Σύνταγμα της Πορτογαλίας

Το Σύνταγμα της Πορτογαλίας (πορτ. Constituição da República Portuguesa) υιοθετήθηκε δύο χρόνια μετά την Επανάσταση των Γαριφάλων. Εγκρίθηκε από το κοινοβούλιο τον Απρίλιο του 1976 μετά τη σύνταξή του από τη Συντακτική Συνέλευση (Assembleia Constituinte). Είναι έντονα επηρεασμένο από διατάξεις βασικής δημοκρατικής τάξης που βασίζεται στην εμπειρία από τις πρακτικές της δικτατορικής διακυβέρνησης του «Νέου Κράτους» των Σαλαζάρ και Καετάνο, και το περιεχόμενο και η δομή του βασίζονται στο γερμανικό συνταγματικό δίκαιο.

Το Σύνταγμα περιλαμβάνει σήμερα 296 άρθρα. Αναθεωρήσεις του (revisões constitucionais) πραγματοποιήθηκαν το 1982, 1989, 1992, 1997, 2001, 2004 και 2005.

Αρχές

Μετά τη μεγάλη συνταγματική μεταρρύθμιση του 1982, το σύνταγμα της Πορτογαλικής Δημοκρατίας χαρακτηρίζει το πορτογαλικό πολιτικό σύστημα ως κοινοβουλευτική δημοκρατία. Έκτοτε, οι εξουσίες του Προέδρου της Δημοκρατίας (άρθρα 133 έως 140) περιορίστηκαν σε αντιπροσωπευτικά καθήκοντα, αλλά μπορεί να διαλύσει τη Βουλή (άρθρο 133 ε). Ο πρωθυπουργός είναι πρόεδρος της κυβέρνησης, η οποία από το 1982 είναι υπεύθυνη μόνο έναντι του κοινοβουλίου. Παράλληλα με ό,τι απαιτείται στην γερμανική συνταγματική τάξη, η κυβέρνηση μπορεί να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης (Solicitação de voto de confiança) από το κοινοβούλιο (Συνέλευση της Δημοκρατίας), προκειμένου να επιβεβαιώσει την πλειοψηφική αποδοχή των πολιτικών της (άρθρο 193). Η Συνέλευση της Δημοκρατίας μπορεί επίσης να κινήσει διαδικασία ψήφου δυσπιστίας (Moção de censura) κατά της κυβέρνησης (άρθρο 194).

Δομή

Το πορτογαλικό σύνταγμαμετά την πιο πρόσφατη έβδομη αναθεώρηση του 2005 περιέχει ένα προοίμιο (preâmbulo), δεύτερον «βασικές διατάξεις» στα άρθρα 1 έως 11 σχετικά με την κρατική θεωρία και τα κρατικά σύμβολα, στη συνέχεια τέσσερα μέρη του συντάγματος (partes) στα άρθρα 12 έως 289 και στο τέλος μεταβατικές και τελικές διατάξεις (άρθρα 290 έως 296). Τα μέρη του περιλαμβάνουν «Θεμελιώδη δικαιώματα και βασικές υποχρεώσεις», «Οικονομική οργάνωση», «Οργάνωση της πολιτικής εξουσίας» και τελικές διατάξεις («Εγγύηση και αναθεώρηση του συντάγματος»). Αυτά τα μέρη του συντάγματος με τη σειρά τους υποδιαιρούνται σε τίτλους (títulos) και αυτά υποδιαιρούνται και πάλι σε κεφάλαια (capítulos).

Παλαιότερα συντάγματα

1. Constituição Política da Monarquia Portuguesa (1822)
2. Carta Constitucional da Monarquia Portuguesa (1826)
3. Constituição Política da Monarquia Portuguesa (1838)
4. Constituição Política da República Portuguesa (1911)
5. Constituição Política da República Portuguesa (1933)