. Μπραέσας, Δ. Δήμας, Κ. Γκέσκος, Δ. Μπισκίνης, Γ. Γουναρόπουλος

Γλυπτική. Θωμόπουλος, Ζευγώλης, Τόμπρος, Στεργίου, Κουλουρής και ο γάλλος Σαιν

Αρχιτεκτονική. Τσίλλερ, Τσιπούρας, Λεκός και Θεοδωρίδης

Σύνδεσμος Ελλήνων Καλλιτεχνών (Β΄ έκθεση), Ζάππειο Μέγαρο, 24 Μαΐου-13 Ιουλίου 1915

Ζωγραφική. Αξελός Μιχ. Κ., Αντωνιάδου Ευφροσύνη, Βαρβέρης Νέστωρ, Βικάτος Σπυρίδων, Γεραλής Απόστολος, Γεραλής Λουκάς, Γερανιώτης Δημήτριος, Γεωργαντή Ελένη, Γιαλλινάς Άγγελος, Δήμας Δημήτριος, Δήμα Φιφή (Τσίλλερ), Ευστρατιάδης Ευστρ., Ζαβιτσιάνος Μάρκος, Ζαδέ Λουκία, Θωμόπουλος Επαμεινώνδας, Καντζίκης Σταύρος, Κογεβίνας Λυκούργος, Κοντιάδης Επαμεινώνδας, Λασκαρίδου Σοφία, Λαζάρης Θεοδ., Λουκίδης Αναστάσιος, Λύτρας Νικόλαος, Μαγιάσης Βασίλειος, Μαθιόπουλος Παύλος, Μαλέας Κωνσταντίνος, Μηλιάδης Θ., Μηλιάδης Στυλιανός, Μπισκίνης Δημήτριος, Μποκατσιάμπης Βικέντιος, Μπραέσσας Δήμος, Οθωναίος Νικόλαος, Οικονόμου Ιωάννης, Παπαπαναγιώτου Σταύρος, Πάνα Κική, Σκουλούδη Φλωρεντίνη,Σταυράκα Ευγενία, Στεφανόπουλος Δημήτριος, Στρατηγός Γεώργιος, Φλωρά-Καραβία Θάλεια, Χαλκιοπούλου Κική, Χριστοφής Αλέξανδρος, Χορς Μαρία

Γλυπτική. Βούλγαρης Ιωάννης Εμ., Γεωργαντή Ελένη, Δούκας Λουκάς, Ζευγώλης Γρηγόριος, Μαυρούδης Επ., Σώχος Αντώνιος, Τόμπρος Μιχάηλ, Φώσκολος Κ.

Αρχιτεκτονική. Θεοδωρίδης Γ, Λέκος Ν. και Χαλεπάς Ι., Τσιπούρας Σαλωνίτης Δ.

Σύνδεσμος Ελλήνων Καλλιτεχνών (Γ΄ έκθεση), Ζάππειο Μέγαρο, 23 Απριλίου-30 Μαΐου 1916

Ζωγραφική. Επ. Θωμόπουλος (Πατρών), Γεραλής Απόστολος, Γεραλής Λουκάς, Γεωργαντή Ελένη, Διαμαντοπούλου Πηνελόπη, Ζαβιτζιάνος Μάρκος, Ζωγράφος Παντελής, Ιακωβίδης Γεώργιος, Καντζίκης Στάυρος, Κογεβίνας Λυκούργος, Κοντιάδης Επαμεινώνδας, Philip Laslo [Fülöp Elek (Philip de) László], Λασκαρίδου Σοφία, Λουκίδης Αναστάσιος, Λύτρας Νικόλαος, Λύτρας Περικλής, Μαγιάσης Βασίλειος, Μαθιόπουλος Παύλος, Μπισκίνης Δημήτριος, Μπραέσσας Δημήτριος, Οθωναίος Νικόλαος, Παπαπαναγιώτου Σταύρος, Περιβολαράκης Όθων, Στεφάνου Αγγελική, Τριανταφυλλίδης Θεοφρ., Φαραντάτου Άννα, Μαλέας Κωνσταντίνος

Γλυπτική. Γεωργαντή Ελένη, Γεωργαντής Νικ., Δέμπης Λεωνίδας, Ιακωβίδης Γεώργιος, Μαυρούδης Επ., Στεργίου Νικ., Τζωρτζάκης Εμ., Τόμπρος Μιχ., Φώσκολος Κωνστανίνος

Αρχιτεκτονική. Τσιπούρας Δημήτριος

Σύνδεσμος Ελλήνων Καλλιτεχνών (Δ΄ έκθεση), Ζάππειο Μέγαρο, 5 Απριλίου-Μάιος 1917

Ζωγραφική. Αναγνωστοπούλου Μαρία, Αλεξός Μιχαήλ, Αρτέμης Κωνσταντίνος, Ασπρογέρακα Ερατώ, Βαρβέρης Δ. ,Βικάτος Σπυρίδων, Βίλμπεργ Ιφιγένεια, Βυζάντιος Περικλής ,Γεραλής Απόστολος, Γεραλής Λουκάς, Γεωργαντή Ελένη, Γουρανόπουλος Γιώργος, Δήμα Φιφή, Ζαβιτζιάνος Μάρκος, Ζωγράφος Π., Θεοδωρόπουλος Άγγελος, Θωμόπουλος Επαμεινώνδας, Ιακωβίδης Γεώργιος, Ιωαννίδης Ευάγγελος, Καντζίκης Στ., Καλλιγάς Πέτρος, (†) Κουνελάκης Νικόλαος (1869), Κοντοπούλου Φοίβη, Κρίνος Α., Λάζαρης Θεόδωρος, Λάντσας Στέφανος, Λασκαρίδου Σοφία, Λούζη Αν., Λουκίδης Τάσος, Λύτρας Νικόλαος, Λύτρας Περικλής, Μαγιάσης Βασίλειος, Μαθιόπουλος Παύλος, Μηλιάδης Θ., Μηλιάδης Στ., Μπισκίνης Δημήτριος, Μποκατσιάμπης Βικέντιος, Μπραέσσας Δημήτριος, Νικολαΐδης Ν., Παπαγεωργίου Μιχ.. Παπαπαναγιώτου Στ., Περιβολαράκης Όθων, Πειλίδης Κ., Ρωμανίδης Κωνσταντίνος, Σαμοΐλη Ευδοκία, Σταύρακα Ευγ., Στεφανόπουλος Δ., Τριανταφυλλίδης Θ., Τσαγρή Μαρία, Φερεκίδης Ν., (†) Χατζής Βασίλειος, Χορς Μαρία, Χριστοφής Αλ.

Γλυπτική. Αλεξανδρόπουλος Γ., Βούλγαρης Ιωάννης, Λουκάς Λουκάς(†) Δρόσης Δ., Ν. Γεωργαντής, Ζευγώλης Γρ., Θωμόπουλος Θωμάς, Ιακωβίδης Γεώργιος, Καρακατσάνης Μ., Μαυρομάρας Π., Μαυρούδης Επ., Οθωναίος Ν.. Στεργίου Ν., Τόμπρος Μιχ., Τζωρτζάκης Εμμ., Φώσκολος Κωνστ.

Αρχιτεκτονική. Βενιέρης Ι., Διαμαντόπουλος Γ.

Χαρακτική. Ζάκας Αντ., Μαλλιωτάκης Γ., Σούρσος Σωκράτης

Διακοσμητική. Διαμαντόπουλος Γ.

Σύνδεσμος Ελλήνων Καλλιτεχνών (Ε΄ έκθεση), Ζάππειο Μέγαρο, 11 Απριλίου-Μάιος 1921

Ζωγραφική. Αναγνωστοπούλου Μαρία, Αξελός Μιχ., Αρτέμις Κωνστ., Αριστεύς Φρ., Ασπρογέρακας Ν., Ασπρογέρακα Ερατώ, Ανδρομανάκου, Αποστολίδης Α., Βακατάσης Σπυρ., Βυζάντιος Περικλής, Βικάτος Σπυρ., Βιτωρόπουλος Σ., Βλασσοπούλου Ευθ., Βώκος Γερ., Γεραλής Α., Γεραλής Απ., Γιαννάρας Ευάγ., Γιολδάσης Δημ., Γεωργαντή Ελένη, Δήμας Δ., Ζάννου Λ., Ζωγράφος Π., Ηλιάδου Ελένη, Ιακωβίδης Γ., Ιωάννου Ειρ., Καλλιγάς Π.Π., Καλογερόπουλος Ν., Καναρέλλη Νίτσα, Κοντιάδης Σπ., Κοντοπούλου Φοίβη, Κωνσταντινίδου Φ., Λάζαρης, Λασκαρίδου Σοφία, Λουζή Άννα, Λιάτσου Αρκεζίνη, Λύτρας Νικόλας, Λύτρας Περ., Μαγιάσης Β., Μαλέας Κων., Μποκατσάμπης Β., Μπραέσας Δ., Οικονομίδου Μην., Παπαδημητρίου Μ., Παπαδημάκη Όλγα, Παπαπαναγιώτου Στ,. Παρθένης Κ., Πελεκάσης Μ., Περβολαράκης Όθων, Ροδοκανάκης Π., Ρωμανίδης Κ., Σαμοΐλη Ευθ., Στεφάνου Αγγ., Στεφανόπουλος Δ., Στεφανοπούλου Χαρ., Ταρσούλη Αθ., Τριανταφυλλίδης Θ., Φερεκίδης Ν., Φρυδάς Ζεφ., Φωκάς Οδ., Χατζημιχάλη Αγγ., Χειμώνας Ν., Χούπερ, Χρηστόφης Αλέξ., Dubois Reymond, Φωκάς Οδυσσέας, Τζωρτζάκης

Γλυπτική. Αλεξανδρόπουλος Γ., Βούλγαρης Ι., Γεωργαντή Ελένη, Γεωργαντής Ν., Δέμπης Λ., Δημητριάδης Κωνστ., Ζευγώλης Γρ., Ιακωβίδης Γ., Μαυρούδης Ε., Μπεήλης Αντ., Νικολιδάκης Κ., Τζωρτζάκης Εμμ., Συννέφας Γ., Φώσκολος Κ.

Αρχιτεκτονική. Θεοδωρίδης Γ., Κοζαμάνης Ν.Α., Τσίλλερ Ερν., Τσιπούρας Δημ.

Πλεκτά έπιπλα. Τσίμπας Ιω.

Σύνδεσμος Ελλήνων Καλλιτεχνών (Στ΄ έκθεση), Ζάππειο Μέγαρο, 16 Απριλίου-6 Ιουνίου 1926

Ζωγραφική. Ελαιογραφίαι. Λ. Αποστολίδης, Μιχ. Αξελός, Κ. Αρτέμης, Αγ. Αστεριάδης, Μ. Αναγνωστοπούλου, Περ. Βυζάντιος, Ευθ. Βλασσόπουλου, Μαρ. Βουκίδου, W. Bennet, Απ. Γεραλής, Λ. Γεραλής, Β. Γερμενής, Δ. Γεωργαντάς, Ευάγγ. Γιανναράς, Δ. Γιολδάσης, Γ. Γκαραγκάνης, Ιωσ. Τσίλλερ-Δήμα, Ιων. Δανιήλ, Π. Διαμαντοπούλου, Π. Τσιμπούκη-Δημαρά, Δρακονταείδη, Γ. Δοβλέτης, Παν. Ζωγράφος, Ελ. Ηλιάδου, Κ. Ηλιάδης, Μαρ. Ιγγλέση, M. Illyne, E. Illyne, Γ. Κόσμος (Κοσμαδόπουλος), Λ. Κογεβίνας, Τρ. Καζάκος, Δ. Κοκότσης, Γ. Κωτσάκης, Μ. Κωλέττη, Φλ. Σκουλούδη-Καλούτση, Δ. Κρατής, Α. Καποδίστρια, Θ. Λαζαρής, Ν. Λύτρας, Περ. Λύτρας, Σ. Λασκαρίδου, Δ. Μπραέσσας, Β. Μαγιάσης, Κ. Ναταρίδου, Αικατ. Μαρινάκη, Ν. Οθωναίος, Π. Οικονομίδου, Δ. Πελεκάσσης, Οθ. Περβολαράκης, Στ. Παπαναγιώτου, Γ. Παπάζογλου, Αυγ. Πικαρέλλης, Κ. Πλακωτάρης, Β. Φον-Πέσσης, Κ. Ρωμανίδης, Χ. Αλεξανδρίδου-Στεφανόπουλου, Κ. Στεφάνου, Ευδ. Σαμοΐλη, Μ. Σκούφου, Αθ. Ταρσούλη, Ν. Φερεκύδης, Γ. Φώτας, Λ. Φωκάς, Αλ. Χρηστοφής, Αγγ. Χατζημιχάλη

Γλυπτική. Ν. Αβέρωφ, Ν. Γεωργαντής, Λ. Δούκας, Γρ. Ζευγώλης, Γ. Κακουλίδης, Αντ. Μπεγλής, Αικ. Μαρινάκη, Γ. Ρήγας, Φ. Ρωκ, Αντ. Σώχος, Γ. Συννέφας, Κ. Στεφάνου, Εμ. Τσωρτσάκης, Κ. Φώσκολος

Αρχιτεκτονική. Δ. Τσιπούρας

Βιτρίνες με σμάλτα και διακοσμητικά. Μ. Αναγνωστοπούλου, Π. Διαναντοπούλου, Ελ. Γεωργαντή

Υδατογραφίες-σχέδια. Φρ. Αριστεύς, Μιχ. Αξελός, Β. Γερμενής, Γ. Γκεναλλής, Ιων. Δανιήλ, Π. Ζωγράφος, E. Illyne, Γ. Κωτσάκης, Φλ. Σκουλούδη-Καλούτση, V. Kingspord, Δ. Καψοκέφαλος, Α. Λεβαντής, Περ. Λύτρας, Γ. Οικονομίδης, Δ. Πελεκάσσης, Οθ. Περβολαράκης, Β. Φον-Πέσσης, Λ. Πέππα, Αθ. Ταρσούλη, Αγγ. Χατζημιχάλη

Σύνδεσμος Ελλήνων Καλλιτεχνών (Ζ΄ έκθεση), αίθουσα Στρατηγοπούλου, 10-30(;) Οκτωβρίου 1929

Αγ. Αστεριάδης, Μιχ. Αξελός, Χαρίκλ. Αλεξανδρίδου-Στεφανοπούλου, Κων. Αρτέμης, (†) Λεων. Αποστολίδης, Μίμης Βιτσώρης, Σπύρος Βασιλείου, Ευθυμία Βλασσοπούλου, Μαρία Βουκίδου, Βασίλ. Γερμενής, Αν Γεωργιάδης, Απόστολος Γεραλής, Δημ. Δήμας, Έκτωρ Δούκας, Πην. Διαμαντοπούλου, Ελένη Ηλιάδου, Επαμ. Θωμόπουλος, Γεώργ. Ιακωβίδης, Γεώργ. Κόσμος (Κοσμαδόπουλος), Γεώργ. Κοτσάκης, Νίτσα Κοκκίνη-Μακαρόνα, Μίνα Κωλέττη, Θεόδ. Λαζαρής, Περ. Λύτρας, Σοφία Λασκαρίδου, Παναγ. Λίτσκας, Π. Μαθιόπουλος, Δημ. Μπραέσσας, Β. Μπεκιάρη, Αικατ. Μαρινάκη, Ν. Νάκης, Μιχαήλ Οικονόμου, Πηνελ. Οικονομίδου, Οθ. Περβολαράκης, Μίμης Παπαδημητρίου, Λέλλα Πέππα, Γεώργιος Vinko Fon Πέσκε, Γεωργ. Παπάζογλου, Κ. Πλακωτάρης, Κ. Ρωμανίδης, Πολ. Ρέγκος, Δημ. Στεφανόπουλος, Αγγ. Στεφάνου, Νικ. Σαντοριναίος, Φιφή Τσίλλερ-Δήμα, Θεοφ. Τριανταφυλλίδης, Αθηνά Ταρσούλη, Οδυσσεύς Φωκάς, Λ. Φωκάς, Τόνι Φοράουερ, Δ. Φωστηροπούλου, Μ. Φραντζή, Άννα Φαραντάτου, Αλ. Χρηστοφής, Αγγ. Χατζημιχάλη

Διακοσμητικά-σμάλτα. Σ. Πολυχρονιάδου, Πην. Διαμαντοπούλου

Σύνδεσμος Ελλήνων Καλλιτεχνών (Η΄ έκθεση), αίθουσα καλλιτεχνών Το Ατελιέ, 1-29 Νοεμβρίου 1936

Αγαπητός Ευστ., Αξελός Μιχαήλ, Αριστεύς Φρίξος, Αρτέμης Κωνσταντίνος, Βακατάσης Σπυρίδων, Βαρβαρέσος Αχιλλέας, Βυτωρώπουλος Σπυρίδων, Βυζάντιος Περικλής, Γεραλής Απόστολος, Γεραλής Λουκάς, Γερμενής Βάσος, Γεωργιάδης Ανδρέας, Γεωργιόπουλος Ι., Δήμας Δημ., Δήμα Ιωσ. Δ., Δούκα. Μαρία Λ., Ηλιάδου Ελένη, Καζάκος Τρύφων, Καντζίκης Στ., Κοκότσης Δημήτριος, Κοσμαδόπουλος Γεώργιος ,Κρίνος Λ., Κογεβίνας Λυκούργος, Λαζαρής Θεόδωρος, Λασκαρίδου Σοφία, Λύτρα Μαρία Ν., Λύτρας Περικλής, Μανιά Ελένη, Μηλιάδης Στέλιος, Μπραέσσας Δημήτριος, Οθωναίος Νικόλαος, Πανταζόπουλος Επ., Παπάζογλου Γ., Παπαπαναγιώτου Σταύρος, Πελεκάσης Δημήτριος, Προκοπίου Γεώργιος, Σκαρλάτος Ι., Στεφάνου Αγγελική, Σχινς Ιωάννα, Τρικογλύδης Ιωάννης, Φαραντάτου Ά., Χριστοφής Αλέξανδρος

Γλυπτική. Συνέφας Γ.

Αρχιτεκτονική. Κοτζαμάνης Ν.Α., Τσιπούρας Δημ. Ε.

Σύνδεσμος Ελλήνων Καλλιτεχνών (Θ΄ έκθεση), Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, 27 Φεβρουαρίου-19 Μαρτίου 1939

Αλεξανδράκης Αλέξ., Αργυρίου Κωνστ., Αριστεύς Φρίξος, Αρτέμης Κωνστ., Ασπρογέρακα Ερατώ, Βακατάσης Σπύρος, Βαρβαρέσσος Αχ., Βλασσοπούλου Ευθ., Βλαστάρη Αναστασία, Βιτωρόπουλος Σπ., Γεραλής Απ., Γεραλής Λουκάς, Γεωργιάδης Ανδρέας, Γεωργαντή Ελένη, Γεωργαντής Νικ., Γεωργιόπουλος Ιωάνν., Γιάνναρης Σπ., Γεωργοπούλου-Καντζίκη Μαρ., Δαπόντες Ιωάνν., Δήμας Δημήτριος, Δήμα-Τσίλλερ Ιωσηφίνα, Διαμαντοπούλου-Γαβαλά Πην., Ευστρατιάδης Ευστρ., Ηλιάδου Ελένη, Καναρέλη Νίτσα, Καντζίκης Σταύρ., Κασόλας Ιωάννης, Καφής Δημ., Κομνηνού-Λεούση Δέσποινα, Κοντοπούλου Φοίβη, Κράτης Δημ., Κωνσταντινίδου Φρ., Λαμπίρης Χρ., Λασκαρίδου Σοφία, Λιάτσικα Ειρήνη, Λύτρα Μαρία, Λύτρας Περικλής, Μαλάμος Κωνστ., Μπενάκης Δημ., Ντούμας Χαρ., Ξενοπούλου Ειρήνη, Ξένος Νικ., Οικονομίδης Γ., Παπαδόπουλος Λ., Παπάζογλου Γ., Πανταζόπουλος Επ., Παπαπαναγιώτου Στ., Πατσάρης Απ., Πελεκάσης Δημ., Ποταμιάνος Χαρ., Προκοπίου Άγγ., Προκοπίου Γεωργ., Πρωτόπαππα Κική, Ρωμανίδης Κώστας, Σαντοριναίος Νικ., Σάρλας Ανδρέας, Σκαρλάτος Γιάννης, Σούρσος Σωκράτης, Στελάκη Κική, Στεφάνου Αγγελική, Στριφτού Άρτεμις, Συννέφας Γεώργ., Τρικογλίδης Ιωάνν., Τσιπούρας Δημ., Φαραντάτου Άννα, Φραγκουλίδης Σόλων, Φριλίγγος Αλέξ., Χαϊκάλη-Σκαρλάτου, Χρηστοφής Αλέξ., Χρυσάφη Αλίκη

Πηγές-Βιβλιογραφία

Επεξεργασία

Τώνης Σπητέρης, Τρεις αιώνες νεοελληνικής τέχνης, 1660-1967, τόμος Γ΄, Αθήνα 1979, σελ. 355

Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος, «Από τον “Σύλλογο των Ωραίων Τεχνών” στους “Νέους Έλληνες Ρεαλιστές”: Καλλιτεχνικές Ομάδες και Οργανώσεις στην Ελλάδα (1882-1974)», στο: Μ. Λαμπράκη-Πλάκα (επιμέλεια), Εθνική Πινακοθήκη 100 Χρόνια. Τέσσερις Αιώνες Ελληνικής Ζωγραφικής, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, Αθήνα 1999, σελ. 158-159

Katherina Perpinioti-Agazir, Le GroupeTeknhi, διδακτορική διατριβή, Παρίσι 2002, σελ. 45-64

Σπύρος Μοσχονάς, Καλλιτεχνικά σωματεία και ομάδες τέχνης στο α’ μισό του εικοστού αιώνα, διδακτορική διατριβή, Αθήνα 2010, σελ. 101-187, 254-302

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. Οργανισμός του Συνδέσμου Ελλήνων Καλλιτεχνών, Εν Αθήναις 1910, σελ. 7-8.
  2. «Η Αγιογραφία εν Ελλάδι», περ. Ο Καλλιτέχνης, τχ. 16, Ιούλιος 1911, σελ. 193-196.
  3. Για τις εκθέσεις του ΣΕΚ βλ. τους καταλόγους στο αρχείο της Εθνικής Πινακοθήκης και Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτζου. Βλ. επίσης, Μοσχονάς 2010, σελ. 895-921.